Akdeniz Bölgesindeki Pamuk Üretim Miktarı (Yıllara Göre)

Türkiye’nin Pamuk Üretimi

Türkiyenin coğrafi bölgelerinden biri olan Akdeniz bölgesi iklimi ve tarım arazilerinin uygunluğu bakımından ele alındığında ülkede yetişen birçok tarım ürünü üretim miktarı olarak çok yüksek miktarlarda üretilir. Örneğin ülkemizdeki toplam pamuk üretiminin yaklaşık % 35’i bu bölgede yetişmektedir. Pamuk iklim bakımından yıllık ortalama sıcaklığı yüksek olan yerlerde yetişir ayrıca yetiştiği toprakların alüvyonlar bakımından zengin olması gerekir. Bu bakımlardan bölgedeki şartlar pamuk tarımı için uygun şartlar tanımaktadır

Türkiye’de 2006/07 dönemine kadar pamuk tüketimindeki artış dünya ortalamasının üstünde gerçekleşmiştir (2005/06 ile 2006/07 dönemleri son yılların en yüksek tüketim değerleridir). Tabloda görüldüğü gibi, bu dönemden sonra üretim ve tüketim değerlerinde ciddi düşüşler görülmüştür. 2006/07 döneminde üretim ile tüketim farkı (-)740.000 ton iken, 2009/10 döneminde tüketimin de ciddi miktarda düşüşüne rağmen aradaki fark (-)840.000 tona yükselmiştir. Yukarıda belirtildiği gibi 2008 ve 2009 yıllarında küresel ekonomik krizin olumsuz etkileriyle pamuğun özellikle üretimi olmak üzere, tüketim ve ticareti sadece Türkiye’de değil tüm dünyada azalmıştır. Ancak Türkiye’de pamuk üretim maliyetlerinin fazla olması, destekleme primlerinin rakip ülkelere göre durumu, ABD gibi ülkelerin uyguladığı politikalar sonucu dünya fiyatlarıyla rekabet edilememesi sonucu pamuk ekim alanlarında başka ürünlerin tercih edilmesi gibi diğer çeşitli faktörlerin de etkisiyle üretim daha kritik bir seviyeye gelmiştir. 2001/02 ile 2007/08 arası yedi yıllık dönemlerin ortalamasına göre Türkiye dünya üretiminin yaklaşık %4’ünü üretirken, 2008/09 döneminde %2, 2009/10 döneminde ise %1,7’lik bir paya sahip olmuştur.

ICAC verilerine göre, Türkiye üretimi 2008/09 sezonunda, kendinden önceki beş yılın ortalama üretim miktarına göre (yaklaşık 800 bin ton), %45’lik, aynı ortalamaya göre 2009/2010 sezonunda ise %53’lük bir düşüş yaşamıştır. Aynı oranlar dünya üretimi için yaklaşık %8 ve %12’dir.

Öte yandan 2009/10 döneminde dünya genelinde pamuk tüketiminin tekrar yükselişe geçmesi sonucu dünya stokları gerilemeye başlamış ve pamuk fiyatlarında artış yaşanmıştır. Yaşanan artış ve bir önceki sene elde edilen yüksek verimin etkisiyle 2010/11 sezonunda üreticinin pamuk ekim alanlarını artırması beklenmektedir. Uluslararası Pamuk Danışma Kurulu’nun tahminlerine göre 2009/2010 sezonunda Türkiye’nin 380 bin ton olan lif pamuk üretiminin 2010/11 sezonunda %28’lik bir artışla 488 bin tona yükseleceği öngörülmektedir. Türkiye’de Ulusal Pamuk Konseyi’nin tahminlerine göre de ekim alanlarında %22–25 arasında bir artış olacağı beklenmektedir.

Türkiye İstatistik Kurumunun pamuk üretim ve ekim alanına ilişkin verileri, ICAC (Uluslararası Pamuk Danışma Kurulu) ile USDA (ABD Tarım Bakanlığı) verilerinden farklılık göstermekte olup, aşağıdaki gibidir:

Tablo 7 – Türkiye Pamuk Ekim Alanı, Kütlü Pamuk Üretim Miktarı ve Verimi

Kaynak: TÜİK

Tablo 7’de yıllar itibariyle verilen TÜİK verilerine göre, Türkiye’nin 2002-2007 yılları ortalama lif pamuk üretimi 925 bin tondur. Son iki yılın ortalama üretimi ise 655 ton seviyesinde gerçekleşmiştir. Diğer bir değerlendirme ile, son iki dönemde pamuk üretimindeki azalma yaklaşık %30 dolaylarındadır.

Akdeniz Bölgesinde Pamuk Üretimi

Türkiye’de pamuk üretimi, genelde, Ege, Antalya, Çukurova ve Güneydoğu Anadolu bölgelerimizde yoğunlaşmıştır.

Pamuk ekim alanlarının, özellikle 1960’lı yıllardan sonra, Çukurova bölgesinde sürekli bir düşüş gösterdiği (400.000 hektardan 130.000 hektara); GAP bölgesinde, özellikle 80’li yıllardan, 2000’li yıllara kadar hızlı bir artış trendi (80.000 hektardan 330.000 hektara) içinde olduğu; Ege bölgesinde, yıllara göre 200.000-260.000 hektar arasında değişim gösterdiği; Antalya bölgesinde ise yine özellikle 90’lı yıllardan sonra sürekli bir azalış (30.000 hektardan 8.000 hektara) eğilimi içinde olduğu dikkati çekmektedir.

Türkiye’de pamuk üretimi, genelde, Ege, Antalya, Çukurova ve Güneydoğu Anadolu bölgelerimizde yoğunlaşmıştır.Bölgelere ve yıllara göre pamuk ekim alanı değişimi, Şekil 3’te verilmiştir.

Şekil 3’ten, pamuk ekim alanlarının, 1960’lı yıllardan sonra, Çukurova bölgesinde sürekli bir düşüş gösterdiği (400.000 hektardan 130.000 hektara); GAP bölgesinde, özellikle 80’li yıllardan, 2000’li yıllara kadar hızlı bir artış trendi (80.000 hektardan 330.000 hektara) içinde olduğu; Ege bölgesinde, yıllara göre 200.000-260.000 hektar arasında değişim gösterdiği; Antalya bölgesinde ise yine özellikle 90’lı yıllardan sonra sürekli bir azalış (30.000 hektardan 8.000 hektara) eğilimi içinde olduğu dikkati çekmektedir.

Türkiye’de bölgeler göre pamuk üretimindeki gelişmeler Şekil 4’de gösterilmiştir.

Şekil 4’den, 1960 – 1986’lı yıllara kadar en fazla üretimin, yine Çukurova bölgesinde olduğu; bunu, Ege, Antalya ve GAP bölgelerinin izlediği; 1980’li yıllardan sonra Çukurova ve Antalya bölgelerinde, özellikle ekim alanlarının azalışına bağlı olarak, önemli bir üretim azalışının oluştuğu; Ege bölgesinde 1997 yılına kadar bir üretim artışı olmasına karşın, son yıllarda ufak dalgalanmalarla üretimin, oldukça stabil bir yapıda olduğu; GAP bölgesinde ise 1999 yılı dışında sürekli bir üretim artışının oluştuğu; özellikle 2000’li yıllardan sonra bu artışın, 400.000 ton gibi bir üretim düzeyinin üzerine çıktığı dikkati çekmektedir.

Türkiye’de Pamuk Üretimine İlişkin Başlıca Sorunlar

Türkiye’de, oldukça güçlü bir pamuk üretimi yapılanması olmasına karşın, bu güçlü yapıyı olumsuz yönde etkileyebilen birçok sorunlar bulunmaktadır. Pamuk üretimini olumsuz yönde etkileyebilen bu sorunların başlıcaları;

I. Politikalara ilişkin sorunlar,
II. Pamuk tarımındaki üretim masraflarının yüksek olması,
III. Pamuk tarımında, çeşit, tohumluk ve üretim tekniği konularındaki sorunlar,
IV. Pamuk hasadı, hasat sonrası (çırçırlama) ve yabancı madde sorunları,
V. Pamuk standardizasyon sistemindeki sorunlar,
VI. Pamuk üretim ve işleme tekniği konusundaki eğitim yetersizliği,
VII. Pamuk ile ilgili kesimler arasındaki iletişim ve işbirliği yetersizliği,
olarak belirtilebilir.