Aşının Önemi
Bugün nereedeyse bütün hastalıklar için korunmada en önemli rolü oynayan aşıların bulunuş yılları çok eskiye dayanmaktadır.100 yıldan daha fazla bir geçmişe sahip olan aşıların bulunuşu bugün hastalıklarla mücadele etmek için küçük yaşta sarıldığımız en önemli savunma aracı.
İlk Aşıların Bulunması
Kuduz Aşısı Bulunuşu
1885 yılında Pasteur tarafından bulunmuştur
Kolera Aşısı Bulunuşu
1892 yılında Laffnike tarafından bulunmuştur
Tifo Aşısı Bulunuşu
1896 yılında Wright tarafından bulunmuştur
Verem Aşısı Bulunuşu
Robert Koch tarafìndan 1882 yılında bulunmuştur
Difteri Aşısı Bulunuşu
1923’te Ramon ve Glenny tarafından bulunmuştur
Boğmaca Aşısı Bulunuşu
1923’te Madsen tarafından bulunmuştur
Tetanoz Aşısı Bulunuşu
1927 yılında Ramon ve Zoeller tarafından bulunmuştur
Humma Aşısı Bulunuşu
1932 yılında Sellard ve Laigret tarafından bulunmuştur
Kabakulak Aşısı Bulunuşu
1949 yılında Smorodintsev tarafından bulunmuştur
Çocuk Felci Aşısı Bulunuşu
Salk 1954 yılında ölü çocuk felci aşısını buldu. Sabin 1957’de canlı zayıflatılmış ağızdan uygulanan çocuk felci aşısını geliştirmiştir.
Kızamık Aşısı Bulunuşu
1960 yılında önce Edmonston ve daha sonra Schwartz tarafından oluşturulmuştur.
Kızamıkçık Aşısı Bulunuşu
1962’de kızamıkçık aşısı Weller, Neva ve Parkmann adlı araştırıcılar tarafından geliştirilmiştir.
Ölü Kabakulak Aşısı Bulunuşu
Ölü kabakulak aşısını 1966 yılında Weibel, Buynach, Hillemann ve daha sonra Takashashi üretmeyi başarmışlardır.
Su Çiçeği Aşısı Bulunuşu
1973 yılında Takashashi tarafından bulunmuştur.
Hepatit B (sarılık) Aşısı Bulunuşu
1976’da Maupas ve Hillemann tarafından bulunmuştur.
Menenjit Aşısı Bulunuşu
1968 yılında meningokok C menenjiti aşısı, 1971 senesinde meningokok A menejiti aşısı geliştirilmiştir. 1978 yılında pnömokok infeksiyonlarına karşı kullanılmak üzere pnömokok aşısı üretilmiştir. Bu gün genel olarak menenjit aşısı olarak bilinen Hemofilus influenza tip B aşısı 1980 yılında geliştirilmiştir
Aşının Tarihçesi
Tarihte aşı konusunda ilk uygulamanın M.Ö. 590 yılında Çin’de Sung Hanedanı döneminde çiçek hastalığından korunmak için ciltteki iltihaplı maddenin sağlıklı kişilerin burnunun içine verilmesi olduğu bilinmektedir.
- Sistemli aşılama ise ilk kez yine çiçek hastalığına karşı olmak üzere 1796 yılında Edward Jenner tarafından başlatılmıştır. Bağışıklık biliminde o günden bu güne çok büyük ilerlemeler olmuştur. Aşılama ile ilgili ayrıntılı bilgiler Jenner’den 100 yıl kadar sonra, Pasteur tarafìndan elde edilmiştir. Bu büyük bilim adamı, infeksiyon hastalıklarının kaynağının mikroplar olduğunu keşfetmiştir.
- Ayrıca mikropların zayıflatılmış, hastalık yapamayacak hale getirilmiş biçimde insanlara verilmesiyle, bireyin bulaşıcı hastalıklardan korunabileceğini kanıtlamıştır. Pasteur, 1885 yılında daha önce köpeklerde etkinliğini kanıtladığı kuduz aşısını, bir köpek tarafìndan ısırılmış olan Joseph Meister adlı kişiye uygulamıştır. Bu uygulama insan bağışıklamasındaki en önemli atılımdır.
- 1892 yılında Laffnike adlı araştırıcı kolera aşısını, 1896 yılında Wright tifo aşısını geliştirmiştir. Bu gün BCG adıyla bildiğimiz tüberküloz (verem) aşısı Calmette ve Guerin tarafìndan 1921 yılında geliştirilmiştir. Ramon ve Glenny 1923’te difteri aşısını, aynı yıl Madsen boğmaca aşısını ve 1927 yılında Ramon ve Zoeller tetanoz aşısını üretmişlerdir. Bundan sonra kullanıma sunulan çeşitli aşılar birbirini izlemiştir.
- 1932 yılında Sellard ve Laigret sarı humma aşısını, 1937 senesinde Salk ilk influenza aşısını ve 1949 yılında Smorodintsev canlı kabakulak aşısını geliştirmiştir. Salk 1954 yılında ölü çocuk felci aşısını, Sabin 1957’de canlı zayıflatılmış ağızdan uygulanan çocuk felci aşısını geliştirmiştir. Kızamık aşısı 1960 yılında önce Edmonston ve daha sonra Schwartz tarafından oluşturulmuştur. 1962’de kızamıkçık aşısı Weller, Neva ve Parkmann adlı araştırıcılar tarafından geliştirilmiştir.
- Ölü kabakulak aşısını 1966 yılında Weibel, Buynach, Hillemann ve daha sonra Takashashi üretmeyi başarmışlardır. İnsan hücrelerinde üretilen ilk kuduz aşısı 1967 yılında Victor tarafından gerçekleştirilmiştir. Takashashi 1973 senesinde su çiçeği, Maupas ve Hillemann 1976’da ilk kez hepatit B (sarılık) aşısını uygulamışlardır.
- 1968 yılında meningokok C menenjiti aşısı, 1971 senesinde meningokok A menejiti aşısı geliştirilmiştir. 1978 yılında pnömokok infeksiyonlarına karşı kullanılmak üzere pnömokok aşısı üretilmiştir. Bu gün genel olarak menenjit aşısı olarak bilinen Hemofilus influenza tip B aşısı 1980 yılında geliştirilmiştir.
- Sonraki senelerde bir arada kullanılan çeşitli aşılar geliştirilerek kullanıma sunulmuştur. Aşı geliştirme çalışmaları halen aktif olarak devam etmektedir.
Aşılama çalışmalarında güdülen başlıca amaç, insanların aşı ile önlenebilir hastalıklardan ölümlerini engellemek, yarınımızı emanet edeceğimiz kuşakların daha sağlıklı yetişmesini sağlamaktır.