Sizden gelen soru:
* Hangi olaylar dünyanın yuvarlak olduğunu gösterir? *
Cevap:
Dünya’nın Yuvarlak Oluşuna Deliller
- Sahilde, bir yelkenliyi uzaklaşırken izlediğimizde, önce gövdesinin ufkun altında kaybolduğunu görürüz; en sonunda yelkenleri ve direkleri görüş alanımızdan çıkar.
- Yine sahilde, yüksekçe bir yerden çepçevre ufka baktığımızda dünyanın eğriliğini fark edebiliriz.
- Dünyanın güneş ile ay arasına girmesinden kaynaklanan ay tutulması olayı sırasında dünyanın gölgesi ayın üzerine düştüğünde de küreselliği çok bariz bir şekilde görülür.
- Kuzeye ya da güneye doğru uzun yolculuklar yapmamız halinde geceleri görebildiğimiz takım yıldızların ufuktan olan yükseklikleri (bulunduğumuz enleme göre) artar ya da azalır. Örneğin ekvatorda durup kuzeye doğru baktığımızda artık Kutup Yıldızını ve üyesi olduğu Ursa Minor (Küçük Ayı) takım yıldızını göremeyiz.
- Doğudan batıya ya da aksi yönde yine uzun yolculuklar yapmamız halinde, güneşin ve yıldızların doğuş ve batış saatleri değişecektir. Şayet dünya tepsi gibi düz olsaydı bu gök cisimlerinin her yerde, hep aynı saatlerde doğup batmaları gerekirdi.
(Aristoteles-Gökyüzü Üzerine)
Dünyamızın Şeklinin Yuvarlak Kanıtlayan Olaylar
- Güneş doğarken yada batarken yavaş yavaş doğar ve batar .Eğer dünya düz olsaydı,birden bire doğar ve batardı.
- Yaklaşan bir gemiyi izlediğimizde geminin önce bayrağını yaklaştıkça direğini ve sonradan da teknesini görürüz.Eğer dünya düz olsaydı.her Yerden geminin tamamını görürdük.
- Dünyanın her hangi bir yerinden hareket eden uçak hep aynı yöne giderse yine hareket ettiği noktaya gelir.Çünkü dünyanın şekli küreye benzer.
- Uzaydan çekilmiş fotoğraflar incelendiğinde Dünyanın aslında tam bir küre olmadığı alttan ve üstten hafif basık olduğu görülmüştür
Dünya’nın Şekli Hakkında Bilgiler
Dünya, kutuplardan hafifçe basık, Ekvator’dan şişkin kendine has bir şekle sahiptir. Buna geoit denir. Dünya’nın geoit şekli, kendi ekseni etrafında dönüşü sırasında oluşan, merkez kaç kuvvetiyle savrulması sonucu meydana gelmiştir.
Dünya’nın üzerindeki topografik oluşumlar ve kendi ekseni etrafındaki eksantrik hareketi nedeniyle düzgün bir geometrisi yoktur. Geoibs bir biçimdedir, fakat ekvatordaki yarıçapı kutuplardaki yarıçapından fazladır. Bu kutuplarından basık özel küresel geometrik şekil geoit (Latince, Eski Yunanca Geo “dünya”) yani “Dünya şekli” diye adlandırılır. Referans küremsinin ortalama çapı 12.742 km’dir (~40.000 km/π). Yer’in ekseni etrafında dönmesi ekvatorun dışarı doğru biraz fırlamasına neden olduğu için ekvatorun çapı, kutupları birleştiren çaptan 43 km daha uzundur. Ortalamadan en büyük sapmalar, Everest Dağı (denizden 8.848 m yüksekte) ve Mariana Çukuru dur (deniz seviyesinin 10.924 m altı). Dolayısıyla ideal bir elipsoide kıyasla Yer’in %0,17’lik toleransı vardır. Ekvatorun şişkinliği yüzünden Yer’in merkezinden en yüksek nokta aslındaekvatordadır.
Dünya’nın Şeklinin Sonuçları
- Ekvator’un uzunluğu tam bir meridyen dairesinin uzunluğundan daha fazladır.
- Ekvator yarıçapı, kutuplar yarıçapına göre 21 km daha uzundur.
- Dünya’nın şeklinden dolayı, güneş ışınları yeryüzüne farklı açılarla düşer.
- Sıcaklık dağılışını etkiler. Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe sıcaklık değerleri düşer.
- Dünya’nın şeklinden dolayı, Dünya’nın bir yarısı karanlıkken diğer yarısı aydınlıktır. Aydınlanma çizgisi daire biçiminde olur. Buna aydınlanma çemberi de denir.
- Kutuplar, Dünya’nın merkezine (Ekvator’a göre) daha yakındır. Bunun sonucu olarak, yerçekimi Ekvator’da az, kutuplarda daha fazladır.
- Dünya’nın kendi ekseni etrafındaki dönüş hızı Ekvator’dan kutuplara gidildikçe azalır.
- Ekvator’dan kutuplara gidildikçe, paralel boyları ve meridyenler arası mesafe azalır.
- Dünya’nın şeklinden dolayı, harita çizimlerinde hatalar meydana gelir.
- Kutup yıldızının görünüm açısı bulunduğumuz yerin enlem derecesini verir.