Hindiba Bitkisi Özellikleri
Hindiba (Cichorium endivia), papatyagiller (Asteraceae) familyasından, sebze olarak yararlanılan bir yıllık bitki türü.
Mısır ve Endonezya kökenli olduğu sanılan bitkinin, 16. yüzyıldan bu yana Avrupa’da tarımı yapılmaktadır. Yüksekliği 50-100 cm arasında değişir; parçalı yaprakları ve açık mavi renkli çiçekleri vardir. Yapraklarından salata olarak yararlanıldığı gibi sıcak yemek de yapılır.
Hindiba cinsinden bir diğer bitki türü olan beyaz hindiba (Cichorium intybus) ile yakın akrabadır.
Ülkemizde yaygın olarak yabani hindibanın yaprakları ilkbaharda toplanarak şifalı ot ve sebze olarak tüketilir. Bu yapraklar ülkemizde “Hindiba” ve “Radika” olarak bilinir.
Kara Hindiba Bitkisi
Kara Hindiba (Taraxacum officinale), Arslandişi, Radika, Gelingöbeği ve Keklikotu, adlarıyla da tanınır. Nisan ve Mayısta tüm tarla kıyılarında, çayırlarda ve çimenlerde çiçeklenir. Her yıl bu çiçek halısını büyük bir zevkle izleriz. Bu tür, sarı çiçekli, çok yıllık, süt taşıyan küçük bitkilerdir. Yapraklar rozet halinde tabanda toplanmış olup, kenarları derin loblu ve dişlidir. Rozet yaprakları bazı kentlerimizde ilkbaharda sebze olarak satılmaktadır. Bitki çok ıslak yerleri sevmez. Nisan-Mayıs döneminde köküyle birlikte sökülür ve topraktan arındırılır (yıkanmaz!). Gölge ve havadar bir yerde iyice kuruduktan sonra, ince kıyılır ve hava almayan kaplarda saklanır. Sadece yaprak, sap veya kökleri kullanılacak ise; yapraklar çiçeklenmeden önce, kökler ilkbaharda veya sonbaharda, çiçek sapları ise çiçeklenme sırasında toplanır. Bitkinin tümü şifalıdır.
Kara Hindiba Yararları
Vitaminler (A, B Kompeks, C ve D), triterpenler, carotin, flavon ve mineraller (demir, çinko ve bol miktarda potasyum), uçucu yağ, fructose, inulin ve cholin içerirler. İdrar söktürücü, safra salgılarını arttırıcı, karaciğeri güçlendirici, böbrek ve karaciğer fonksiyonlarını destekleyici ve antiromatizmal etkileri vardır. Kökleri antiviral, iştah açıcı, safra kesesi ve karaciğer fonksiyonlarını destekleyici ve sindirime yardımcı özellikler taşırken, yapraklarının idrar arttırıcı ve böbrek fonksiyonlarını destekleyici, çiçeklerinin ise antioksidan ve bağışıklık sistemini güçlendirici etkileri vardır.
Karahindiba, çiğ yenildiğinde veya kurutulup çay biçiminde kullanıldığında, kan temizleyici, sindirim kolaylaştırıcı, ter ve idrar söktürücü ve canlandırıcı etkilere sahiptir. Pankreas üzerine olumlu etkisi vardır ve böbreklerin çalışmasında aktif rol oynar. Karahindiba kanı inceltir ve kanın koyu olması halinde başarıyla kullanılabilir. Ergenlik sivilceleri ısırgan otunun ve karahindibanın kan temizleyici özelliklerini sayesinde iyileştirilebilirler. Karahindiba, öncelikle böbreklerin ve karaciğerin fonksiyonlarını destekleyici bir bitkidir. Potasyum kaybına yol açmayan bir idrar söktürücüdür. Katılgan dokuyu (bağdoku) olumlu etkileyerek, yeterli oranda kanın tüm hücrelere ulaşabilmesine yardımcı olur. Güçsüz ve bitkin kişilere güç kazandırır. Karahindiba, içerdiği mineral tuzların yanı sıra, metabolizma hastalıklarına karşı çok önemli maddeleri de içerir. Sarılık ve dalak hastalıklarında da karahindiba başarıyla kullanılabilir. Kan temizleyici etkisi sayesinde, romatizma ve gut hastalıklarında da yardımcı olabilir. Romatizma ve gut hastaları, ilkbahar ve sonbaharda 2-4 haftalık bir kür uygulayabilirler.
Kara Hindibanın Hastalıkara Faydası
Kara Hindiba, safra kesesi ve karaciğer hastalıklarında oldukça yardımcıdır. Karaciğeri en olumlu etkileyebilen bitkilerden biridir. Günde taze olarak yenilen 5-6 çiçek sapı, kronik karaciğer iltihaplarında ve karaciğer yağlanmasında iyileşme sağlayabilir. Taze çiçek sapları karaciğer ve safrakesesinin çalışmalarını düzenler. Bu saplar şeker hastalığına da iyi gelebilir. Şeker hastalarıbu saplardan günde 10 tane kadar, bitki çiçekli olduğu sürece yiyebilirler. Saplar çiçekleri ile birlikte yıkandıktan sonra çiçekler koparılır ve saplar yavaş yavaş çiğnenerek yenir. Bunlar acımsı, gevrek ve suludur ve kıvırcık salatanın tadını andırırlar. Sık sık hastalanan ve kendilerini kötü hisseden kişiler, 14 günlük bir karahindiba çiçek sapı kürü uygulayabilirler. Bu kürün etkisi sizi şaşırtacaktır. Ama bu saplar daha başka hastalıklarda da yardımcı olurlar. Deri kaşıntılarını, egzamaları ve temriyeleri iyileştirebilirler. Mide sıvılarını düzene sokar ve mideyi atık maddelerden temizler. Eğer taze çiçek sapı kürü 4 hafta sürdürülecek olursa, beze şişkinlikleri de iyileşebilirler. Her yıl ilkbaharda, karahindiba çiçeklerinden, çok lezzetli sağlığa yararlı bir pekmez yapılabilir (Referans1: M.Treben). Bu değerli bitki eskiden beri çok önemli bir yere sahip olmasına rağmen ne yazık ki, pek çok kişi tarafından tanınmaz ve zararlı bir ot olarak bilinir!
Kara Hindiba Kullanım Biçimleri:
Çayı Nasıl Hazırlanır?
Yaprak ve Saplar: Birtatlı kaşığı dolusu kurutulmuş ve ince kıyılmış bitki, bir su bardağı sıcak su ile 5-10 dakika demlendikten sonra süzülür. Günde 3 defa aç karına veya öğün aralarında tatlandırılmadan içilir.
Kökler: 1-2 tatlı kaşığı ince kıyılmış dolusu kök, bir bardak soğuk suya eklenir, hafif ısıda kaynama derecesine kadar ısıtılır, birkaç dakika demlendikten sonra süzülür. Günde 2-4 bardak çay tatlandırılmadan aç karına içilir.
Bitki Salatası: Bitki ayıklanıp yıkandıktan sonra, bir süre sirkeli suda bekletilir. Bütün veya doğranmış yapraklar, üstüne limon ve zeytinyağı eklenerek yenir. Tadı hafif acımsıdır, fakat rahatsız edici değildir. Her ilkbaharda bitkinin tümü taze toplanarak ve haşlanmış patates ve yumurta ile karıştırılarak güzel bir salata da hazırlanabilir.
Çiçek Sapları: Çiçekleriyle birlikte yıkanan karahindiba sapları, çiçeklerinden ayrılarak, günde 5-10 tane taze olarak yenebilir.