Bildirme kipi ile ilgili cümleler nelerdir?

Sizden gelen soru:

* Bildirme kipi ile ilgili cümleler istiyorum? *

Cevap:

Bildirme kipi cümleleri

Bildirme kipinin bir diğer adı da haber kipidir. Haber yani bildirme kipleri fiilin zamanını bildiren kiplerdir. Fiilini şimdi zaman, gelecek zaman, geniş zaman, geçmiş zaman gibi zamanlarını bildirir.

Aşağıda bildirme kipleri ile ilgili her bir zaman için bir kaç tane örnek cümle veriyoruz.

a) Bilinen (-di’li) Geçmiş Zaman: “-di” (-di, -dü, -du, -ti, -ti, -tü, -tu…) eki ile ya­pılır. Eylem sözden öncedir; söz söyleyen, eylemi görmüştür ya da yapıldığından emindir.

1.  Dün epeyce kar yağdı. (Görülmüş)
2.  Ayak sesleri yaklaşıyor, geldiler. (Duyularla kesinleşmiş)
3.  Cumhuriyet 1923’te kuruldu. (Bilimsel kesinlik)

b) Öğrenilen, Duyulan (-miş’li) Geçmiş Zaman: “-miş” (-mış, -müş, -muş) ekiy­le çekimlenir. Eylem başkasından duyulmuş ya da olup bittikten sonra fark edil­miştir.

1.  Çanakkale’ye dün epeyce kar yağmış (Başkasından öğrenilmiş.)
2.  Masada uyuyakalmışın. (Bilinçsiz gerçekleşmiştir.)
3.  Ben görmeyeli epey büyümüşsün. (Sonradan algılamayla fark edilmiştir.)
4.  Keloğlan birde bakmış ki… (Masal üslubu. Masal ve fıkra anlatım biçiminde de “başkasından öğrenilme” anlamı vardır.)
5.  Nasrettin Hoca Timur’a demişçi… (Fıkra üslubu)

c) Şimdiki Zaman: “-yor” [-(i)yor, -(ı)yor, -(ü)yor, -(u)yor] ekiyle çekimlenir. Eylem­le söyleyiş aynı anda gerçekleşmektedir. Eylem henüz tamamlanmamıştır.

1.  Babam odasında kitap okuyor.
2.  Bakın, kar nasıl da yağıyor.

d) Gelecek Zaman: “-ecek” (-acak)” ekiyle çekimlenir. Eylem, söyleyişten sonra gerçekleşecektir.

1.  Yarın hastaneye gideceğim.
2.  Başına öyle çoraplar öreceğim ki cin çarpmışa dönecek.
3.  Şu adam biraz sonra ağaçtan düşecek.
4.  Bu toplantıya onu çağırmayacağız.

e) Geniş Zaman: “-r” [-(i)r, -(ı)r, -(ü)r, -(u)r, -(e)r, -(a)r] ekiyle çekimlenir. Her üç ana zamanı içine alacak genişliktedir. Genel yargıları anlatmakta da işe yarar.

1.  Akşamları kitap okurum.
2.  Her yaz köyümüze gideriz.
3.  Kuşlar uçar, solucan yeraltında yaşar.
4.  Meyveli ağacı taşlarlar.