GDO Gerçeği
Son zamanlarda sıkça duyulan GDO konusunda biraz bilgi vereceğiz. Nedir bu GDO denen şey derseniz şöyle bir tanım yapalım ;
Kendi türünden ya da kendi türü dışındaki bir canlıdan gen aktarılarak bazı özellikleri değiştirilen bitki, hayvan ya da mikroorganizmalara “Genetiği değiştirilmiş organizma” (GDO) deniyor. Aslında konumuz GDO’lu ürün içeren mamalarla ilgili. İnsan sağlığını hiçe sayan bu ürünler menfaat sağlamak uğruna şimdide mamalarda kullanılmaya başlandı. Ne diyelim Allah(c.c) gözlerini doyursun.
Bebek Mamaları GDO İçeriyor Mu?
Son dönemde basında GDO ile ilgili haberleri takip ediyorum. Şu günlerde sıklıkla GDO ve bebek beslenmesine yönelik açıklamalar yapılıyor. Bu açıklamaların büyük bölümü çocuk beslenmesi konusunda uzman olmayan kişilerce yapılıyor. Bu nedenle bebek mamaları ve bebek beslenmesi konusunda bir yazı yazma sorumluluğunu bir çocuk hekimi olarak hissediyorum.
GDO nedir ve neden tartışılmaktadır?
GDO; (genetiği değiştirilmiş organizma) başta sağlık olmak üzere, çevre ve sosyo-ekonomik yapı üzerinde önemli riskler bulundurmaktadır.
Ayrıca GDO’lu ürünler insanların bağışıklık sistemine, sinir yapısına antibiyotiklerin etkinliğine ve hatta kanser ve allerjik reaksiyonlara neden olabileceği hayvan deneyleriyle ortaya konmuştur. Ayrıca, GDO’lu ürünlerin üretilmesinin de tüketilmesi kadar ülkemiz açısından büyük riskler taşıdığı görülmektedir.Tüm bu konular sıkça konuşulduğundan, besinlerin GDO içerip içermediğine dair halkımız endişeye kapılmamaktadır.
Bebek mamalarının GDO içerip içermediğine gelince; konuyu başından beri araştırıyorum. İthalatçı firmalarla görüştüm, ve çok sıkı kontrollerden geçtiklerini gözlemledim.
Ülkemize ithal edilen ürünlerde, Avrupa Topluluğu ve ilgili ülke kanunlarına uygun ürünler üretilmektedir. Avrupa Topluluğu Kanunlarına uygun olduğu sertifikalandırılmış hammaddeler kullanılmaktadır. Geliştirilmiş kontrol sistemleriyle laboratuvarlarda GDO açısından, diğer konularda da olduğu gibi test edilmekte ve ancak bundan sonra tüketicilere sunulmaktadır.
Dolayısıyla Avrupa Birliğinde üretilmekte olan ve ülkemize ithal edilen, anne sütü yokluğunda kullanılan biberon mamaları ve ek besinler hiçbir şekilde GDO’lu gıda içermemektedir.
Bu, aynı zamanda Tarım Bakanlığı’nın bugüne kadar yaptığı analiz sonuçlarıyla kanıtlanmış ve belgelenmiştir.
Gündemdeki GDO tartışmalarından, Avrupa Birliği ülkelerinden ithal edilen veya GDO olmadığına dair analiz raporu olan bebek mamalarının konu dışında tutulması gerekir.
Anneler içiniz rahat olsun,bebeklerinizi ithal biberon mamaları ve ek besinler ile guvenle beslemeye devam edebilirsiniz.
Dr. Suat ERKMEN – Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı
GDO’lu Bebek Mamaları Yasaklandı
Bilimsel teknolojik gelişmeler çerçevesinde, modern biyoteknoloji kullanılarak elde edilen genetik yapısı değiştirilmiş organizmalar ve ürünlerinden kaynaklanabilecek riskleri engellemeyi, insan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevrenin ve biyolojik çeşitliliğin korunmasını, sürdürülebilirliğinin sağlanmasını amaçlayan Biyogüvenlik Kanunu, Resmi Gazete’nin bugünkü sayısında yayımlandı.
Genetik yapısı değiştirilmiş organizmalar ve ürünlerle ilgili araştırma, geliştirme, işleme, piyasaya sürme, izleme, kullanma, ithalat, ihracat, nakil, taşıma, saklama, paketleme, etiketleme, depolama ve benzeri faaliyetlere dair hükümleri kapsayan kanun, veteriner tıbbi ürünlerle Sağlık Bakanlığı’nca ruhsat veya izin verilen beşeri tıbbi ürünler ve kozmetik ürünleri kapsam dışında bırakıyor.
Kanuna göre, insan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevrenin ve biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı göz önünde bulundurularak GDO veya ürünlerinin, ithalatı, ihracatı, deneysel amaçlı serbest bırakılması, piyasaya sürülmesiyle genetiği değiştirilmiş mikroorganizmaların kapalı alanda kullanımına, bilimsel esaslara göre yapılacak risk değerlendirmesine göre karar verilecek.
Risk değerlendirme sonuçlarına göre, risk oluşturmayacağı belirlenen başvurular için verilen kararın geçerlilik süresi 10 yıl olacak.
Her bir GDO ve ürününün ilk ithalatı için gen sahibi veya ithalatçı, yurtiçinde geliştirilen GDO ve ürünü için ise gerçek ve tüzel kişiler tarafından Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’na başvuru yapılacak. Başvurularda, başvurunun içeriğine ilişkin bilgilerle GDO ve ürününün ne amaçla kullanılacağı yazılacak.
GDO ve ürünlerinin, insan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevre ve biyolojik çeşitliliği tehdit etmesi, üreticinin, tüketicinin tercih hakkının ortadan kaldırılması, çevrenin ekolojik dengesinin ve ekosistemin bozulmasına neden olması, GDO ve ürünlerinin çevreye yayılma riski olması durumlarında başvurular reddedilecek.
Transit Geçişlerde İzin Zorunluluğu
Deneysel amaçlı serbest bırakma veya piyasaya sürme amacıyla ilk defa ithal edilecek GDO ve ürünleri için ithalattan önce, yurtiçinde geliştirilenler için ise piyasaya sürülmeden önce bakanlığa ayrı ayrı başvuru yapılacak.
GDO ve ürünlerinin transit geçişinde her bir geçiş için bakanlıktan izin alınması zorunlu olacak. Transit geçişler, bakanlık tarafından verilen yazılı izinde belirtilen koşullara ve Gümrük Kanunu’na uygun olarak gerçekleştirilecek.
Araştırma yapmaya yetkili kuruluşlar tarafından bilimsel araştırma amacıyla ithal edilecek GDO ve ürünleri için bakanlıktan izin alınacak.
GDO ve ürünleriyle ilgili yapılan başvurular hakkında, risk ve sosyo-ekonomik değerlendirmeye ilişkin bilimsel raporlar, kurul tarafından, biyogüvenlik bilgi değişim mekanizması vasıtasıyla kamuoyuna açıklanacak.
Kurul, nihai değerlendirme raporu ile olumlu kararını toplantı tarihinden itibaren en geç 30 gün içinde bakanlığa sunmak zorunda olacak. Başvuru sahibi, geçerlilik süresi dolmadan en az bir yıl önce bakanlığa müracaat ederek uzatma talep edebilecek. Bu talep kurul tarafından değerlendirilecek ve sonucu başvuru sahibine bildirilmek üzere bakanlığa gönderilecek. Sonucun bir yıllık süre içerisinde başvuru sahibine bildirilmemesi durumunda, izin süresi, karar verilinceye kadar uzayacak.
Mama ve Çocuk Ek Besinlerinde Kullanılması Yasak
GDO ve ürünlerinin, onay almadan piyasaya sürülmesi, Biyogüvenlik Kurulu kararlarına aykırı olarak kullanılması veya kullandırılması, genetiği değiştirilmiş bitki ve hayvanların üretimi, GDO ve ürünlerinin kurul tarafından piyasaya sürme kapsamında belirlenen amaç ve alan dışında kullanımı, bebek mamaları ve bebek formülleri, devam mamaları ve devam formülleriyle bebek ve küçük çocuk ek besinlerinde kullanılması yasak olacak.
GDO ve ürünlerinin piyasaya sürülmesinden sonra, kararda verilen koşullara uyulup uyulmadığı, insan, hayvan, bitki sağlığı ile çevre ve biyolojik çeşitlilik üzerinde herhangi bir beklenmeyen etkisinin olup olmadığını bakanlık kontrol edecek ve denetleyecek.
Kararda belirtilen koşulların ihlali veya GDO ve ürünleriyle ilgili olarak herhangi bir riskin ortaya çıkabileceği yönünde yeni bilimsel bilgilerin ortaya çıkması durumunda karar, kurul tarafından iptal edilebilecek. Kararı iptal edilen GDO ve ürünleri toplatılacak.
İnsan, hayvan, bitki sağlığı ile çevre ve biyolojik çeşitliliğe olumsuz etkisi olduğu tespit edilenler derhal imha edilecek, herhangi bir olumsuz etkisi tespit edilmeyenlerin mülkiyeti kamuya geçirilecek.
İzlenebilirliğin sağlanması amacıyla GDO ve ürünlerinin ülkeye girişi ve dolaşımında, bakanlığa beyanda bulunulması, gerekli kayıtların tutulması, kararın bir örneğinin bulundurulması ve etiketleme kurallarına uyulması zorunlu olacak.
Her bir GDO ve ürününe ayırt edici kimlik verilerek kayıt altına alınacak. Kayıt altına alınan GDO ve ürünlerine ilişkin belgelerin 20 yıl süreyle saklanması zorunlu olacak. Herhangi bir ürünün, bakanlık tarafından belirlenen eşik değerin üzerinde GDO ve ürünlerini içermesi halinde etikette GDO içerdiği açıkça belirtilecek.
Biyogüvenlik Kurulu Oluşturulacak
GDO ve ürünleriyle ilgili Biyogüvenlik Kurulu oluşturulacak. Kurul, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nca dört, Çevre ve Orman Bakanlığı’nca iki, Sağlık Bakanlığı’nca bir, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nca bir ve Dış Ticaret Müsteşarlığı’nca bir üye olmak üzere, üç yıllık süre için, ilgili bakanlar tarafından belirlenen toplam dokuz üyeden oluşacak.
Bakanlıkça seçilecek üyelerden birisinin üniversite, diğerinin meslek örgütleri tarafından gösterilen adaylar arasından seçilmesi zorunlu olacak. Kurul başkanı, bakan tarafından belirlenecek. Kurul başkan ve üyeleri en fazla iki dönem için görevlendirilebilecek.
Kurul üyesi olabilmek için en az lisans düzeyinde yüksek öğrenim görmüş olmak ve Devlet Memurları Kanunu’nun genel şartlarını taşımak, kanun kapsamına giren konularda en az beş yıllık tecrübeye sahip olmak şartı aranacak.
Kurul başkan ve üyeleriyle bunların eşleri, evlatlıkları ve ikinci derece dahil kan ve kayın hısımları, kurulun karar almakla görevli olduğu faaliyet veya alanlarla ilgili herhangi bir ticari faaliyette bulunamayacak veya sermaye piyasası araçlarına sahip olamayacak.
Kurul başkan ve üyeleri, görevlerinden ayrılmalarını izleyen üç yıl içinde, bu kanunla düzenlenen faaliyet ve alanlardaki özel kuruluşlarda görev alamayacak.
Kurul görevini yaparken bağımsız olacak, hiçbir organ, makam, merci ve kişi kurula emir ve talimat veremeyecek. Kurul, bilimsel komiteleri kurabilecek. Bu düzenlemeler kapsamındaki bakanlık personeli, kurul ve komite üyeleri, görevlerini yerine getirmeleri sırasında edindikleri gizlilik taşıyan her türlü bilgi ve belge ile ticari sırları, kanunlarla yetkili kılınan mercilerden başkasına açıklayamayacak, kendilerinin veya üçüncü şahısların yararına kullanamayacak.
GDO Cezaları
GDO ve ürünleriyle ilgili faaliyetlerde bulunanlar, izin almış olsalar dahi insan, hayvan ve bitki sağlığı ile çevrenin ve biyolojik çeşitliliğin korunması, sürdürülebilirliğinin sağlanmasına karşı oluşan zararlardan sorumlu tutulacak. Sorumluluk, zarar oluşmasa dahi geçerli olacak.
GDO’ların kapalı alanda kullanımı, gıda, yem, işleme ve tüketim amacıyla piyasaya sürülmesi, ithalatı ve transit geçişi için izin alma zorunluluğu olduğu halde, bu faaliyetleri izinsiz olarak gerçekleştirenlerle GDO’ları çevreye serbest bırakanlar ve üretenler meydana gelen her türlü zarardan sorumlu tutulacak.
GDO ve ürünlerinin neden olduğu zararların tazmin edilmesini talep hakkı, zarar görenin, zarardan veya zarar vereni öğrenmesinden itibaren iki yıl ve zararı doğuran olayın meydana gelmesinden itibaren 20 yıl sonra düşecek.
GDO ve ürünlerini, bu tasarı hükümlerine aykırı olarak ithal eden, üreten veya çevreye serbest bırakan kişi, 5 yıldan 12 yıla kadar hapis ve 10 bin güne kadar adli para cezasına çarptırılacak.
Belirlenen esaslar çerçevesinde ithal edilen, işlenen GDO’ları veya GDO ve ürünlerini, ithal izninde belirlenen amaç ve alan dışında kullanan, satan, bu özelliğini bilerek satın alan, bulunduranlar 4 yıldan 9 yıla kadar hapis cezasına mahkum edilecek.
İthal edilen GDO’lardan elde edilen ürünleri, ithal izninde belirlen amaç ve alan dışında kullanan, satışa sunan, bu özelliğini bilerek satın alanlar ise 3 yıldan 7 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacak.
Yalan beyanda bulunarak ithal iznini alan kişi, 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasına çarptırılacak. Bu suçların bir tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, tüzel kişiye 100 bin liradan 200 bin liraya, belirlenen yükümlülükleri yerine getirmeyen başvuru sahiplerine her bir yükümlülük ihlali dolayısıyla 10 bin liradan 30 bin liraya kadar, GDO ve ürünlerini tasarıda belirlenen hükümlere aykırı olarak kapalı alanlarda kullananlara ise 10 bin lira para cezası kesilecek.
İdari para cezaları, tebliğden itibaren bir ay içerisinde ödenecek. Usul ve esasları düzenleyen yönetmelikler, kanunun yayım tarihinden itibaren en geç üç ay içerisinde bakanlık tarafından çıkarılacak. Kanun, altı ay sonra yürürlüğe girecek.
CNN