Irak – Samarra Şehri
Samarra şehri Irak toprakları içinde yer alan eski arap şehridir. Abbasiler zamanında kurulmuştur. Bu şehir bugün bile hala hayattadır nüfus olarak 200 bin gibi gir rakama ulaşmıştır. Burasının kuruluş amacı ve şehir hakkında diğer bilgiler için yazımıza bakmanız yeterli.
Samarra, (Arapça: سامَرّاء, Sāmarrā veya Sāmarrā’, Saimarreh, Sāmarrah, Samarrah) Irak’da Bağdat’a 125 km kuzeyinde bir şehir.
Burası önceki adı “Deyrü’n -Âdî” olan ve Sasaniler zamanında kurulan eski bir yerleşim yeridir. Sekizinci Abbasi Halifesi Mu’tasım tarafından, Deyr halkın’dan topraklarını 4000 dinar karşılığında satın alınmış ve Şehir 836tarihinde Abbasi ordusundaki Türkî memlûk birlikleri için kuruldu. 836’daki nüfusu 35.000 iken bugün 200 binin üzerindedir.
Samarra Hakkında Detaylı Bilgi
Samarra Abbasi Devleti zamanında Irak’ta Bağdat’ın yetmiş mil uzağında ve Dicle kenarında kurulan tarihi bir şehir. Bu şehri, Halife Mu’tasım’a ve ücretli Türk ordusuna yeni bir yerleşim merkezi sağlamak gayesiyle Ünlü Abbasi kumandanı Türk asıllı Eşnas 836 (H.222) senesinde, kurdu. Samarra Kuruluşundan 892 (H.279) senesine kadar 57 sene müddetle, Abbasi Devletine başşehir oldu. Halife Mu’tasım’dan halife Mu’tedid’e kadar sekiz Abbasi halifesi Samarra’yı payitaht olarak kullandı. 892 (H.279) senesinde Halife Mu’tedid Bağdat’ı tekrar başşehir yaptı.
Müslümanların kurduğu en büyük şehirlerden biri olan Samarra, başşehir olduğu müddet içinde bir kısmı bugün de ayakta olan muazzam eserlerle imar edildi. Samarra’ya ilk yerleşen halife Mu’tasım, burada Cevzak kyüzyılını yaptırdı. Daha sonra halife Vasık, kendi adıyla Harun Kyüzyılını yaptırdı. Halife Mütevekkil ise, Samarra’da yirmi dört ayrı kasır yaptırmış veya daha önceden inşa edilmiş olanları genişletmiştir. Bu kasırların en Ünlüları Balkuvara, Arus, Muhtar ve Vahid kasırlarıdır. Samarra’da en son oturan Halife Mu’temid, 869 (H.255) senesinde doğu sahilinde el-Ma’şuk Kyüzyılını yaptırdı. Bu şehirde evler, umumiyetle aynı plan üzerine yapılmıştır. Tek katlı olan evlerin ortasında havuzu ile bir avlusu bulunurdu. Avluların etrafında eyvanlar ve odalar vardı. Sarayların ve evlerin iç kısımları kabartma süslemeler ve levhalarla tezyin edilmişti.
Muhteşem Samarra şehri, bugün Dicle Nehrinin sol sahilinde büyük bir harabe halindedir. Bugün harabelerin yakınında yeniden kurulmuş aynı adı taşıyan küçük bir şehir vardır. Harabeler arasında sağlam kalan binalar, halife Mütevekkil’in yaptırdığı Büyük Cami; Balkuvara sarayı; Vasık Kasrı ve Kubbetü’s-Sulaybiya’dır. Harabe haline gelen bu şehirde yapılan kazılarda, Abbasiler zamanında dünyaya ışık saçan sanat ve kültürün zengin nümuneleri elde edilmiştir. Bugün harabe ve küçük bir belde halini alan Samarra şehri vaktiyle yüz binlerce nüfusa sahipti.
Samarra’da bu gün sadece kuşatma duvarları ile minaresi ayakta kalan Büyük Cami (Cami-ül-Kebir), Halife Mütevekkil tarafından 848 (H.234) ile 852 (H.238) seneleri arasında yaptırılmıştır. Dünyanın en geniş camisi olup, 240 metre boyunda, 156 metre enindedir. Cami, müştemilatıyla birlikte otuz sekiz bin metre karelik bir saha kaplamaktadır. Kuşatma duvarları, ortalama on beş metre yükseklikte, iki buçuk metre kalınlıkta olup, pişmiş tuğladan yapılmıştır ve aralıklı takviye kuleleri vardır. İç bölmeleri ve mermer sütunlar üzerine oturan tavanlar tamamen yok olmuştur. Bozulmadan kalan, melviye denilen minaresi caminin kuzey tarafında ve 27 metre dışındadır. Koni şeklinde olan minare, kare bir taban üzerinde helezoni olarak yükselir ve tepesine dışarıdan dolanan bir merdivenle çıkılır.
Samarra’nın el Asker mahallesinde ikamet ettiği için el-Askeri lakabını alan 11. İmam Ebu Muhammed Hasan el-Askeri’nin ve onun babası 10. İmam AliNaki hazretlerinin medfun olduğu türbe de Samarra Büyük Camii yanındadır.