Elektrik İle İlgili Basit Deneyler

Elektrik Deneyleri

Elektrik hayatımızın vazgeçilmez ihtiyaçlarından biri olmuş durumda. Nedeni oldukça basit çünkü neredeyse tüm teknolojik cihazlar  elektiğe bağlı çalışmakta. Teknolojik cihazların insan yaşamında edindiği yer ,sağladığı kolaylıklar belli ama başka bir açıdan bakıldığında ise bazı olumsuzluklar görülebilir. Burada insan yaşamının vazgeçilmezlerinden olan elektriği daha iyi tanımak için birkaç basit deney bulacaksınız. Kolay gelsin 🙂

Pillerin Paralel Bağlanması Deneyi

Deney Malzemeleri

•  3 adet pil (1,5 V’luk)
•  Pil yatağı
•  Ampul (1,5 V’luk)
•  Anahtar
•  Bağlantı kablolar

Deneyin Yapılışı

Pil, ampul ve anahtar kullanarak basit bir elektrik devresi kurunuz. Anahtarı kapatınız. Ampul ışık verdi mi? Parlaklığını gözlemleyiniz.

Devredeki anahtarı açınız. Bu kez devreye, ikinci bir pil bağlayınız. Pili devreye bağlarken, birinci pil ile ikinci pilin (+) ve (—) kutupların aynı tarafa gelecek şekilde bağlayınız. Anahtarı kapatınız. Ampulün verdiği ışığın parlaklığını gözlemleyiniz.

• Ampulün iki pil ile verdiği ışık, bir pil ile verdiği ışık aynı mı?
• Anahtarı tekrar açınız. Bu kez de devreye, üçüncü pili bağlayınız. Anahtarı kapatınız.
• Ampulün parlaklığı, devrede bir pil ve iki pil varken oluşan parlaklıkla aynı mı?
• Devredeki pillerden bir tanesini çıkarınız. Devreden akım geçti mi?
• Ampul aynı parlaklıkta ışık verdi mi?

Bir Pil ve Üç Özdeş Ampulün Paralel Bağlanması Deneyi

Deney Malzemeleri

•  Pil
•  Özdeş üç adet ampul (1,5 V’luk)
•  Anahtar
•  Bağlantı kabloları

Deneyin Yapılışı

Bir pil, bir ampul ve bir anahtardan oluşan devreyi kurunuz. Bu ampule A diyelim. Devredeki anahtarı kapatarak A ampulünün ışık vermesini sağlayınız. A ampulünün verdiği ışığın parlaklığını gözleyiniz.

Anahtarı açarak özdeş başka bir ampulü devreye bağlayınız. Bu ampule B diyelim. Anahtarı kapatınız. Bu durumda her iki ampulün verdiği ışıkların parlaklığını gözleyiniz.

• Ampullerin parlaklığı aynı mı?
• A ampulünün parlaklığında değişme oldu mu?

Anahtarı açınız. Özdeş üçüncü ampulü devreye yine paralel olarak bağlayınız. Bu ampule de C diyelim. Anahtarı kapatarak ampullerin verdiği ışıkların parlaklığını gözleyiniz.

• Ampullerin parlaklığında değişme oldu mu?
• Her üç ampulün parlaklığı da aynı mı?

Anahtarı açınız. Devrede paralel bağlı ampullerden herhangi birini duyundan sökerek çıkarınız. Anahtarı kapatarak devredeki ampullerin durumunu gözleyiniz.

• Diğer iki ampul ışık vermeye neden devam etti?
• Ampullerin parlaklığı değişti mi?

Basit Bir Devre Kurulması Deneyi

Deney Malzemeleri

•  Pil
•  3 adet iletken tel (bağlantı kablosu)
•  Ampul
•  Anahtar
•  Duy

Deneyin Yapılışı

Pil, ampul, anahtar, duy ve bağlantı kablolarını kullanarak bir devre kuralım. Anahtarı açıp kapatalım ve ampulün yanmasını gözleyelim.

• Ampul anahtar kapalı iken mi, yoksa açıkken mi yandı?

Anahtar açık durumdayken ampul yanmaz, çünkü devre tamamlanmamıştır. Anahtar kapatıldığında ise devre tamamlanır ve ampul yanar. Anahtar devreyi açıp kapatarak elektrik akışını kontrol etmeye yarar.

Fil, devrede elektronları harekete geçiren bir düzenektir. Anahtar kapatıldığında elektronlar pilin (—) kutbundan çıkar, anahtar ve ampulden geçerek pilin (+) kutbuna gelir. Elektronların bu hareketi elektrik akımını oluşturur. Elektrik akımı ampulü yakar.
Deneyi bir de pilin kutuplarına bağlı kabloların yerlerini değiştirerek yapalım. Ampul ışık verdi mi? Şimdi de deneyi ampule bağlı kabloların yerlerini değiştirerek yapalım.

• Ampul ışık verdi mi?

Filin kutuplarına bağlı kablo uçları veya ampule bağlı kablo uçlarının yerleri değiştirildiğinde, ampul ışık verir.

Deneyimizi bu kez pil sayısını artırarak yapalım. Ampulü gözleyelim.

• Ampul daha parlak ışık verdi mi?

devredeki p11 sayısı arttıkça ampul daha parlak ışık verir.

Yüklü Cisimler Deneyi

Deneyin Amacı: Cisimlerin sürtünme ile durgun elektriklendiğini görebilmek. Yüklü cisimlerin yüksüz cisimleri çekebildiğini gözlemlemek.

Düşünce Soruları?

1. Televizyon ekranına tozlar neden daha fazla yapışır? Tartışınız

2. Yüklü bir plastik çubuk çeşmeden akan suya yaklaştırılırsa suyun akışını etkiler mi? Tartışınız

Deney Malzemeleri

• döküm ayak,
• şişe tutturucu,
• geniş beherglas,
• yün parçası,
• demir çubuk,
• kısa cam bor,
• pet şişe,
• su,
• bağlama parçası,
• tek delikli tıpa,
• ebonit çubuk .

Deneyin Yapılışı

1. Pet şişenin tabanını kısmını kesiniz.
2. Demir çubuğa bağlama parçası takıp, bu parçaya şişe tutturucusunu takınız.
3. Cam boruyu lastik tıpaya geçiriniz ve şişenin ağzına sıkıca kapayarak şekildeki düzeneği hazırlayınız.
4. Beherglasa su koyunuz. Cam borunun ağzını kapatarak şişeye su doldurunuz.
5. Ebonit çubuğu yüne sürterek elektrikle yükleyiniz.
6. Parmağınızı cam borudan çekiniz ve akan suya yüklediğiniz ebonit çubuğu yaklaştırınız. Çubuğun suyu çektiğini gözleyiniz. Çubuğu ters tarafta tutarak deneyi tekrarlayınız.
7. Deney hakkında hipotezler kurunuz.