Maddenin Hissedilebilir ve Ayırt Edici Özellikleri
Madde doğada bulunan belli bir hacim ve kütlesi olan cisimlere verilen genel addır. Bazı maddeler dış görünüş olarak birbirlerine çok fazla benzemelerine rağmen farklılıklar gösterebilirler. Bu nedenle maddeler bazı özellikleri ayırt edici sayılmmıştır. Bunda en büyük etken ayırt edici özelliğin sadece belirtilen maddelere özgü olmasıdır. Ayırt edici özellikler bir maddenin kendisine has olması nedeniyle farklı isimler altında guruplandırılmıştır.
Boşlukta yer kaplayan ve kütlesi olan varlıklara madde denir. Kapımasasandalye ve pencere gibi eşyalar; tahtademircam ve plastik gibi maddelerden yapılmışlardır.
Subuz ve su buharını renkleri yönünden inceleyelim. İnceleme sonunda suyun renksizbuzun beyazsu buharının sis renginde olduğunu görürüz. Aslında bu üç madde aynı maddenin üç farlı halidir.
Farklı bitkilerden hatta aynı bitkiden alınmış yaprakların renklerini karşılaştıralım. Bazı yaprakların açık yeşil bazılarının koyu yeşil olduğunu görürüz. O halde aynı maddeler farklı renklerde olabilir.
Isınmaıslanma (nemlenme)kuruma gibi etkilerle maddelerin renkleri değişebilir.
Maddeler renklerinerenk tonlarının parlaklık ve matlıklarına göre birbirlerinden ayırt edilebilirler.
Maddenin Görülebilir ve Hissedilebilir Özellikleri
Boşlukta yer kaplayan ve kütlesi olan varlıklara madde denir. Kapı,masa,sandalye ve pencere gibi eşyalar; tahta,demir,cam ve plastik gibi maddelerden yapılmışlardır.
Su,buz ve su buharını renkleri yönünden inceleyelim. İnceleme sonunda suyun renksiz,buzun beyaz,su buharının sis renginde olduğunu görürüz. Aslında bu üç madde aynı maddenin üç farlı halidir.
Farklı bitkilerden hatta aynı bitkiden alınmış yaprakların renklerini karşılaştıralım. Bazı yaprakların açık yeşil bazılarının koyu yeşil olduğunu görürüz. O halde aynı maddeler farklı renklerde olabilir.
Isınma,ıslanma (nemlenme),kuruma gibi etkilerle maddelerin renkleri değişebilir.
Maddeler renklerine,renk tonlarının parlaklık ve matlıklarına göre birbirlerinden ayırt edilebilirler.
Pencere camından dışarıya bakalım. Karşımızdaki evleri,ağaçları,taşları ve öteki cisimleri net görürüz. Aynı cisimlere buzlu camdan baktığımızda cisimleri puslu ya da gölge gibi görürüz.
Cam gibi ışığı iyi geçiren maddelere saydam maddeler denir. Buzlu cam gibi ışığı az geçiren maddelere yarı saydam maddeler denir. Tahta gibi ışığı geçirmeyen maddelere opak maddeler denir.
Açık havadaki cisimler, sisli havadaki cisimlerden daha iyi görülür. Çünkü saydam maddeler yoğunlaştıkça saydamlıkları azalır.
Bazı maddeleri kokularından tanıyabiliriz. Bildiğiniz gibi kolonya, parfüm,tüp gaz ve benzin gibi maddeler kokularından kolayca tanınır. Un, şeker,tuz gibi maddelerin ise ayırt edici kokuları yoktur.
Bazı maddeler ise tatlarına bakılarak tanınabilir. Limon gibi bazı maddeler ekşi, şeker gibi bazı maddeler tatlı,yemek tuzu ise tuzludur.
Bazı maddeleri ise dokunarak tanırız. Taş,tahta;demir;cam gibi maddeler serttir. Pamuk, yün, sünger, macun gibi maddeler yumuşaktır.
Maddelere elimizi sürterek düzgün ya da pürüzlü olduklarını anlarız. Pencere camı, masa ve sıranın üzeri düzgündür. Taş, ağaç, duvar yüzeyleri pürüzlüdür.
Hareket ettirilen maddelerin çıkardığı seslerle de onları tanıyabiliriz.
Bir maddenin yalnız sertliği, yumuşaklığı, saydamlığı, parlaklığı ya da matlığı onu diğerlerinden ayırt etmemizi sağlamaz. Maddelerin görülen ya da hissedilen özellikleri onları tanımamıza yardım eder. Ancak tek başlarına maddeleri öteki maddelerden ayırt etmemize yetmez.
Maddenin Ayırt Edici Özellikleri
Özkütle
maddenin kütlesine ve hacmine baglıdır
Erime Noktası
Bir maddenin katı haleden sıvı hale geçmesidir.Sıvılar için ayırt edicidir.
Donma Noktası
Bir maddenin sıvı halden katı hale geçmesidir. Sıvılar için ayırt edicidir.
Kaynama Noktası
Bir maddenin sıvı halden Gaz haline geçmesidir. Sıvılar için ayırt edicidir.
Yoğunlaşma Noktası
Bir maddenin gaz halinden sıvı hale geçmesidir.Gazlar için ayırt edicidir.
Süblinleşme
Bir maddenin katı halden gaz haline geçmesidir.Katılar için ayırt edici özelliktir.
Etrafımızda çok değişik maddeler vardır.Bu maddelerin aynı yada farklı olduklarını nasıl ayırt edebilirsiniz.Bu maddelerin sadece kütlelerini yada hacimlerini ölçmemiz bunları farklılandırmak için yeterli mi?
Bir maddenin farklı olduğunu Hacim ve kütlelerini ölçmekle tamamen farklı olduğunu söyleyemeyiz. Bunun yanında karşılaştırılan maddelerin erime noktası, kaynama noktası gibi özelliklerine de bakmamız gerekmektedir. Sadece kütle ve hacimleri ölçmekle yoğunluk hesabı yaparak kısmen de olsa maddenin aynı ya da farklı olduğunu söylemek de mümkündür.
Suyun kaynama noktası 100 oC dir. Su kaç oC de buharlaşır? Buharlaşma olayını açıklayarak, kaynama noktası ile karşılaştırmasını yapınız.
Suyun kaynama noktası 100 oC olması demek Suyun bu noktanın altında buharlaşmayacağını göstermez. Su her zaman donma noktasının üzerinde buharlaşır. Suyun Kaynama noktası dış Basınca karşı yapılan bir işlemdir. Su dış basınç ile aynı düzeye geldiğinde kaynamaya başlar. Su donma noktasının dışında dışarıdan aldığı ısıyı değerlendirerek kaynama noktasına bakmaksızın buharlaşma işlemini gerçekleştirir.
Göller ve nehirler kışın donarlar, ama içlerindeki hayat devam eder. Bu nasıl gerçekleşir Buzun yoğunluğu suyunkinden azdır ve bu nedenle buz su üzerinde yüzer. Isı iletimi konusunda kötü bir iletken olan buz,Suyu aşağıda yalıtır ve bu suyun sıcaklığının donma noktasının altında kalmasını sağlar. Aslında böyle olması işimize gelir, çünkü en üstten en alta kadar bütün su kütlesi donacak olsa, su içindeki hayat tamamen yok olurdu. Üstelik Sıcaklık 0 o C’ın biraz üstüne çıktığında, buz tabakasının üst kısımları erimeye başlamaz. Bunun nedeni buzun bazen erime noktasının üzerindeyken bile yarı kararlı katı halde kalabilmesidir. Bu durum buzun saflık derecesiyle ilgilidir.