Kategoriler
Zeka Oyunları

Dama Nasıl Oynanır? Dama Oyun Teknikleri

Damanın Oynanışı

Dama oyunu iki kişi arasında oynanan bir zeka oyunudur. Dama bir satranç tahtası üzerindeki karelerden oluşan bir alanda oynanır. Her oyuncunun toplam 16 taşı bulunmaktadır. Satrancın aksine bütün taşlar aynı biçimde hareket eder ve tek kare sağa, sola ya da ileri gider. Herhangi bir oyuncunun taşı diğer oyuncunun savunmasını geçip sekizinci sıraya ulaşırsa o taş dama olur ve bu andan itibaren birden fazla kare ilerleyebilir, ayrıca damaya çıkmış taşlar diğer taşların aksine geriye de gidebilir.

Sponsorlu Bağlantılar

Taşlar birbirinin üzerinden atlayarak birbirlerini yerler. Rakibinin bütün taşlarını yiyen oyuncu oyunu kazanır. Eğer her iki tarafın da birer taşı kalmışsa, hamle sırası kendinde olan oyuncu oyunu berabere ilan edebilir.

Aşağıdaki PDF dosyası üzerinden detaylı oynanışını öğrenebilirsiniz.

Türk Daması

1-Türk daması nedir?

Türk daması iki oyuncu arasında oynanan bir oyundur. Bu oyunun dama tahtası (8×8) denilen bir alan üzerinde, dama taşlarıyla oynanır. (Diyagram I)

Türk daması oyununda iki renk taş vardır. Bu taşlar siyah ve beyaz renklerdedir.

Oyunculardan biri beyaz, diğeri siyah taşlarla oynar. Oyunda her iki tarafın de 16 şer taşı vardır. Bu taşlar dama tahtası üzerinde belli bir düzeyde yerleştirilir.

Oyuncular sırayla birer hareket ettirirler. Oyun esnasında taşların belli kurallarla hareket ettirilmesine hamle denir. Oyun beyazların hamlesiyle başlar.

Türk daması oyununda amaç rakibin tüm taşlarını ele geçirmektir.

Diyagram I

2-Türk daması tahtası.

Türk daması oyunu, (8×8) dama tahtası üzerinde oynanır (ayrıca satranç tahtasının üzerinde da Türk daması oynamak mümkün). Dama tahtası kenarları birbirine eşit dört köşe bir alandır. Bu alanda 64 adet birbirine eşit kutucuklar vardır. Bu kutucukların her birine kare adi verilir. (Diyagram I)
Tahta üzerinde bulunan bu karelerin oluşturdukları yollar vardır. Bu yollardan sağa- sola doğru olanlara yatay yol denir. Aşağı- yukarı olan yollara ise dikey yol denir.
Yatay ve dikey yollar dişinde birde çapraz yollar vardır, ama Türk damasında çapraza hamle yapmak yasaktır.

3 -Türk daması taşları ve taşların değerleri.

Türk daması oyununda iki çeşit taş vardır:
Yoz ve Dama taşlarıdır.

Daha öncede belirdiğimiz gibi Türk damasında iki çeşit taş vardır ve bu taşların belirli bir değerleri var. Ustalık dereceleri eşit olan damacı ile oyun oynarken bir dama taşı beş yoz taşına eşittir yani oyunun başında ya da ortasında damaya çıkmak için beş taşı feda etmekten yene karşı tarafın damasını kesmek içinde beş yoz taşı vermekten çekinmemek gerekir.

4- Taşların dizilişi.

Dama taşları (Diyagram II) 16 beyaz ve 16 siyah taş ikişer sıralı olarak dizilir. Gerilerinde birer ve aralarında 2’şer sütun boş bırakılır.

Diyagram II

5-Yoz taşların hareketi.

Yoz taşlar komşu kareler boş bulunduğu hallerde ileriye, sağa ve sola sadece bir kare hareket edebilirler. Sağa ya da sola yapılan hamleye yana kayma ileriye doğru yapılan hamleye ise sürme denir. Yoz taşlar geri, çapraz ya da birden fazla kare boyunca hareket ettirilemez. (Diyagram III ve Diyagram IV)

Diyagram III

Diyagram IV

Beyazların yapabileceği olası tüm hamleler.

6- Yoz taşı nasıl rakip taşını ele geçirir?

Eğer bir yoz taş rakibin yoz ya da dama taşının yanında duruyorsa (ileri, sağa ve sola pozisyonda) ve bu taşın yanındaki kare boş ise, oyuncu rakip taşın üstünden atlayarak o taşı ele geçirir ve o taş tahtanın dişine çıkar. (Diyagram V )

Diyagram V

Rakibin taşının üstünden atladıktan sonra bir başka taşın üstünden de atlanabiliyorsa, oyuncu bu taşı da ele geçirmelidir. (Diyagram VI)

Diyagram VI

7- Dama taşların hareketi.

Sekizinci sütuna çıkan yoz taşı dama payesine erişir. Ve bu taşa DAMA denir. Damaya çıkan taş yanı dama olan taş, yoz taşlardan farklı olarak sağa, sola, ileriye ve geriye birkaç kare hareket edebildiği gibi (Diyagram VII) birkaç kare birden atlamak suretiyle > ler çizerek gezinebilir. Ancak bu hareketlerini yapabilmesi için her > çizişte bir veya birkaç taş alması gereklidir. (Diyagram VIII)

Diyagram VII

Diyagram VIII

8- Oyunun amacı.

Türk damasında amaç, taş alma mecburiyetinden yararlanarak, pozisyon ve hamle avantajı elde etmek, rakibin taşlarını eksilterek rakibi zayıflatmak ve sonuç olarak rakibin tüm taşlarını alarak oyunu kazanmaktır. Yoz taşların amacı sekizinci sıraya erişip her yöne hareket edebilen DAMA taşı niteliği kazanmaktır.

Dama Tahtasının Özellikleri

9- Yatay yollar.

Dama tahtasında enlemesine olarak 8 küçük karelerin oluşturduğu yola yatay yol denir. Dama tahtasında 8 yatay yol vardır. Bu yatay yollar rakamla adlandırılır. Aşağından başlayarak bu yollara 1-2-3-4-5-6-7-8 rakamları verilir. Bu yatay yollar 1-2-3-4…… yatay olarak adlandırılır. (Diyagram IX)

Diyagram IX

10- Dikey yollar.

Dama tahtasında diklemesine olarak 8 küçük karelerin oluşturduğu yola dikey yol denir. Dama tahtasında 8 yatay yol vardır. Bu dikey yollar harflerle adlandırılır. Sağdan başlayarak bu yollara a-b-c-d-e-f-g-h rakamları verilir. Bu dikey yollar a-b-c-d-……..dikey olarak adlandırılır. (Diyagram X)

Diyagram X

11- Kare adı.

Dama tahtasındaki her karenin bir adı vardır. Karelerin adları önce harf, daha sonra rakamla söylenir. Örneğin: d5 karesi veya e6 karesi olarak adlandırılır. Oyuncular karelerin adlarını bilmelidirler. Bu karelerin adini öğrenmek kolaydır. Bunun için önce karenin hangi dikeyde olduğu bulunur. Daha sonra o karenin hangi yatayda olduğu bulunur. (Diyagram XI)

Diyagram XI

Türk Damasının Kuralları

12- Türk daması kuralları.

1. Her iki oyuncuda kendisinin bastığı (Taşını istediği), gerekse rakibin bilerek verdiği taşların hepsini ilk hamlede almak mecburiyetindedir.
2. Eğer bir oyuncu iki taraflı taş almak kabil olan bir hamleye basar, (Taş isterse) ve bu taşların adetleri eşit olursa oyuncu dilediği tarafa taş almakta serbesttir. (Diyagram XII)

Diyagram XII

(Diyagram XII) de görüldü üzere d4 karede bulunan beyaz taş, siyahların isterse d4:d6:b6:b8 karelerde bulunan iki taşı alarak b8 kereye gelir. İsterse d4:d6:f6:f8 karelerde bulunan iki taşı alarak f8 kereye gelir. Çünkü iki taraftaki istenilen taş sayısı birbirine eşittir.

3. Ayrı ayrı taşları birkaç yerden taş almak mecburiyetinde bulunsa bile evvele çok alınan taraftaki taşları toplamak zorundadır. (Diyagram XIII)

Diyagram XIII

(Diyagram XIII) de görüldü üzere beyazlar üç ayrı yerden taş istemekte d4:d6:d8 (iki taş), d4:d6:b6 (iki taş) ve h4:h6:f6:f8 (üç taş). Kurallar gereği (3-kural) beyazlar rakip taşlarını h4:h6:f6:f8 yönde toplamak zorundadır, çünkü o yönde değer taraftan daha fazla taş istemektedir.

4. Damaya çıkmış bir taş için dahi bu mecburiyet kesindir. (Diyagram XIV)

Diyagram XIV

5. Yoz taş, taş alarak damaya çıkıyorsa ve bitişikte taş varsa yoz taş gibi taş almaya devam eder. (Diyagram XV)

Diyagram XV

(Diyagram XIV) de görüldü üzere beyazlar kurallar gereği (5-kural) rakibinin taşlarını h4:h6:h8 aldıktan sonra damaya çıkar ve bitişikte g7 dama taşı olduğundan onu de yoz taş gibi alır ve orda kalır.

Taş almadan dama diyorsa (damaya çıkıyorsa) o taş rakibin hamlesinden sonra dama olur. (Diyagram XVI)

Diyagram XVI

(Diyagram XV) de görüldü üzere beyaz yoz taş, taş almadan damaya çıktığı için bitişikte olan rakip taşını alamaz ve orda kalır.

13- Centilmenlik kuralları.

Faydalı ve eğlenceli olan bu kafa sporu oyunu oynayan oyuncular daima dürüst, haksever, sabırlı, yüksek ahlaklı ve faziletli, üstün hafıza ve zeka sahibi kimselerden oluşmaktadır. Çünkü Türk Daması’nın esasinde Centilmenlik yatmakta.

6. Bir oyuncu karelerdeki yerimden kaldırdığı taşı oynamak zorundadır. Asla geri dönmek, hamleden vazgeçmek ve taşı eski yerine getirmek imkanı yoktur.

7. Her oyuncu oynayacağı hamleyi, rakibinin gözü önünde oynamaya mecburdur. Dama asla gizlilik ve hile kaldırmaz.

8. Yene taş basmalarda (Taş istemelerde) karşı taraf ikaz edilir (Uyarılır). Taşınızı veya taşlarınızı kaçınız, alıyorum diye haberdar edilir.

9. Damaya giden bir taş 7. inci sütuna geldiği an rakibine bir eksik (yani damaya çıkmaya bir sütun kaldı) diye ikaz edilir.

10. Yoz taş damaya çıktığı an, damaya çıkan taraf karşı oyuncuya DAMA diye ikaz etmesi oyunun şartlarındandır.

11. Oyunun gidişatına göre taş toplamak gerekiyorsa yene karşı tarafa, taşları yerinden kaldırmadan- Şu yönden alıyorum, fazla taraf burasıdır diye ikaz etmesi gerekir. Zira anlaşamazlık halinde taşları yeniden yerine konması zor ve ihtilaflı olur.

12. Eğer bir oyuncu dalgınlıkla bir taş verir veya sonucu taş vermek durumunda bulunan bir taşın arkasını açarsa, karşı taraf oyuncu > diye sormak ve ikaz etmek zorundadır. Bu ihtarı yapmadan yani haber vermeden o taşı alamaz.

Damada Hucum ve Savunma

14- Taş isteme.

Bir oyuncunun, rakip taşı alma amacıyla hamle yapmasıdır. Bu hamleye hamleyle oyuncu, rakip oyuncunun taşını almak ister ve bu hamleye taş isteme (taş kesme ya da kırış) hamlesi denir. (Diyagram XVII)

Diyagram XVII

Diyagram XVIII

Diyagram XVI ve Diyagram XVII de görüldü üzere d4 karede bulunan beyaz taş c4 karesine hamle yaparak siyahların c5 karesindeki taşı istemekte.

15- İstenen taşı koruma.

Koruma- istenen taşın başka bir taşla savunmasıdır. Hiçbir oyuncu, taşını karşılıksız vermek istemez. (Diyagram XIX ve Diyagram XX)

Diyagram XIX

Diyagram XIX de görüldü üzere f4 karede bulunan beyaz taş g4 karesine hamle yaparak siyahların g5 ve g7 karesindeki taşları istemekte.

Diyagram XX

Siyahlar ise buna karşılık olarak g5 karesindeki istenen taşı g7-g6 hamlesini yaparak g5 karesindeki taşı korumakta. Diyagram XX

16- İstenen taşı kaçma.

Kaçma- oyuncunun istenen taşını emniyetli bir kareye oynamasıdır. İstenen taşı korumak her zaman doğru olmaya bilir, bazen istenen taşı kaçmak daha yararlıdır. (Diyagram XXI ve Diyagram XXII)

Diyagram XXI

Diyagram XXII

Diyagram XXI de görüldü üzere e4 karede bulunan beyaz taş d4 karesine hamle yaparak siyahların d5 karesindeki taşı istemekte. Siyahlar ise d5 karesindeki istenen taşı d5-c5 hamlesini yaparak istenen taşı kaçmakta. Diyagram XXII

17- Taş değişimleri.

Taş değişimleri- oyuncuların karşılıklı olarak taş (veya taşları) almalarıdır. Bir oyuncu taş ( veya taşları) almıştır. Diğer oyuncuda taş ( veya taşları) alarak karşılık vermiştir.
Taş değişimleri taş verip taş almak veya taş kesme olarak da adlandırılır.

a-Eşit taş değişimleri.

Oyuncuların aynı sayıda (güçteki ) taşlarını değiştirmeleridir. (Diyagram XXIII ve Diyagram XXIV)

Diyagram XXIII

Diyagram XXIV

b- İyi taş değişimleri.

Oyuncunun taş değişim sırasında rakibinden fazla sayıda (güçte) taşları değişmesidir. (Diyagram XXV ve Diyagram XXVI)

Diyagram XXV

Diyagram XXVI

18- Türk daması oyundaki bölümleri.

Türk daması oyununda tipik olarak bir birlerinden farklı üç bölüm vardır:
a. Çıkış (açılış) oyunu.
Oyunun açılışında amaç oyuna gelmeden hamle kazanmaktır.
b. Oyun ortası.
Oyun ortasında ise taşlar tahtada sıkışmıştır ve bu her iki tarafa da bol askılı oyunlar yapma imkanı vermektedir. Büyük açmaz ve hurdalar oyunun bu aşamasında yapılır. (açmazlara bkz.)
c. Oyunun sonu.
Her hangi bir tarafın oyunla üstünlük elde edemediği
ya da karşılıklı oyunlarla oyunda yeni bir denge durumu oluştuğu zamanlarda, taş kesişmelerini takip eden az taşlı oyun sonları önem kazanır. Taş sayısı oyun yapma ya da oyuna gelme ihtimalleri doğru ve orantılıdır; yedişer taş ya da altına indiğinde oyun neredeyse tümüyle hamle ve pozisyon üstünlüğü sağlamaya indirgenir ve taş bağlama teknikleri oyunun bu aşamasında kullanılır. (taş bağlama tekniklerine bkz.)

19- Oyunların yazılması.

Türk daması oyununda yapılan tüm hamleler yazılır. İyi bir dama oyuncusu hem kendi hem rakibinin hamlelerini yazar. Türk daması yarışmalarında oyunların yazılması zorunludur. Bunun için özel hazırlanmış kâğıtlar kullanılır. Bir dama oyunun hamle hamla yazılmasına notasyon denir.
Notasyon sayesinde daha önce oynanmış olduğunuz oyunları notasyona bakarak inceleyebiliriz. Böylece yaptığımız hataları görebiliriz ve bunlardan gerekli ders çıkarabiliriz.
Hamle yapan taş bulunduğu kareyi değiştirir. Notasyonda önce taşın hamleden önceki karenin adini, tire (-) gideceği karenin adı yazılır.
Örnek- c2-c3. (Diyagram XXVII)

Diyagram XXII

Taş alımında ise önce taşın bulunduğu karenin adı iki nokta (:) ya da (x) işareti ve gideceği karenin adı yazılır.
Örnek d4:d6 ya da d4xd6 (Diyagram XXVIII) ya da h3:h5:h7:f7:d7:b7 (Diyagram XXIX)

Diyagram XXVIII

Diyagram XXIX

20- Hamlelerin tanımlamaları.
Dama oyunlarında da oyunun içeriği yazarken daha sonra oyunu analiz edilmesi kolaylaşması için ek işaretleri kullanabiliriz.
İşaretler. İşaretlerin anamı.
! İyi hamle.
!! Çok iyi, beklenmedik, güzel hamle.
? Hata, eğer hata hamle zorunlu ise işaret koymaya gerek yok.
?? Kötü inceleme.
х ya da + Galibiyet, galibiyet olasılığı.
= Beraberlik, beraberlik olasılığı.
!? Riskli hamle, sonucu kestirmesi zor olan hamle.
± ya da + – Beyazlar avantajlı konumda.
∓ ya da – + Siyahlar avantajlı konumda.
±± ya da ++ — Beyazlar büyük avantajlı konumda.
∓∓ ya da — ++ Siyahlar büyük avantajlı konumda.
∾ ya da~ Herhangi bir hamle.

21- Açmaz.

Bir ve ya birkaç taş vererek damaya gitmeye AÇMAZ denilir. Bu açmazların pek çok çeşitleri bulunduğu gibi, damacılarca bilinen isimleri vardır. Oyunları tertip edenlerin adları ile birlikte anılır. (Sultan Mahmut açmazı veya Yedi kapıdan içeri.)

Diyagram XXX

22- Taş bağlama.

Rakibin tehditleri ve hareket serbestini azaltmak ve en sonunda rakibin kendisi için dezavantajlı bir hamleye mecbur kalmasını sağlamaktır. Eşit taşlı oyun sonlarında taş bağlama ve hamle hesapları alabildiğine hassaslaşır, örneğin kırışma ile bağ durumu taraf değiştirir ve ava giden avlanır.

Diyagram XXXI

21- Oyunun sonu.
a- Galibiyet.
Bir taraf değer tarafın tüm taşlarını aldığında oyunu kazanmış olur. Taş sayısı veya pozisyon olarak zayıf durumda bulunan oyuncu, oyunun gidişatına göre oyumdan çekilebilir ve bu durumda karşı taraf kazanmış olur.
b- Beraberlik.
Her iki oyuncunun birer taşı kaldığında ve bu iki taşın biri dama olsa bile oyun GAYYIM (berabere) olarak sonuçlanır. Zira oyun sonsuza kadar devem eder.
Bunun dişinde, oyunculardan biri değerine beraberlik teklif edebilir. Karşı taraf da bu teklifi kabul ettiğinde oyun berabere sonuçlanır.

24- Puanlama.

TÜRK DAMASI oyununda: Kazanan oyuncu bir puan, kaybeden oyuncu sıfır puan alır. Beraberlik (gayyım) durumunda ise oyuncuların her biri yarım puan alır.

Sponsorlu Bağlantılar

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

RenkliNOT