Sizden gelen soru:
* Dengeli beslenmenin önemi? *
Cevap:
Dengeli Beslenmenin Önemi
Toplumu oluşturan bireylerin gerek bedensel gerekse ruhsal açıdan sağlıklı bir yaşam sürdürebilmeleri, yeterli ve dengeli bir şekilde beslenmelerine bağlıdır. Yeterli ve dengeli beslenme, vücudun yaşamı ve çalışmaları içim gerekli olan besin öğelerinin tam olarak sağlanması ile mümkündür. Vücudumuz tükettiğimiz gıdaları ilk önce yapıtaşlarına parçalar ve sonra bunları gereksinime göre belli görevler için kullanır. Bu görevler üç temel grupta toplanabilir.
- Yaşam için gerekli olan enerjinin sağlanması
- Dokuların yapımı, onarımı ve devamlılığı
- Vücut olaylarının düzenlenmesi.
Gıdalarımızda bulunan ve bu görevlerden birini veya daha fazlasını sağlayan maddelere besin öğeleri denir. Bunların yeterli düzeyde alınmaması veya bazılarının gerektiğinden fazla tüketilmesi bireyin büyümesinde, bedenen ve aklen gelişmesinde, hastalıklara karşı direncinde, verimli çalışmasında ve sosyal ilişkilerinde bozukluklara neden olur. Bu nedenle beslenme sağlıklı yaşamın temelidir. Sağlıklı beslenme hiçbir zaman karın doyurmak anlamına gelmez. Beslenme ile sağlık arasındaki ilişki son yıllarda büyük önem kazanmış ve bu nedenle araştırmalar bu alanda yoğunlaşmıştır. Sağlıklı beslenmek için besin öğelerini tanımak ve vücuttaki fonksiyonlarını da bilmek gereklidir. Beslenmede önemli 40 civarındaki besin öğesi özelliklerine göre Karbonhidratlar (şekerler), Proteinler, Yağlar, Vitaminler, Mineral maddeler ve Su olarak gruplanır. Besin öğeleri vücudun fonksiyonlarını yerine getirmesi açısından çok önemlidir. Yaş, cinsiyet ve aktivite yoğunluğuna göre vücudun besin öğelerine gereksinimi farklılık göstermektedir. Burada önemli olan, gereksinim duyulan besin öğelerinin yeterli ve dengeli bir şekilde vücuda alınmasıdır. 1-Proteinler 2-Yağlar 3-Karbonhidratlar 4-Vitaminler 5-Mineral maddeler
Kaynak : Doç. Dr. Birol Saygı
Dengeli Beslenme Nasıl Olur?
Ergenlik çağında büyüme oldukça hızlıdır. Hızlı büyüme ve gelişme ise enerji ve besin öğelerine gereksinimi artırır. Gencin artan ihtiyaçlarının karşılanmasında çeşitli sorunlar ortaya çıkar. Bu sorunların bir bölümü gencin yaşam biçimiyle, bir bölümü ise biliçsizlik nedeniyle kazanılan yanlış alışkanlıklarda olabilir. Sorunların çözülüp, gencin sağlıklı büyüme ve gelişmesini sağlayacak beslenme koşullarına kavuşturulmasında ve gelecek yaşamında sağlığını olumlu yönde etkileyecek alışkanlıkların kazandırılmasında aileye, okula ve toplumun diğer kurumlarına önemli görevler düşmektedir.
Beslenirken dikkat edilecek hususlar duruma göre değişebilir ;
Vücut şeklinde cinsiyet hormonlarına bağlı değişikliker görülür. Özellikle vücuttaki yağ dokusunda, kas ve kemik yapısında değişiklikler olur. Kız çocuklarda göğüs ve kalçalar belirgenleşir. Erkeklerde ise kalçalar küçülür, vücut adeleli ve az yağlı bir görünüm almaya başlar. Psikolojik değişiklikler nedeniyle çocuk aile ile bağımlılığını yitirebilir ve etrafını umursamaz bir davranışa girebilir. Bunun sonucu olarak çocuk ailesinden çok arkadaşlarına yönelir; onlar birlikte olmak ister. Yemek zamanlarında arkadaşları ile birlikte olmaktan hoşlanır.
Hızlı büyümeye ek olarak gencin sporla uğraşması enerji ve besin öğelerinde artışa neden olur. Çeşitli spor dallarının ne miktarda ek enerji gerektirdiği ve bunu karşılamakiçin diyetin özelliği konusunda gençlere yeterli bilginin verilmesi ve bilinçlendirilmesi gerekir. Bu dönemde yanlış uygulanan zayıfla diyetleri yetersiz ve dengesiz beslenme nedenidir. Genç kendisini filimlerde, gazete ve dergilerde gördüğü kişilere benzeme özlemi içinde, onları öğütlerini uygulama hevesine kapılabilir. Bedensel hareketler arttırıldığı, yetrli ve dengeli beslenmeye dikkat edildiği sürece kasların gücü artar ve şişmanlık önlenir, kemik mineral yoğunluğu artar.
Yetersiz beslenme sonucu gençlerde artan besin öğeleri ihtiyaçlarının karşılanamaması, sağlık kurallarına uyulmaması sonucu barsak parazitlerinin varlığı, diyette C vitamininin yetersiz düzeyde alınması, kızlarda menstürasyon, kansızlğının nedenleri arasındadır. Ülkemiz genelinde ortalama okul çocuklarının % 20 ile 40’ı kansızdır.
Diş çürükleri gençlerde önemli sağlık sorunlarındandır. Ülkeizde yapılan araştırmalara göre diş çürükleriningörülme sıklığı % 55 ile % 70 arasında değişmektedir. Aşırı şeker tüketimi, sularda flor azlığı, yetersiz beslenme, diş bakımı ve temizliğinin yeterince yapılamaması sonucu görülür. Diş fırçalama, yapay tatlandırıcı içeren cikletlerin her yemek sonrası en az 15-20 dakika çiğnenmesi diş çürüklerini önlemektedir. Basit guatr besinler ve su ile iyodun yetersiz alınması sonucu çocuklarda ve gençlerde önemli bir sağlık sorunudur. Bu nedenle iyotlu tuz kullanılmalıdır.