Sizden gelen soru:
* Trabzon’da özel okul fiyatları*
Cevap:
Dünyanın Dönme Nedeni
Oluşumu sırasında dev bir bulut olan Dünya, yoğunlaşırken (katılaşırken) dönmeye başladı. Bilim adamları buna “açısal momentumun korunumunun” neden olduğunu söylüyorlar. Bunu anlatmak bizim için zor. Ama şu örnek belki işimizi kolaylaştırabilir: Lavaboya su döktüğümüzde, suyun daireler çizerek aktığını görürüz.
Suyu boşaltırken de, tıpayı çektiğimizde su döne döne boşalır. İşte bu şekilde dönmeye başlayan Dünya’mız, uzayda onu durduracak hiçbir kuvvet olmadığı için dönmeye devam etti. Ve hala ediyor. Masanın üzerinde döndürdüğümüz bir basketbol topu bir süre sonra durur. Neden durur? Çünkü uzaydan farklı olarak Dünya’daki tüm boşluklar hava ile kaplıdır. Hava topun dönmesini durduracak bir sürtünme kuvveti oluşturur. Sürtünme kuvvetiyse enerji kaybına neden olur. Bunu, şanslıysanız topun döndüğü yerdeki ısınmadan anlayabilirsiniz. Ya da top hızlı döndüyse, sürtünmenin neden olduğu hava akımının sesini duyabilirsiniz. Uzayda dönmeyi yavaşlatacak ya da durduracak bir etki olmadığı için enerji kaybı olmaz.
Ya Dünya’yı yavaşlatacak bir güç olsaydı? Dönmeden dolayı oluşan enerji, okyanusların kaynamasına, yeryüzündeki kayaların erimesine ya da volkanların patlamasına neden olabilirdi. Tamamen durduğunda Dünya’nın Güneş’e bakan yüzünde sürekli gündüz, diğer tarafında sürekli gece olacaktı. Bu tür olayların sadece bilimkurgu filmlerinde geçmesini umalım. Ama, Dünya’nın dönme hızının yavaşladığı da bir gerçek! Ay, Güneş ve Güneş Sistemi’ndeki diğer gökcisimlerinin çekim kuvvetinden dolayı Dünya’da gelgitler yaşanıyor. Gelgitten doğan sürtünme kuvveti, Dünya’nın yavaşlamasına neden oluyor. Bu yavaşlama, yüzyılda 2 milisaniye olarak hesaplanmış. Yerbilimciler, 340 milyon yıl önce bir yılın 397 gün, bir günün 22 saat olduğunu ortaya çıkarmışlardır. Eğer bir gün geleceğe, milyonlarca yıl sonrasına yolculuk yapabilirsek, bir günün 48 saat olduğunu görürdük. O zaman, belki de yapmak istediğimiz şeyler için hiç zamanımız olmadığı bahanesini kullanamayacaktık!
Dünya Neden Kendi Etrafında Döner?
Aslında sadece dünyamız dönmez kendi etrafında. Ay da dahil olmak üzere tüm gezegenler ve yıldızlar kendi etraflarında dönerler. Daha doğrusu dönmek zorundadırlar. Bu dönmenin nedenini verebilmek için yıldızların ve gezegenlerin oluşumlarından bahsetmemiz gerekiyor, eh öyleyse bahsediyoruz:
Yıldızlar veya gezegenler Bing Bang’dan sonra oluşan çok sıcak plazma bulutları idi başlangıçta… Bu gazlar soğurken açığa çıkardıkları enerjiyi en iyi etraflarında dönerek harcayabilirlerdi. İşte bu yüzden soğurken hem katı ve yuvarlak bir şekil aldılar hem de dönmeye başladılar…
İşte bir cisim dönmeye başladıktan sonra (aslında herhangi bir harekete başladıktan sonra) sürtünme yoksa dışarıdan bir etki olmadıkça dönmesine devam etmek zorundadır. Buna açısal momentumun korunumu denir. Tabii başlangıçta gezegenleri oluşturan gaz bulutsusunun hızı çok yavaştı ama soğudukça ve küçüldükçe (biliyorsunuz ki gazlar dondurulduklarında hacimleri müthiş oranda küçülür.) daha da hızlı dönmeye başladılar Mevleviler gibi…
Mevleviler dedim de, onlar da aslında açısal momentumun korunumun kullanırlar dönerken.. Başlangıçta elleri açıktır; daha sonra ellerini kapattıklarında hızları daha fazla artar bu konundan dolayı. Aynı şey buz patencileri için de geçerlidir.
İşte bu gezegenlerin ve yıldızların oluşumlarındaki spin hareketlerinden dolayı hala dönmeye devam etmekteler… Kainatın (veya kendilerinin 🙂 sonuna kadar da dönmeye devam edeceklerdir.. Hatta yıldızlar en son halleri kara delik olduktan sonra da dönmeye devam ederler ki kara deliklerin dönme hızları normal bir yıldızın milyonlar katı daha fazla olacaktır… Yine yukarıda belirttiğimiz buz patencinin ellerini kapatma meselesindeki gibi kara deliklerin müthiş madde yoğunluğundan dolayı dönüş hızları inanılmaz derecede artar.
Sonuç olarak şunu söyleyebiliriz: Gezegenler ve yıldızlar Mevlevilere daha çok ilham kaynağı olacaklar gibi…