Doğu Anadolu Bölgesinde Yetişen Tarım Ürünleri Nelerdir?

Doğu Anadolu bölgesinde, ekili-dikili alanların oranı düşüktür. Bunun başlıca nedeni, bölgenin ortalama yükseltisinin fazlalığı ve dağların geniş yer tutmasıdır. Bu yüzden ekim alanları, ancak çukur ovaların tabanlarında geniş biçimde yayılır. Ayrıca, vadi tabanlarının elverişli yerlerinde ve yaylalarda, dağınık ekim alanlarına raslanır.

Toplam ekili alanların büyük bölümü (%91) tahıl, özellikle de buğday ekimine ayrılmıştır. Buğdaydan sonra ikinci sırayı arpa alır (arpa bazı yerlerde, buğdaydan daha az sıcaklık istediği ve kısa yetişme süresine daha kolay uyduğu için buğdaya tercih edilir ve Erzurum-Kars bölümünün yüksek yerlerinde yaygın biçimde ekilir). Hakkâri’de buğdaydan sonra ikinci sırayı mısır alır. Bitlis ilinde buğday-çavdar karışımı ekim, geniş yer tutar; ayrıca, darı ekimi geleneksel önem taşır. Doğu Anadolu’da çavdar üretimi bu ürünlerin çok gerisinden gelir (en çok Erzurum’ da yetiştirilir); sanayi bitkileri ekimi de çok az yer tutar. Ekilen başlıca sanayi bitkisi pamuktur (Malatya, Elazığ, özellikle de İğdır ovalarında).

Malatya ve Bitlis illerinde tütün yetiştirilir. Diyarbakır ilinin Doğu Anadolu bölgesi sınırları içine taşan kesimlerinde, tütün ekimi yer yer (Lice) önemlidir. Yakın dönemde bölgede şeker fabrikaları kurulmasıyla, bu fabrikalara ürün gönderecek yakın alanlarda (Elazığ, Erzincan, Erzurum, Malatya, Kars yöreleri) pancar ekimine başlanmıştır. Dikili alanlara ayrılan yerlerin oranı, Doğu Anadolu’da son derece azdır. Meyve ağaçları yüksek kesimlerde bütünüyle ortadan kalkmıştır. Buna karşılık, soğuklardan korunmuş çöküntü alanlarında, sulama yardımıyla çeşitli ve nitelikli meyveler yetiştirilir. Malatya’nın bahçelerinde sulamayla yetiştirilen çeşitli meyveler arasında en tanınmışı, kurutulmaya elverişli kayısıdır.

Elazığ ve Erzincan ovalarında da çeşitli meyveler yetiştirilir. Ama, Erzurum ovası 1 800 m’yi aşan yükseltisiyle meyve yetiştirme alanının dışında kalır. Van gölü kıyısında kuytu yerlerde ve İğdır ovasında sulamayla iyi nitelikli meyve yetiştirilir. Meyve yetiştirilen yerlerde bağlar da yer alır; ama yüksek kesimlerde ortadan kalkmaktadır (en çok bağ, Malatya ilinde bulunur; Malatya’yı Elazığ izler). Doğu Anadolu zeytin ağacı yetiştirmeye elverişli değildir. Bölgenin yüksek kesimlerinde kış sebzeleri (özelikle lahana) yetiştirilir; sebze yetiştiriciliği, ancak alçak ovalarda çeşitlilik kazanır.

İşte Bütün Tarım Ürünleri

• arpa
• buğday
• çavdar
• tütün
• şeker pancarı
• pamuk
• üzüm
• kayısı
• patates
• lahana
• kavun
• karpuz
• dut
• elma
• tahıl
• baklagil
• darı

Bölgelere Göre Tarım Ürünleri

Pamuk: Iğdır ve Malatya ovalarında yetiştirilir.

Tütün : Muş, Bitlis ve Malatya’da ekimi yapılır.

Tahıllar : Buğday Malatya, Elazığ, Erzurum-Pasinler ve Horasan ovalarında yetiştirilir. Buğdaya göre daha az sıcaklık isteyen arpa ise Kuzeydoğu Anadolu platolarında yetiştirilir.

Şekerpancarı : Sulanabilen tarım alanlarında yetiştirilir.

Sebze : Lahana ve patates Erzurum-Pasinler ve Horasan ovalarında yetiştirilir.

Meyve : Kayısı yoğun olarak Malatya’da sulanabilen alanlarda, özellikle Fırat ve Tohma kıyılarında yetiştirilir. Ayrıca Malatya, Elazığ ve Erzincan’da dut üretimi yapılır. Akarsu boylarında elma bahçeleri bulunur.

Bitkisel üretime elverişli alanlar, bölge yüzölçümünün ancak %10’unu kaplar. Bu alanın büyük bölümünde tahıl ekimi yapılır. Tahıldan başka baklagiller, şeker pancarı, meyve, sebze, pamuk ve az miktarda da tütün yetiştirilir. Pamuk yetiştirilen kuytu Iğdır, Malatya ve Elazığ ovalarını yanı sıra Erzincan Ovası ile Van Gölü çevresinde meyve bahçeleri çok yer tutar.