Sizden gelen soru:
* Cumhuriyetin ilanından kaç yıl sonra takvim ve saat ölçü birimlerinde değişiklik yapılmıştır? *
Cevap:
Takvim, Saat ve Ölçü Birimlerindeki Değişiklikler
Cumhuriyet’in ilanı 23 Ekim 1923’de gerçekleşti.
Saat ve takvim değişikliği Cumhuriyet’in ilanından 2 yıl sonra yapıldı ve 1926 yılından itibaren kullanılmaya başlandı.
Uluslar arası rakamların değişikliği ise Cumhuriyet’in ilanında 5 yıl sonra 1928’de gerçekleşti.
Uzunluk ve ağırlık ölçülerindeki değişikler ise Cumhuriyet’in ilanında 8 yıl sonra 1931’de gerçekleşti.
- Türkiye’deki saat sistemi 26 Aralık 1925’te “Günün 24 Saate Taksimine Dair Kanun”’un mecliste görüşülüp kabul edilmesi ile değişti. 697 sayılı kanun, 2 Ocak 1926’da Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi.
- 26 Aralık 1925’te çıkarılan 698 sayılı kanunla Türkiye Cumhuriyeti’nde resmi devlet takvimi olarak Milâdî Takvim kabul edildi. Ülkede 1 Ocak 1926’dan itibaren miladi takvim kullanıldı.
- 20 Mayıs 1928’de kabul edilen 1288 numaralı kanun ile Türkiye’de 1 Haziran 1929 tarihinden itibaren uluslararası rakamların kullanılması mecburi hale geldi.
- Onlu yönteme uygun uzunluk ve ağırlık ölçüleri 26 Mart 1931 tarihinde çıkarılan 1782 Sayılı Kanunla kullanıma girdi.
Ölçü Birimlerinin Değiştirilme Nedenleri
Osmanlı Devleti’nde kullanılan saat, takvim ve ölçüler, Avrupa devletlerinde kullanılanlardan farklıydı. Bu durum, sosyal, ticari ve resmi ilişkileri zorlaştırıyor, bazı karışıklıklara sebep oluyordu. Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde bu farklılığı gidermek için bazı çalışmalar yapıldı. Fakat yeterli değildi.
Cumhuriyetin ilânından sonra bu zorluklan ortadan kaldırmak için çalışmalara başlandı. Önce 26 Aralık 1925’te çıkarılan bir kanunla, o zamana kadar kullanılmakta olan, Hicri ve Rumi takvimlerin yerine Milâdi takvim kabul edildi, l Ocak 1926’dan itibaren de kullanılmaya başlandı. Böylece devlet işlerinde karışıklık önlendi. Takvimdeki bu değişikliğin yanında, alaturka denilen, güneşin batışına göre ayarlanan saat yerine, çağdaş dünyanın kullandığı saatsistemi kabul edildi. Batıdan alınan zaman ölçüsü ile bir gün 24 saate bölünüp, günlük hayat düzene sokuldu.
1928 yılında yapılan bir değişiklikle milletlerarası rakamlar kabul edildi. 1931’de kabul edilen bir kanunla eski ağırlık ve uzunluk ölçüleri değiştirildi. Eskiden kullanılan arşın, endaze, okka gibi ölçü birimleri kaldırıldı. Bunların yerine uzunluk ölçüsü olarak metre, ağırlık ölçüsü olarak kilo kabul edildi. Uzunluk veağırlık ölçülerinde yapılan bu değişikliklerle ülkede ölçü birliği sağlandı.
Bu yeniliklerin yanında milli bayramlar ve tatil günleri de yeniden düzenlendi. 1935’te çıkarılan bir kanunla, cuma günü olan hafta tatili değiştirilip, cumartesi öğleden sonra ve pazar günü hafta tatili olarak kabul edildi.