Cumhuriyetin Bize Kazandırdıkları

Cumhuriyet Nedir?

Cumhuriyet, hükümet tarafından yönetilen ve ülkenin “kamusal bir madde” olarak gördüğü bir yönetim biçimidir. Bir cumhuriyet içindeki iktidar miras alınmaz, iktidar seçimler yoluyla elde edilir. Devlet başkanının hükümdar olmadığı bir hükümet şeklidir. Diğer bir tabirle cumhuriyet, seçilmiş kişilerin temsilci bir demokrasi (demokratik bir cumhuriyet) olarak bilinen vatandaşları temsil ettiği ve hukukun üstünlüğüne göre iktidarın egemen olduğu bir hükümettir.

Çoğu zaman bir cumhuriyet tek egemen bir devlettir, ancak cumhuriyet olarak anılan veya doğada “cumhuriyetçi” olarak tanımlanan hükümetlere sahip olan egemen devlet kurumları da vardır.

Cumhuriyet rejiminde halk beğenmediği yöneticileri belli aralıklarla yapılan seçimlerde gönderir ve yerine yenilerini seçerler. Bunun için iktidarda olanlar halkı keyfine göre yönetemezler ve halkın istek ve arzularını göz önünde bulundurmak zorundadırlar. Bu nedenle halkın iradesi söz konusudur.

Türkiye’de Cumhuriyet rejimi Atatürkçü düşünce sistemine dayanır. Cumhuriyet’in kurucusu olan Mustafa Kemal Atatürk, bu rejimi koruma ve geliştirme yollarını da bize göstermiştir. Ve yaklaşık yüz yıldır bu öngörüleri isabetli çıkmıştır.

Cumhuriyet öncesinde ülkeyi padişah, şah, kral, hakan, sultan ünvanlı kişiler yönetirdi. Ve yönetim çoğunlukla babadan oğula geçmekteydi. Cumhuriyet rejiminde babadan oğula yada miras yoluyla iktidar devredilemez. Mustafa Kemal Atatürk kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Cumhurbaşkanı oldu.

Cumhuriyet Nasıl İlân Edildi?

Türkiye Cumhuriyet’i 29 Ekim 1923 tarihinde bugünkü rejimini ilan etmiş ve Cumhuriyet’e geçmiştir. Cumhuriyet yönetiminin fiili başlangıcı ise 23 Nisan 1920 tarihi kabul edilir. “Egemenlik kayıtsız şartsız milletin” olduğu 23 Nisan 1920′de ilan edilmiştir. Vatandaşların seçtiği TBMM, hükümeti denetler. 1 Kasım 1922 tarihinde ise Padişahlık ve Saltanat resmen kaldırılmıştır.

Cumhuriyet Bize Neler Kazandırdı

Cumhuriyetin ilan edilmesi ile beraber bir çok hak ve özgürlüğe kavuşmuş olduk. Bunlar;

• Kadınlara seçme ve seçilme hakkı verilmiştir. İlk kez 8 Şubat 1935 tarihinde milletvekili seçiminde oy kullandı.
• Kadın erkek herkese öğrenim görme hakkı verildi.
• Türk vatandaşları seçimler ile ülke yönetimine katılma hakkı kazandı.
• Birleşmiş milletler çocuk hakları sözleşmesi de kabul edilmiştir.
• Eğitim ve öğretimin birleştirilerek Latin harflerinin kabul edildi.
• Türk tarihi ve Türk dili alanında çalışmalar yapılmaya başlandı. Türk Dil ve Tarih Kurumları kuruldu.
• Darülfünun’un kapatılıp İstanbul Üniversitesi adıyla yeniden kurulması
• Halifelik kaldırıldı.
• Devletin dinine ilişkin maddenin anayasadan çıkartılarak Laiklik ilkesinin anayasaya eklenmesi.
• Şapka ve Kıyafet kanunu ilan edilmiştir
• Çok partili siyasi hayata geçilmiştir
• Tekkelerin, zaviyelerin ve türbelerin kapatılması
• Soyadı Kanunu çıkarılmıştır.
• Efendi, Bey, Paşa gibi lakap ve unvanlarin kullanımının yasaklanması
• Uluslararası saat, takvim ve uzunluk ölçülerinin kabulü
• İslam vakıflarının devlet idaresine alınması
• İsviçre Medeni Kanunu’ndan çevrilerek hazırlanan Medeni Kanun’un kabulü
• İtalyan Ceza Kanunu’ndan çevrilerek hazırlanan Türk Ceza Kanunu’nun kabulü

Cumhuriyet’in bize kazandırdığı önemli yenilikler:

• Yeni Latin Alfabesi
• Saatlerde değişiklik
• Ölçülerde değişiklik
• Giyim kuşam tarzı
• Saltanatın kalkması
• En önemlisi de esir olmadan yaşama hakkı

Cumhuriyet’in kazandırdıkları

Cumhuriyet  öncesinde devleti Padişah yönetirdi. Herşey Padişah’ın kararlarına bağlıydı. Gücün simgesi toprak zenginliğiydi. Aynı zamanda Padişah Peygamber’in halifesi olarak kabul edildiği için din gücünü de kullanırdı. Ve şeriat kurallarına göre yönetirdi.

Halkın kendi kendini yönettiği Cumhuriyet ilan edilince Padişahlık ve saltanat kaldırıldı. Güç yasa ve konunlarla belirlendi. Halifelik kaldırıldı. Şeriat yerine laik yönetim biçimi kabul edildi. Din ve devlet işleri birbirinden ayrıldı ve inanç özgürlüğü getirildi.

Cumhuriyet ile birlikte bir çok inkılap yapılmıştır. Her bireyin ekonomik bağımsızlığı için çalışmalar yapılmıştır. Sosyal devlet olgusu benimsenmeye başlamıştır. Sanayi devlet tarafından desteklenerek güçlenmiştir. İşçi ve emekçilerin sigortalı, sendikalı çalışması, toplu sözleşme imzalama hakkı ve grev yapma hakkı, miting ve gösteriler düzenleme, siyasete katılma gibi ekonomik, demokratik hak ve özgürlükler sahibi olmasını sağladı. Aynı zamanda emeklilik, kıdem ve ihbar tazminatı, iş güvenliği, çalışma koşullarının düzenlenmesi gibi hakları da elde ettiler.

Ekonomik, sosyal, kültürel, demokratik hak ve özgürlükler elde edilmiş oldu. Bilimin, sanatın, kültürün gelişmesi ivme kazandı.