Sizden gelen soru:
* 1 zirai kaç metreye denk gelir? *
Cevap:
Zirai ve metre
Osmanlı zamanında uzunluk ölçüsü olarak kullanılan zirai ölçü birimi günümüzeki metre ile olan karşılışı şöyledir;
- 1 zirai = 0,758 metre
- 1 zirai = 75,8 cm
Türkiye’de 26 Mart 1931 tarih ve 1782 sayılı kanunla arşın ölçü birimi kaldırılıp yerine metre sistemi kabul edildi. 1933’ten sonra da arşının bütün çeşitleri tamamen ortadan kaldırılıp metre sistemine geçildi.
Zirai ölçü birimi
Osmanlı İmparatorluğu zamanında 75,8 cm’lik zirai mimari (veya sadece zirai), 68 cm uzunluğundaki çarşı arşını vardı. Daha sonra ipekli fiyatlarının artması dolayısı ile fiyatıyükseltme yerine ölçü birimi kısaltılarak 65 cm’lik Fars kökenli endaze birimikullanıldı. III. Selim abanoz ağacından bir prototip olarak 1 zirai mimari yaptırdı. Bununbir tarafı 24 parmağa ve her parmak 10 hat’ta bölündü. Böylelikle bu bölümle basımevinde kullanılan
punto büyüklükleri de alınabilecekti. Diğer tarafı sadece 20 eşit parçaya bölündü. Zirai mimari, arşın ve endaze ölçü birimlerinin ast ve üst katları aşağıda gösterilmiştir.
1 zirai mimari = zirai = mimari arşını = 2 ayak (kadem) = 0,75774 m = 24 parmak = 288 hat = 3456 nokta(yol, sokak uzunluğu, bina yüksekliği vb. için)
- 1 parmak = 12 hat = 0,03157 m
- 1 hat = 12 nokta = 0,00263 m
- 1 nokta = 0,00022 m
- 1 kulaç = 2,5 zirai =1,895 m (ip boyu, su derinliği, kuyu derinliği vb. için)
- 1 kara mili = 2500 zirai = 1895 m (kara yolculuğundaki mesafeler için)
- 1 fersah = 3 mil = 7500 zirai = 5685 m
- 1 berid ( menzil) = 4 fersah = 12 mil = 30900 arşın = 22740 m
- 1 merhale = 2 berid = 45480 m
- 1 çarşı arşını = 8 rubu (urup) = 0,680 m (kumaş için)
- 1 rubu = 2 kirah = 0,085 m
- 1 kirah = 0,0425 m
- 1 endaze = 8 rubu (urup) = 0,650 m (artan ipekli fiyatlarına karşılık konulan ölçübirimi)