Hava Küre (Atmosfer) Nedir? Özellikleri ve Yeri

 Hava Küre (Atmosfer)

Atmosfer yada diğer adıyla hava küre dünyanın etrafında yer alan hava tabakasının adıdır. Dünyada canlılığın oluşmasında ve var olan canlıların hayatlarını sürdürebilmelerinde temel etkenlerden biri de atmosferin varlığıdır. Atmosfer tabakası bileşim olarak tek bir gazdan oluşmamıştır. Tahmin edilenin aksine atmosferde en fazla bulunan gaz oksijen değildir. En fazla bulunan gaz % 78 oranıyla azot gazıdır.

Dünyanın Katmanları Nelerdir?

Dünya’nın etrafını saran ve onunla birlikte dönen hava tabakasına atmosfer denir. (Dünya oluşurken katılaşan yerkabuğundan ayrılan azot, oksijen ve diğer bazı gazların oluşturduğu tabakadır). Atmosferi oluşturan hava tabakasında % 78 (78,1) oranında azot gazı (N2), % 21 (20,9) oranında oksijen gazı (O2), %1 oranında da diğer gazlar (soy gazlar, CO2 gazı, CO gazı, ozon gazı (O3), su buharı) (% 0,93 oranında soy gazlar, % 0,07 oranında da değişken gazlar (su buharı, CO2, O3) bulunur. Atmosferin kalınlığı 800–1000 km kadardır.
Atmosferde sıcaklık farkına göre çeşitli tabakalar oluşmuştur.

Hava Kürenin Katmanları

Dünyamızın etrafını saran ve dünya ile birlikte dönen gaz katmanı yerin yüzeyinden itibaren sıcaklık farklılıklarına göre değişik özellikler gösteren bölgelerden oluşmuştur. Bu bölgeler aşağıdan yukarıya doğru troposfer, stratosfer, mezosfer, termosfer’dir.

a. Troposfer

Ortalama yüksekliği 11 km kabul edilen bu katmanın kalınlığı kutuplarda 8 km’ye düşer. Ekvatorda ise 16 km dir. Yeryüzünden itibaren yükselirken sıcaklık her km’de 6,5 0C azalır. Troposferin son bulduğu bölgede hava sıcaklığı -57 0C ye kadar düşer. Bulut, yağmur, rüzgar gibi hava olayları bu katmanda oluşur. Bu yüzden troposfer yer kabuğunu değişiminde önemli rol oynar.

b. Stratosfer

Yaklaşık 48 km kalınlığındaki bu atmanda troposferin bitiminden itibaren sıcaklık yükselmeye başlar ve 0 0C’ye çıkar. Bu katmanda bunan ozon tabakası Güneşten gelen mor ötesi ışınları soğurarak dünyadaki canlıları zararlı etkenlerden korur.

c. Mezosfer

Bu katman yaklaşık 35-45 km kalınlığındadır. Stratosferin bitimi mezosferin başlangıcı olan bölgede sıcaklık tekrar azalmaya başlar. Mezosferin bitiminde sıcaklık -100 0C’ye düşer.

d. Termosfer

Yeryüzünden başlayarak yaklaşık 80 km’den daha üstte bulunan bölgeye termosfer adı verilir. Mezosferin bitişi ile sıcaklık yeniden yükselmeye başlar. Güneşin etkinliğine göre 400 0C – 1800 0C arasında değişir. Termosfer yaklaşık olarak 800 – 900 km kalınlığındadır. Bu katmanın bitiminde sıcaklık Güneşin etkinliğine göre 0 0Cye düşebilir. Yani bu bölgede sıcaklık bakımından bir düzensizlik vardır. Termosferin üst katmanlarına doğru (yaklaşık 600 km) iyonlaşmış gazlar görülür. Bu yüzden iyonların bulunduğu bölgeye iyonosfer denir.

Hava kürede bulunan gazlar

Ortalama 1000 km kalınlığında kabul edilen Hava kürenin (Atmosferin) yerden itibaren ilk 100 km sinde %78 azot, %21 oksijen, %1 karbondioksit, su buharı, ozon, argon, klipton, ksenon, helyum, hidrojen gibi gazlar ayrıca is ve toz tanecikleri bulunur.