Kategoriler
Soru / Cevap

Atatürk’ün siyasi alanda yaptığı inkılaplar nelerdir?

Sizden gelen soru: 

Atatürk’ün döneminde siyasi alanda yapılan gelişmeler nelerdir?

Cevap:

Atatürk’ün Siyasi İnkılapları

Mustafa Kemal Atatürk’ün en önemli inkılapları arasında siyasi alanda yaptığı inkılaplar da yer alır. Atatürk’ün siyasi alanda yaptığı inkılapları maddeler halinde ve tarihleri ile birlikte aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.

  • Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922)
  • Ankara’nın Başkent Olması (13 Ekim 1923)
  • Cumhuriyetin İlanı (29 Ekim 1923)
  • Halifeliğin Kaldırılması (3 Mart 1924)
  • Çok Partili Rejim Denemeleri ( Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, 1924, Serbest Cumhuriyet Fırkası, 1930)
  • Kadınlara siyasi hakların verilmesi (1930 Belediye – 1933 Muhtarlık – 1934 Milletvekili)

Ayrıca bakınız: Atatürk’ün Bütün İnkılapları

atatürk, inkılap, devrim

Saltanatın kaldırılması

Saltanatın kaldırılması veya padişahlığın kaldırılması, Türkiye Büyük Millet Meclisinin 1 Kasım 1922’de kabul ettiği “Osmanlı İmparatorluğumünkariz olduğuna dair” 308 numaralı kararname ile gerçekleşmiştir. Kararname, ilga hükmünü geriye yürüterek “İstanbul’daki şekli hükumetin 16 Mart 1920’de tarihe intikal ettiğini” bildirmiştir. Aynı gün alınan bir başka Meclis kararıyla 1 ve 2 Kasım günleri milli bayram ilan edilmiştir.

Sponsorlu Bağlantılar

Ankara’nın Başkent Olması 

Mustafa Kemal, meclis çalışmalarını daha yakından izleyebilmek için 27 Aralık 1919’da Ankara’ya geldi. Ankara’ya gelmesinin nedenleri arasında buranın demiryolu ağına sahip olması, İtilaf Devletleri tarafından işgal edilmemiş olması, merkezi bir konumda bulunması ve Batı Cephesi’ne yakınlık gibi nedenler de etkili olmuştur. Meclis, 28 Ocak 1920’de oybirliği ile Misak-ı millî’yi kabul etti. Bunun üzerine İstanbul işgal edildi ve meclis kapatıldı. Mustafa Kemal, 19 Mart 1920’de illere ve kolordu komutanlıklarına bir genelge gönderdi ve Ankara’da olağanüstü bir meclisin açılacağını duyurdu.

Seçimlerin ardından 23 Nisan 1920’de Ankara’da TBMM açıldı ve hükümet kuruldu. Kurtuluş Savaşı bu meclisten yönetilmiş, savaşın kazanılmasının ardından Lozan Antlaşması imzalanmış ve I. TBMM seçim kararı almış ve yerini II. TBMM’ye bırakmıştır. İnkılap Meclisi olarak da anılan bu meclis 13 Ekim 1923’te Ankara’yı başkent ilan etti.

Cumhuriyet’in İlanı

Cumhuriyet’in İlanı, milletin yönetilme şeklinin belirlenmiş olduğu, Atatürk’ün siyasi devrimlerinden bir tanesidir. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde (TBMM) 29 Ekim 1923’te ortaya çıkan kabine bunalımı sonucunda, bu yönetim şeklinin kusurları daha net ortaya çıkmış ve 29 Ekim’de Anayasanın ilgili maddeleri değiştirilerek, ülkenin yönetim şekli cumhuriyet olarak belirlenmiştir.

Halifeliğin kaldırılması 

Halifeliğin kaldırılması (3 Mart 1924), son olarak Osmanlı Hanedanı elinde bulunan halifelik sıfatının, Türkiye Cumhuriyeti tarafından kaldırılması olayıdır. Devletin laikleştirilmesi yolunda yapılmış siyasî bir devrimdir.

Çok partili sistem

Çok partili sistem oy hakkı bulunanların birçok parti arasında seçim yapabildiği bir sistemdir. Bu sistemde genellikle bir parti çoğunluğu sağlayamaz ve koalisyonlar sağlanarak iktidar oluşturulur. Çok partili sistemler oydaşmacı demokrasi modelleridir. Kara Avrupası ülkelerindeki demokrasilerin çoğu bu sistemle işlemektedir.

Kadınların Seçme ve Seçilme Hakkının Tanınması

Kadınların Seçme ve Seçilme Hakkının Tanınması, 1930’larda, Türkiye Cumhuriyeti’nde kadınların siyasi haklarını kazanması için gerekli yasaların çıkarılmasını ifade eder. Kadınların siyasi hayatta seçme ve seçilme hakkını elde etmesi; toplumsal hayatta gerçekleşen Atatürk Devrimleri’nden birisidir.

1930 yılından itibaren çıkarılan bir dizi yasa ile önce Belediye seçimlerine katılma, sonra köylerde muhtar olma ihtiyar meclislerine seçilme hakkı tanınan kadınların milletvekili seçme ve seçilme hakları, 5 Aralık 1934’de Anayasa ve Seçim Kanunu’nda yapılan yasa değişikliği ile tanındı.

Sponsorlu Bağlantılar

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

RenkliNOT