Düşünceyi Geliştirmek İçin Kısa Örnekler

Sizden gelen soru:

* Düşünceyi geliştirme yollarından kısa örnekler? *

Cevap:

Düşünceyi Geliştirme

Düşünce yazıları yazılırken, çeşitli şekillerde ifade edilmek istenen cümleler aktarılır.Hangi anlatım biçimiyle olursa olsun, amacı­mız fikirlerimizi, duygu veya kurgularımızı başka­larına aktarmaktır. Bunu bazı tekniklerden yarar­lanarak yaparız. Bunlara “düşünceyi geliştirme yolları” diyebiliriz.

Düşünce şu yollarla geliştirilir:

1-Tanımlama 

Bir kavram veya nesnenin cümleler ile ayırt edici özelliklerinin verilmesi yolu ile tanımlama yapılır. Tanımlama “Bu nedir ?” sorusunun cevabıdır. Tanımlama, düşünce yazılarının giriş bölümünü oluşturur.

Tanımlama yapılırken, tanımı yapılan varlık ya da nesnenin benzerlerinden farklı olan, ayırt edici özellikleri verilmelidir.

Örnek: Sıfatlar, bir kelimeden önce gelerek, o kelimenin özelliğini anlatan sözcüklerdir.

• Tanım değildir. Çünkü, benzerlerinden farklı özellikleri verilmemiş, tanım zarflara da uygun olmuştur.

Örnek: İsimlerden önce gelerek, kendisinden sonra gelen adın özelliğini anlatan kelimelere “sıfat” denir.

• Tanımdır.

2-Benzetme (Teşbih)

Bir kavramı ya da varlığı başka kavram ya da varlığa ait özelliklerle anlatmadır.
ÖRNEK:“Deneme yazarı bir söz işçisidir. Onun bir kuyumcuya benzetirim ben kuyumcu nasıl değerli madeni bin bir özenle işleyerek çok değerli eserler oluşturursa, deneme yazarı da sözcükleri büyük bir dikkatle ve özenle bir araya getirerek eserini oluşturur

3-Karşılaştırma (Mukayese etme)

Karşılaştırmada iki varlık, iki kavram ya da iki şey arasındaki benzerlik ve karşıtlıklardan yararlanma söz konusudur. Benzerliklerin ya da karşıtlıkların ortaya konması karşılaştırma ile olur. Birden fazla varlık ya da kavramın aralarındaki benzerlerini ya da farklarını ortaya koymak için başvurulan anlatım yoludur. Bunda amaç kavramın başka kavramlardan farklı yönlerini ortaya koymak, böylece onun belirgin özelliklerinin daha iyi anlaşılmasını sağlamaktır. Ya da ortak yönler söylenerek bu özelliklerin daha iyi belirmesi amaçlanır.

Örnek: Orhan Veli ile Rıfat Ilgaz, yaşadıkları dönemin en önemli yazarlarıdır. Fakat Rıfat Ilgaz eserlerinde genellikle mizahi, güldürücü, komik olayları anlatırken Orhan Veli ise, acıklı, hüzünlü, karamsar olayları eserlerine yansıtmıştır.

• Karşılaştırma yapılacak varlık ya da nesneler arasında kesinlikle ortak özellik bulunmalıdır.

• Bir de, tek yönlü karşılaştırmalar vardır. Tek yönlü karşılaştırmalar “pek, çok, daha, en ..vb.” gibi kelimeler kullanılarak yapılır.

Örnek: Benim arabam daha güzel.

Örnek: Onun boyu çok uzun.

4-Tanık Gösterme

Anlatılmak istenilen düşüncenin başkalarının görüşlerinden,sözlerinden yararlanarak açıklanması yoludur.

Örnek: Gökyüzüne hakim olan, dünyaya hakim olur. Bu konuda Mustafa Kemal Atatürk ” İstikbal göklerdedir!” diyerek gökyüzünün önemini belirtmiştir.

• Tanık göstermenin yapılabilmesi için bir kişiden alınan söz, hiç bir değişikliğe uğratılmadan kullanılmalıdır. Eğer değişiklik yapılırsa, o söz tırnak içinde yazılmaz, tanık gösterme yapılmamış olur.

5-Sayısal Verilerden Yararlanma

Bir düşünce yazısında, verilmek istenen , kabul ettirilmek istenen düşünceyi benimsetmek adına, çeşitli sayısal verilerin kullanılması yoluyla oluşturulan düşünceyi geliştirme yöntemidir.

Örnek: İstanbul’un nüfusu, her geçen gün artmaktadır. Cumhuriyet kurulduğunda İstanbul’da yaşayan kişi sayısı 783.000 iken, 1950’li yıllarda bu rakam 3 milyon kişiye çıkmıştır. Bugün ise 13 milyonu aşkın yaşayan insan vardır. Bu da gösterir ki, İstanbul nüfusu çoğalmaktadır.

6-Örneklendirme

Düşünce yazılarında öne sürülen düşünceyi kanıtlayabilmek için, örnekler verilmesi yolu ile örneklendirme oluşturulur.

Örnek: Anadolu’da geçmişle bugün iç içe yaşamaktadır. Bunun en güzel örneklerinden biri, Ankara’dır. Ankara’da eski kerpiç evlerden birinin duvarında İyonya zamanından kalma bir sütun başı karşımıza çıkar. Ahi Şerafettin’in türbesinin merdivenlerinin dibinde, Roma döneminden kalma bir aslan heykeli sizi karşılar. Bu nedenle bu türbenin diğer adı “Aslanhane” olmuştur. Bu türbenin yanında, Etiler’in bereket tanrısı olan yılanın, hala üzümler arasında dolaştığı söylenir.