Doğalgaz Hakkında Kısaca
Doğalgazı en kısa yoldan tanımlamak gerekirse kömür ve petrol gibi fosil bir yakıt olduğunu, bir enerji kaynağı olduğunu, zehirsiz bir gaz olduğunu söylemek herhalde yeterlidir.Bununla beraber doğalgazın oluşumu ise milyonlarca yıl önce hayvan ve bitki artıklarının toprak altında kalarak basınç ve ısı altında kalarak değişikliğe uğrayarak oluşmuştur.Zehirli olmayan doğalgazın kaçak durumlarda insanların doğularak ölmelerine neden olduğunu söylemek mümkün.Çünkü havadaki oksijen miktarı azalır ve insan boğulur.
Şu soğuk günlerde içinizi ısıtacak bir yazı hazırladım. Umarız verilen bilgiler azda olsa doğalgaz konusundaki fikirlerinizin gelişmesine yol açar.
Doğalgaz Nedir?
Doğal gaz yerkabuğunun içindeki fosil kaynaklı bir çeşit yanıcı gaz karışımıdır. Bir petrol türevidir. Yakıt olarak önem sıralamasında ham petrolden sonra ikinci sırayı alır. Doğal gazın büyük bölümü (%70-90’ı), Metan gazı (CH4) adı verilen hidrokarbon bileşiğinden oluşur. Diğer bileşenleri; etan (C2H6), propan(C3H8), bütan (C4H10) gazlarıdır. İçeriğinde eser miktarda karbondioksit (CO2), azot(N2), helyum(He) ve hidrojen sülfür (H2S) de bulunur.
Doğal gazı oluşturan hidrokarbon bileşikleri, yeraltındaki petrolün de bileşenleridir. Doğal gaz geçmişte petrol üretimi esnasında ortaya çıkan yararsız bir atık olarak görülmüş ve petrol üretim tesislerinde yakılarak uzaklaştırlmıştır. Günümüzde ise oldukça değerli ve stratejik bir enerji kaynağı olarak sıklıkla evlerde ve endüstride kullanılmaktadır.
Doğalgaz Nasıl Oluşur?
Doğalgaz, milyonlarca yıl önce yaşamış bitki ve hayvan artıklarının zamanla yeryüzü kabuğunun derinliklerine gömülüp kimyasal ayrıma uğraması sonucu oluşur. Organik madde olarak bilinen bu bitki ve hayvan artıkları doğal süreçler sonucu göl ve okyanuslarla taşınıp, dibe çökerek çamur ve kumla kaplanarak kayalaşır. Giderek daha derine gömülen bu organik madde, basınç, sıcaklık ve bir ihtimalle de bakteri ve radyoaktivitenin etkisiyle ayrışarak petrol kömür ve doğalgazı oluşturmuştur.(
Doğalgazın Kokusu
Gaz kaçaklarının fark edilmesi için THT (tetrahidrofen) katılarak özel olarak kokulandırılır.
Doğalgaz Nasıl Yanar?
Yanma sonucu 8250 kcal ısı açığa çıkar. Doğalgazın yanma hızı 34 cm/sn’ dir. Doğalgaz, rutubetsiz, kuru bir gazdır. Doğalgazın içerisinde yanmayan hiçbir madde yoktur.
Doğalgaz Zehirleyici Mi?
Doğalgaz, zehirli değildir, fakat yüksek konsantrasyonlarda oksijen olmayacağı için boğucu etkisi vardır.
Doğalgaz Güvenli Midir?
Doğru kullanıldığı sürece doğalgaz tehlikeli değildir. AGDAŞ doğalgazın abonelere güvenli bir şekilde ulaştırılması için her türlü tedbiri almaktadır.
Doğalgaz temiz bir gazdır. Yandığında kül, karbonmonoksit ve kükürt bileşikleri oluşturmaz ve çevrede asit yağmuruna sebep olmaz. Yalnızca karbondioksit ve su buharı meydana gelir. Bunun yanında azot oksit emisyonu diğer yakıtlara kıyasla daha azdır.
Evlerde Doğalgaz Kullanım Alanları Nelerdir?
Doğalgaz, konutlarda başlıca
- ısıtma ve soğutma
- sıcak su elde etme
- pişirme amaçlı kullanılır.
Merkezi ısıtma sistemi olan binalarda sıcak su ve pişirme amacıyla dairelere kolon hattı ile doğalgaz verilebilir. Bireysel kullanımda ise şu seçenekler söz konusu olabilir.
- sadece ısınma amacıyla (doğalgaz sobası, kat kaloriferi)
- ısınma ve sıcak su elde etme amacıyla(kombi, boylerli kat kaloriferi, kat kaloriferi ve şofben)
- ısınma ve sıcak su ve pişirme amacıyla
Sanayide Doğalgazın Kullanım Alanları Nelerdir?
Küçük sanayi atölye ve fırınlarda üretim amaçlı olarak kullanılır. Demir-çelik, çimento, kimya sanayiinde, cam ve kiremit imalatında da yararlanılan doğalgaz, tekstil sektörü için de önemli bir enerji kaynağıdır. Türkiye nin elektrik ihtiyacının küçümsenemeyecek bir kısmı doğalgazla çalışan santrallerde üretilmektedir.
Doğalgaz Diğer Yakıtlardan Verimli Mi?
Hava ile yakıtın karışması gaz halinde daha kolay olduğundan tam yanma durumuna daha kolay ulaşılır. Katı ve sıvı yakıtlarda ise karbonmonoksit çıkışı nedeniyle eksik yanma söz konusudur. Doğalgaz, verilen yakma havası ile kolayca birleşerek tam yanma sağlar, dolayısıyla dışarıya atılan ısıtılmış ancak yanma işlemine karışmamış hava miktarı daha azdır. Bacadan atılan enerji daha az olduğundan, doğalgaz daha verimli bir yakıttır.
Doğalgaz Rezervlerinin Ömrü Ne Kadardır?
1970 lerin ortalarından beri dünya doğalgaz rezervleri genellikle her yıl artış içerisinde olmuştur. 2001 sonu itibariyle varlığı kanıtlanmış dünya doğalgaz rezervleri 155.08 trilyon m3 olarak tahmin edilmektedir. Diğer bir deyişle, dünya doğalgaz rezervlerinde 2000 e göre %3.2 oranında bir artış gerçekleşmiştir. Mevcut rezerv ve üretim trendine göre (Rezerv/Üretim) dünya doğalgaz rezervleri için öngörülen ömür 61,9 yıldır. Doğalgazın bölgesel bazdaki ömrü ise şu şekildedir: Orta Doğu 100+ yıl; Afrika 90,2 yıl; Eski Sovyetler Birliği 78,5 yıl; Orta ve Güney Amerika 71,6 yıl; Asya-Pasifik 43,8 yıl; Avrupa 16,1 yıl; Kuzey Amerika 10 yıl.
Doğalgaz İlk Ne Zaman Ortaya Çıktı?
M.Ö.50 de Roma da Uesta Tapınağındaki aşk tanrıçası heykelinin doğalgazdan elde edilen sürekli alev ile aydınlatıldığı bilinmektedir. M.S.150 de Çin Sichuan da tuzun çökertilmesi işleminde, yakıt olarak kullanılmak için yeraltı rezervuarlarından sızan doğalgazın bambu borularla taşındığı kayıtlara geçmiştir. Marco Polo gezileri sırasında Bakü deki Zoroastrian ateş tapınağında yüzyıllardan beri yanmakta olan doğalgaz alevlerini tespit etmişti. Avrupa da 1659 da İngiltere de bulunan doğalgaz 1790 da yaygın kullanıma girdi. Sokakların ve evlerin aydınlatılmasında, içten yanmalı motorların çalıştırılmasında büyük ölçüde doğalgazdan yararlanıldı. 1920 lerde boru hattı taşımacılığı yöntemlerinin uygulamaya konulmasıyla hızla artan doğalgaz kullanımı, özellikle II.Dünya Savaşı ndan sonra sürekli olarak gelişti. İstanbul da ise abonelere ilk doğalgaz 1992 Ocak ayında verildi.
Doğalgazın Çok Tercih Edilme Nedeni Nedir?
Doğalgazı tercih etmeniz için pek çok nedeniniz var.
– Doğalgaz her an için kullanıma hazırdır.
– Doğalgaz ekonomiktir. Zaman ve işgücü tasarrufu sağlanır.
– Doğalgaz çevre dostudur. Kalıcı atıklar bırakmadan yanar.
– Doğalgazlı cihazlarda ısı geçişi kısa sürede olur.
– Doğalgazlı cihazlarda sıcaklık kontrolü çok hassas olarak yapılır, konfor ve enerji tasarrufu sağlanır.
– Stok yapma, önceden sipariş verme gerektirmez. Doğalgaz birincil enerji olarak borular ile, taşıma kayıpları, nakliye termin yeri olmadan, ulaşım yollarını meşgul etmeden ve trafik oluşturmadan kullanıcıya gelir.
– Doğalgaz uzun süreli bir enerji kaynağıdır. Büyük rezervlerden, on yıllar ötesine kadar uzanan ya al ya öde anlaşmalarıyla emniyete alınmıştır.
– Doğalgaz depolama yeri gerektirmez, böylece binalarda boş alanlar elde edilir.
– Doğalgaz kullanıldıktan sonra ödenir, önceden ödeme gerektirmez.
– Bir apartmanda her dairenin ayrı gaz sayacı monte ettirmesi halinde ne kadar gaz tüketildiği kolaylıkla belirlenir. Modern doğalgaz cihazları her türlü ihtiyaca karşılık verir, istenildiği şekilde yerleştirilebilir.
Doğalgazın Kullanımının Getirdiği Avantajlar Nelerdir?
– Doğalgazlı sistemlerde yanma hassas olarak kontrol edilebildiği için yakıt kaybı çok azdır.
– Uzun zaman dilimi içinde aynı yakıt kalitesi elde edilebilir.
– Gaz oluşundan dolayı hava ile çok iyi karıştığından yanma verimi yüksektir.
– Ön yakıt hazırlama masrafı yoktur.
– Alev boyu fuel-oil ve kömüre göre daha kısadır, yanmayı tamamlamak için gereken zaman da kısadır. Böylece daha küçük kazanlar kullanılarak maliyet azalır, yerden tasarruf edilir.
– Verimli bir yakıt olması sebebiyle hem ekonomiktir hem de enerji tasarrufu sağlar.
– Katı ve sıvı yakıtlar yanma ürünü olarak kükürt içerdiğinden, baca gazlarının suyun yoğunlaşma noktasına kadar soğutulması ve böylece suyun gizli ısısından faydalanılması imkanı yoktur. Ekonomizer ilave edilerek doğalgazın baca sıcaklığı 56°C a kadar indirilebilir.
– Doğalgaz tesisatı ve cihazları düşük basınçla çalıştığı için LPG tüpleri gibi patlama tehlikesi ve basınçlı parça tesiri yoktur.
– Doğalgazda yanma için hava gereksinimi en azdır. Bu oran kömürde yüzde 20-30, fuel-oilde yüzde 10-20, doğalgazda ise yüzde 5-10 dur.
– Kurum, is gibi atık ürünleri olmadığı için ısı transfer yüzeyleri temiz kalır.
– Tesis çok az bakım ve denetleme gerektirir.
– Temiz olması ve içerisinde kükürt bulunmamasından dolayı bir çok sanayi sektöründe doğrudan kullanılabilmesi, hem sistem veriminin hem de ürünün kalitesinin artmasını sağlar.
– Ham petrole alternatif bir yakıt olarak dış kaynaklı enerji çeşitliliği açısından stratejik bir avantaj sağlar. Ayrıca boru hatlarıyla kullanıcıya kadar iletildiği için yakıtın taşınması için gerekli enerjinin tamamından tasarruf edilir ve karayollarında taşıyıcı araç yükünü azaltır.
Doğalgaz Fiyatları Nasıl Değişmektedir?
İstanbullular tarafından 1992 yılından beri en temiz ve konforlu yakıt olarak kullanılan doğalgaz; bu süre içinde, aynı zamanda, en ekonomik yakıt olma özelliğini de korumuştur. Dışa bağımlı bir yakıt olan doğalgazın hemen hemen tümü yurtdışından ithal edilmektedir. Bu bakımdan, uluslararası enerji politikalarından ve Dolar kurundaki yükselişlerden çok çabuk etkilenme özelliğine rağmen; ülkemizde kullanılan diğer yakıt türleri ile mukayese edildiğinde, son derece ucuz bir yakıt olduğu görülmektedir. Türkiye de doğalgazın fiyatı hükümet tarafından kontrol edilmektedir.
Doğalgaz Nasıl Depolanır?
Doğalgaz sıvılaştırılarak tanklarda, gaz halinde basınçlı çelik depolarda veya yeraltındaki tabii boşluklar ve süngerimsi tabakalarda basınç altında depolanır. Yeraltı su gölleri ve dereleri: Doğalgaz basınçla buralara zerk edilir ve su yeryüzüne çıkarılır. Öncesinde, yeraltı gölünün, gazın sıkıştırma basıncına dayanıklı kil tabakası ile çevrili olması gerekir. Yeraltı kaya tuzu yatakları: Önce su zerkedilerek tuzun çözünürlüğü sağlanır ve yeryüzüne alınır, oluşan boşluğa doğalgaz basınç altında depolanır. Yeraltında yapay boşluklar: Bu tip boşluklar kayalık bölgelerde (granit, syanit, mika, kireç taşı, tebeşir, dolamit gibi maddelerden oluşan yer katmanlarında) madencilik teknikleriyle yapay olarak açılır. Pahalı bir teknik olduğundan diğer doğal olanakların sınırlı olduğu yerlerde kullanılır. Gaz için sızdırmazlık sağlanması maliyeti artırıcı bir unsur olduğundan genelde sıvı yakıtlar için tercih edilir. Terkedilmiş madenler: İşlevini tamamlamış maden yatakları izolasyon ve sızdırmazlık sağlandığı takdirde kullanılabilir. İşlevi bitmiş doğalgaz ve petrol yatakları: Doğalgaz için en uygun ve tercih edilen yeraltı depolama şeklidir. Aynı zamanda en ekonomik olanıdır. Bazı durumlarda henüz işlevini bitirmemiş petrol ve gaz yatakları bile bir yandan üretim yapılırken dışarıdan doğalgaz verilerek depo görevini sürdürebilir.
Hangi Doğalgaz Sistemi Kullanılmalı?
Sistem seçiminde konunun uzmanı bir mühendisin önerileri alınmalıdır. Genel olarak,
Tek merkezden ısıtılan büyük sitelerde ve ısı kayıplarının fazla olduğu durumlarda, sıcak suyu taşımak yerine gazı taşıyarak bina altına yerleştirilecek bir doğalgaz kazanı ile ısıtma tercih edilebilir. Merkezi ısıtma kullanılan apartmanlarda, tesisat ile ilgili giderilemeyecek bir sorun yoksa, apartmanın altındaki kazan doğalgaz kazanıyla değiştirilebilir. Aksi halde bireysel ısınma sistemleri önerilir. Üç dört daireli binalarda, dubleks ve tripleks evlerde bireysel ısınma sistemleri önerilir.