Kategoriler
Soru / Cevap

Geçmişten Günümüze Kullanılan Ölçme Araçları Nelerdir Kısaca?

Sizden gelen soru:

Geçmişten günümüze kullanılan ölçme araçları? *

Cevap:

Geçmişte kullanılan ölçü aletlerini kısaca sıralayalım;

1.Arşın

Arşın, Türkiye’de metrenin resmen kabulüne kadar kullanılan uzunluk ölçüsü birimi ve aleti.

Sponsorlu Bağlantılar

Kullanıldıkları yerlere ve uzunluklara göre arşın:

Çarşı arşını
Daha çok çarşı ve pazarda kullanılırdı. Metre hesabıyla çarşı arşını 68 cm’dir.
Bina ve mimar arşını
bir mi‘mār arşını = 24 parmak[1] = 240 ḫaṭṭ[2], ortalama 75.774 cm’dir[3]. Bu arşının uzunluğunda zamanla değişiklikler oldu. Üçüncü Selim Han abanoz ağacından bir mimar arşını yaptırdı. Bunun ölçü olarak kullanılmasını istedi ve kütüphaneye kaldırttı. 1789 yılında 1807 yılına kadar kullanılmıştır.

Değerli kumaşları bilhassa ipekleri ölçmede endaze kullanılırdı (endaze 65,25 cm’dir).

Türkiye’de 26 Mart 1931 tarih ve 1782 sayılı kanunla, arşın ölçü birimi kaldırılıp, yerine metre sistemi kabul edildi. 1933’ten sonra da arşının bütün çeşitleri tamamen ortadan kaldırılıp metrik sisteme geçildi.

Terazi, ölçü, ölçme

2.Dönüm

Dönüm, 918,393 m2‘lik eski bir alan ölçüsüdür. Günümüzde ise 1000 m2 alana eşit olan dekar yerine kullanılmaktadır. Eski kullanım şeklinde 30,31 m boyu, 30,3 m eni olan bir alandır. Genelde Türkiye’de arsa ve tarlaların yüzölçümünü belirtmekte kullanılır. Eski Osmanlı alan ölçme birimlerinden dönüm’ün modern birim dekar’a olan yakınlığı sebebiyle günümüzde halk arasında dekar tabiri yerine dönüm ismi kullanılır.

Birim Dönüşümü

Metrik birim sisteminde (SI) 1 dönüm alan diğer alan birimlerine şu şekilde çevrilebilir:

  • 1.000 metrekare
  • 10 ar
  • 1 dekar
  • 0,1 hektar
  • 0,001 kilometrekare

İngiliz ve Amerikan birim sisteminde (Emperyal) 1 dönüm alan yaklaşık olarak şu şekilde çevrilebilir:

  • 0,247105381 akre
  • 1,195.99005 yardakare
  • 10,763.9104 ayakkare

3.Endaze

Osmanlı devrinde kullanılan 65 cm uzunluğunda bir ölçü birimi.

Osmanlı devrinde kullanılan 65 cm uzunluğunda bir ölçü birimi. Atatürk Devrimleri ile 1 Nisan 1931’de kaldırılmıştır.Şimdi ise endaze yerine metre kullanılmaktadır Endaze metrenin uzunluk ölçüsü olarak kullanılmasına kadar arşınla beraber kullanılan bir ölçü. Metre hesabıyla bu 65 cm’dir. Farsça endahten mastarından türetilen “endaz” kelimesinin sonuna bir ha ilâvesiyle küçük arşın mânâsına gelir. de kaldırılmıştır.Şimdi ise endaze yerine metre kullanılmaktadır Endaze metrenin uzunluk ölçüsü olarak kullanılmasına kadar arşınla beraber kullanılan bir ölçü. Metre hesabıyla bu 65 cm’dir. Farsça “ölçmek, atmak” anlamına gelen endahten fiilinden türetilen bir isimdir. Aynı zamanda Arapça geometri anlamına gelen ve mühendis kelimesinin kökü olan hendese kelimesi de Farsça endaze kelimesinden gelmiştir.

4.Kantar

56,452 gram (56.5 kg) ağırlığında veya 44 okkalık bir ağırlık ölçüsü birimi. Osmanlı Devleti zamanında kullanılmış olup bugün kullanılmamaktadır.

5.Okka

Okka (ya da kiyye) Osmanlı İmparatorluğu döneminde kullanılmış olan eski bir ağırlık ölçüsü birimidir. Şehir ve kasabalara göre ağırlık değeri farklılık göstermekle beraber, genellikle 1282 gram değerinde kabul edilmiştir.

Okka eski bir ölçü birimi olarak kabul edilmiştir.

Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun ardından, 1 Nisan 1931 tarihinde kabul edilen bir kanunla eski ağırlık ve uzunluk ölçüleri değiştirilmiş; böylece okka da yürürlükten kalkmıştır.

Günümüzde Kullanılan Uzunluk Ölçüleri

Uzunluk ölçüsü temel birimi metredir.

METRENİN KATLARI VE ASKATLARI

Metrenin askatları:
Mili metre
Santimetre
Desimetre
Katları:
Dekametre
Hektometre
Kilometre

Günümüzde Kullanılan Alan Ölçüleri

Alan ölçüsü temel birimi “metrekare”dir. Kenar uzunluğu 1 metre olan karenin alanına metre kare denir, “m2” biçiminde gösterilir.
METRE KARENİN KATLARI VE ASKATLARI
Metrekarenin askatları:
Milimetre kare
Santimetre
Milimetre kare
Katları:
Dekametre kare
Hektometre kare
Kilometre kare

Günümüzde Kullanılan Hacim Ölçüleri

Hacim ölçüsü temel birimi “metre küp” tür. Kısaca “1 m3” olarak gösterilir.
Her ayrıtın uzunluğu 1 metre olan küpün hacmine metre küp denir.

Metre Küpün Katları ve Askatları
Askatlar:
Milimetre küp
Santimetre küp
Desimetre küp
Katları:
Dekametre küp
Hektometre küp
Kilometre küp

Günümüzde Kullanılan Sıvı Ölçüleri

Gaz, benzin, süt ve su gibi akıcı maddeler, litre ile ölçülür. Sıvı ölçüsünün temel birimi “litre” dir , “lt” ile gösterilir. 1 litre sıvının hacmi 1 dm3 tür.
Litrenin Katları ve Askatları
Milillitre
Santilitre
Desilitre
Katları:
Dekalitre
Hektolitre

Sponsorlu Bağlantılar

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

RenkliNOT