Çocuk Felci (Polio) Aşısı Nedir? Ne Zaman Vurulur?

Çocuk Felci Aşısı ve Aşının Önemi

İnsan sağlığında aşının yeri ve önemi tartışılmasız bir gerçek.Tarihten çıkarılan acı dersler bugün aşıyı hayatımıza vazgeçilmez olarak yerleştirmiştir.Tarih boyunca aşı üzerine yapılan çalışmalar sağlıklı bir nesilin ortaya çıkmasında ve hastalıkla mücadelede çok önemli bir yere sahiptir.

Aşının bulunuşları itibari ile ve tarihsel sıralanışı itibari ile çalışmaların birbirini tamamlaması günümüzde kullanılan aşının temellerini atmıştır ve tıpta yeni sayfalar açılmasına sebep olmuştur.

Polio (Çocuk Felci) Nedir?

Polio, bir virüsün neden olduğu hastalıktır. Vücuda ağız yolu ile girer. Bazen ciddi hastalığa sebep olmaz. Fakat bazen felce sebep olur (çocuk kolunu veya bacağını oynatamaz). Solunuma yardımcı olan kasları felç ederse ölüme sebep olabilir.

Polio aşısı bu hastalığı önler. İki tip polio aşısı vardır: OPV (oral polio aşısı), ağızdan damla olarak verilir, canlı fakat hastalık yapıcı etkisi azaltılmış virüsü içerir. IPV (inaktive polio aşısı) diğer aşılar gibi enjeksiyon yolu ile verilir, hastalık yapıcı özelliği yoktur.

Özellikle gelişmekte olan ülkelerde ciddi bir toplum sağlığı sorunudur. Basit bir gripal infeksiyon gibi ilk belirtilerini veren hastalık, bir hafta içinde ortaya çıkan, bacaklardan başlayıp yukarı doğru ilerleyen felç tablosuyla dramatik bir hal alır. Kaslardaki güçsüzlük, solunum adalelerini de içine alırsa, destek sağlanmadığı taktirde ölüme neden olabilir. Felç gelişen olgularda ölüm sıklığı % 5 -10, sakat kalma oranıysa %40 kadardır. Hastalığın herhangi bir tedavisi olmadığı için aşıyla korunma çok çok önemlidir.

İlk Çocuk Felci Aşısı (TOPV – polio)

İlk çocuk felci salgını 1887 yılında Stockholm’de tanımlanmıştır. 1950′li yıllara dek denenen çeşitli aşılama yöntemleri başarısızlıkla sonuçlanmıştır. 1954 yılında Salk ölü çocuk felci aşısını (IPV), 1957′de Sabin canlı-zayıflatılmış-ağızdan uygulanan çocuk felci aşısını (TOPV) geliştirmiştir. Bu gün hala bu iki araştırıcının aşıları yaygın olarak kullanılmaktadır. Canlı polio (çocuk felci) aşısının kullanımı kolaydır. Ağızdan iki damla verilerek uygulanır. Uygulama sonrasında emzirmenin bir zararı olmamakla birlikte, aşının çıkarılması olasılığına karşı bebek yakından izlenmelidir. Kusulursa aşı tekrarlanmalıdır. Ölü aşı ise iğneyle adale içine verildiği için uygulanması daha zordur. Ancak yan etki sıklığı çok daha azdır.

Ağızdan verilen çocuk felci aşısının (oral polio) toplumsal bağışıklığın sağlanmasında özel bir rolü vardır. Zayıflatılmış aşı virusu dışkıyla atıldığı için özellikle kampanyalar aracılığıyla tüm ülkeye yayılır, virusla temas eden aşılanmamış çocuklar da dolaylı olarak bağışıklık kazanırlar. Ülkemizde canlı aşı, kullanım kolaylığı yanında bu nedenle de tercih edilmektedir. Gelişmiş ülkelerde ise ölü aşı ön planda yer almaktadır.

Polio Aşısı Neden Gereklidir?

Polio, bir virüsün neden olduğu hastalıktır. Vücuda ağız yolu ile girer. Hafif seyredebileceği gibi, bazen ciddi felce sebep olur. (Çocuk kolunu veya bacağını oynatamaz) Solunuma yardımcı olan kasları felç ederse ölüme neden olabilir.

Polio aşısı bu hastalığı önler.

Polio Aşısı Çeşitleri

OPV ( oral polio aşısı) ağızdan iki damla olarak verilir; canlı fakat hastalık yapıcı etkisi azaltılmış virüsü içerir.
IPV (inaktive polio aşısı) diğer aşılar gibi enjeksiyon yoluyla verilir; hastalık yapıcı özelliği yoktur.
Kimler, ne zaman polio aşısı olmalı?

Polio aşısı diğer aşılarla aynı zamanda verilebilir.

Çocuklarda Aşı Zamanı

Çocuklarda önerilen zamanlar:

• 2 ay,
• 4 ay,
• 6-18 ay,
• 4-6 yaş tır.

Aşı Yapılması Gereken Durumlar

Çocukken aşılandıkları için genelde gerek olmaz, fakat şu durumda aşı yapılmalıdır:

• Polionun çok sık görüldüğü yerlere yolculuk edenler,
• Polio virüsü ile uğraşan laboratuvar çalışanları,
• Polio hastalığı olan çocukları tedavi eden sağlık personeli.

Yapılmaması veya ertelenmesi gereken durumlar var mıdır?

Neomisin, streptomisin veya polimiksin B gibi antibiyotiklere karşı ciddi alerjisi olanlara, IPV yapılmamalıdır. Polio aşısı sonrasında, ciddi alerjik reaksiyon gelişenler tekrar aşılanmamalıdır. Aşı zamanı geldiğinde, orta veya ağır şiddette hastalığı olanlar, iyileşene kadar beklemelidir.

Aşının Riskleri Nelerdir?

IPV’ye bağlı ciddi hiçbir etki bildirilmemiştir. IPV sonrası, aşı yerinde ağrı olabilir. OPV sonrası çok nadiren polio hastalığı yani çocuk felci gelişebilir.