Bitkilerde Çimlenme ve Büyüme
Dünya üzerinde yaşayan canlılar, bitkiler ve hayvanlar olmak üzere iki kısımda incelenebilir. Bu canlı organizmaların temel bir takım ortak özellikleri bulunmaktadır. En önemli ortak yön büyüme gelişme alanında görülür. Çimlenme ve büyüme bitkilere özgüdür. Bu iki kavram temelde benzer ihtiyaçların karşılanması amacıylada gerçekleşsede sonuçları oldukça farklı olmaktadır. Şimdi hep beraber bu iki olayı inceleyelim.
Çimlenme Ve Büyümenin Benzerlikleri Ve Farklılıkları
Çimlenme tohumda bulunan embriyonun uygun şartlar bulunca gelişerek ana bitkiye benzer bitkiyi vermek üzere tohumdan çıkarak serbest hale geçmesine denir.
Çimlenmenin olabilmesi için gerekli şartlar
- Belli sıcaklık
- Su (nem)
- Oksijen ‘dir.
Büyüme bitki hücrelerin çoğalması ve hücrelerin büyümesi ile meydana gelen olay.Çimlenmenin aksine büyüme ise köklerin ve dalların uzamasıdır.
Bitkilerde gövde ve dalların ucunda ve iletim demetlerinde olduğu gibi belli yerlerde meristematik hücreler vardır. Bu bölgedeki hücreler devamlı surette bölünerek yeni hücreler meydana getirir. Hücre bölünmesi ve büyüme fazla miktarda maddeye ve enerjiye ihtiyaç gösterirler. Bu nedenle büyüme esnasında metabolik faaliyetler özellikle solunum hızlanır ve çok miktarda karbonhidrat sarf edilir. Primer (birincil) büyüme primer (birincil) büyüme köklerin ve dalların uzamasıdır.
En kısa haliyle çimlenme bitkinin tohumdan gelişip filizlenmesidir.Daha detaylı tarif etmek gerekirse; çimlenme, tohumda bulunan embriyonun uygun şartların meydana gelmesi ile tohumdan çıkıp ana bitkiye bezer bitkiyi oluşturmak için ortaya çıkışına denir.
Çimlenmenin başlangıcı tohumun toprağa düşmesi ile başlamaktadır.Diğer bir şekilde çimlenme, tohumun birkaç günlük yada birkaç yıllık bir uyuma devresinden sonra başlar. Bu süre çeşitli şartlara bağlıdır. Bu şartların başlıcaları arasında su ve ısı vardır.
Suyun ve ısının etkisiyle toprağa düşen tohum, ilkin şişmeğe başlar, bir süre sonra da kabuğu yarılır ve yavru bitkinin kökçük kısmı toprağın içme doğru aşağıya, sapçık kısmı da toprağın yüzüne doğru büyümeğe başlar. Bu büyüme sırasında beslenme, tohumun içindeki yedek besin maddeleriyle olur. Kök ve yapraklar, gelişmelerini kazanınca, bitki kendi besinini kendisi yapmaya başlar. Böyle, normal bir bitki hayatı başlamış olur.
Bitkilerde Çimlenme
Çimlenme, tohumda bulunan embriyonun uygun şartlar bulunca gelişerek ana bitkiye benzer bitkiyi vermek üzere tohumdan çıkarak serbest hale geçmesine denir.
Çimlenme olayı, tohumda büyümenin başlaması ve yedek besin maddelerinin embriyo büyümesinde kullanılmak üzere hareketli hale geçmesi olaylarını içine alan birçok karışık biyokimyasal ve fizyolojik değişiklikler serisinden ibarettir.
Çimlenme sırasında meydana gelen bu olaylar serisinin başında, suyun tohum tarafından emilmesi gelir. Tohum kabuğu yumuşadıkça ve protoplazma sulandıkça, çoklukla tohum şişer ve bazen kabuğu çatlatır. Suyun alınmasını, enzim faaliyetinin ve oksijen alımıyla ölçülen solunumun artışı izler. Bu faaliyetlerden sonra hücreler büyür ve kökçük tohum kabuğundan çıkar. Bu olaylar çimlenmenin başlaması ile birlikte giden olaylardır.
Çimlenmenin devamı için, suda erimez haldeki kompleks maddelerin enzim faaliyetiyle basit, eriyebilir maddeler haline geçmesi ve büyüme noktalarına taşınması gerekir; buralarda bu maddeler büyümede gerekli olan enerjiyi sağlamak için kullanılırlar veya yeni hücre yapı maddesi haline dönüştürülürler. Çöğür (tohumdan çıkan fidan), büyüme konilerinde hücrelerin bilinen bölünme, genişleyip büyüme ve farklılaşma olaylarıyla büyümeğe başlar. Çöğür, yapraktan yeterli olarak fotosentez yapıncaya kadar, gelişmesi için tohumdaki yedek maddelere muhtaçtır.
Çimlenmenin Oluşma Sırası
- Suyun emilmesi,
- Enzim ve solunum faaliyeti
- Yedek besin maddelerinin basit ve eriyebilir hale geçmesi,
- Bunların nakli,
- Özümlenmesi,
- Büyüme.