İsim ve sıfat tamlaması hakkında soru ve cevaplar?

Sizden gelen soru:

İsim tamlaması ve sıfat tamlaması soru cevap şeklinde hem sorulu hem cevaplı?

Cevap: 

İsim ve sıfat tamlaması nedir?

İsim tamlaması: En az iki adın değişik ilgilerle birbirini tamamlayarak oluşturduğu söz gruplarıdır. Ad tamlamalarında birinci sözcüğe “tamlayan”, ikinci sözcüğe “tamlanan” denir. Tamlayanın aldığı ek, “tamlayan eki”, tamlananın aldığı ek ise “tamlanan eki” dir.

Sıfat tamlaması: Bir sıfatın, kendisinden sonra gelen bir adla oluşturduğu söz grubuna “sıfat tamlaması” denir. Bu tamlamalarda sıfat, adı niteler ya da çeşitli yönlerden belirtir.

İsim ve sıfat tamlaması çıkmış sorular (1881-2001)

1. Aşağıdaki cümlelerde altı   çizili kelimelerden hangisi , ad tamla­masının sıfatı olarak kullanılmıştır ? ÖYS-1985

A) Eski bir kırmızı çocuk hırkası suda sallanıp  duruyordu .

B) Her  pencereden bir kahkaha, konuşmalar, gülücükler, mırıltılar geliyordu .

C) Kavun , karpuz kabukları, ölübalıklar kıyıya vurmuş .

E)Suyun üstünde, domates,salatalık, patlıcan çürükleri, boş şişeler    vardı .

E) Denize dökülenlere canavarlar saldırıyor paslı dişleriyle .

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir isim tamlaması kullanılmıştır ?ÖYS-1987

A)  Kardeşimin böyle bir şey yapacağını sanmıyordum .

B)  Okulunun ne zaman açılacağını bile bilmiyordu .

C)  Arkadaşının kitabını bulamayınca çok üzüldü .

D)  Evinin düzenli olmasına özen gösterirdi .

E)  Sarsıntının önce nerede duyulduğu öğrenilemedi .

3. Aşağıdakilerin hangisinde özne “Eski dostlar bir araya geldiler.” cümlesinin öznesi ile aynı türden bir tamlama durumundadır ? ÖSS-1988

A)  Bugün , “Dünya Tiyatrolar Günü” kutlanıyor .

B) Toplantıya gelenler , birer birer evlerine dönmeye başladılar.

C) Genç kız , kalınca bir kitap okuyordu.

D) Onun gibiler , yazılarında hep kendilerini anlatırlar.

E)  Kazadan sonra yolcuların hepsi hastaneye götürüldü.

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zincirleme ad tamlaması vardır ?ÖYS-1991

A)  Filmdeki olaylar İsviçre sınırında geçiyor .

B)  Kitapları , türlerine göre ayırarak kitaplığa yerleştirdim .

C)  Gelecek yıl yaz tatilini Antalya’da  geçireceğiz .

D)Sanatçı, ilk sergisini önümüzdeki hafta İstanbul’da açacakmış.

E)  Serüven romanlarının okuyucusu   her yıl biraz daha artıyor .

5.  Burası , yeşilin bin bir tonunu barındıran ağaçlı bir yoldu . Bu cümlede geçen , “yeşilin bin bir     tonu”     ad     tamlamasında tamlayanla  tamlananın    arasın­da bir sıfat       bulunmaktadır.

Aşağıdakilerin hangisinde bu­na    benzer    bir    ad    tamlaması vardır?ÖSS -1992

A)  Yoğun  sis yüzünden  trafik  bir süre aksadı .

B)  Adamın kocaman eli radyonun düğmesine uzandı.

C)  Dik yokuştan aşağı doğru hızla iniyorduk.

D)  Ön koltuktaki ak saçlı adam uyuyordu.

E)  Çocuk , buğulu camdaki parmak izlerine bakıyordu.

6.  Aşağıdaki cümlelerin hangisinde tamlayanı düşmüş bir isim tamlaması vardır ? ÖYS-1992

A) Önce  kendi işini bitir , bana sonra yardım edersin .

B) Onların yeni aldıkları evi gördün    mü ?

C) Sen her zaman buraları çok sevdiğini söylemez miydin ?

D) Bu   cüzdanı  kardeşi yolda bulmuş .

E)Söylendiğine göre bu yıl Ankara’da  su sıkıntısı olmayacakmış .

7. Aşağıdaki cümlelerin hangi­sinde bir ad takımı arasına, tamlananın sıfatı girmiştir ? ÖYS-1993

A) Yeni   aldığı güneş  gözlüğünü kaybetmiş .

B) Mavi çizgili gömleğinin düğmesi kopmuş .

C) Ağacın pencereye değen dallarını kesmek gerekiyor .

D)Dün,uzun süredir görmediğim bir okul arkadaşıma rastla­dım .

E) Senin önerdiğin kitabı bir türlü alıp okuyamadım .

8.  Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, arasına sözcük ya da sözcükler girmiş bir isim tamlaması vardır ? ÖSS-1996

A)  O kırmızı gülleri kimin için aldığını söylemedin.

B) Öğrenciler, fen derslerinin boş geçmesinden  yakınıyorlar.

C) Ankara’nı adını yeni duyduğum semtleri var.

D) Yeni defterini bu kâğıtla kaplamalısın.

E)  Türkçe kitabını yarın okula getirirsen iyi olur.

9.  Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ad   tamlaması ya da   sıfat tamlaması   yoktur ? ÖYS-1997

A) Rumeli’ne varıp Edirne’de saraylar kurmuşlar .

B) Uçsuz bucaksız düzlüklerden geçip   gelmişler .

C) Başı karlı dağlar aşıp buraları yurt edinmişler .

D)  Pınar başlarına, ırmak boylarına yerleşmişler .

E)  Keçi kılından yapılmış çadırlarıyla  Anadolu’ya inmişler .

10.  Aşağıdaki dizelerin hangisinde , tamlananı tamlayandan öncesöylenmiş bir   belirtili    ad tamlaması vardır ? ÖSS-1999

A)  Beni , sokağımıza dönen eski , tahta köprüden geçirin .

B)  Müjdeye koşsun komşu çocukları evimize

C)  Sıcacık tarhana çorbasının içimiyle başlasın sabah

D) Kâğıtlarla   camlarını örteyim pencerelerin

E) Eski , ılık akşamlar yağmurla çalsın kapımızı

CEVAPLAR

Tamlamalar ile ilgili soru ve cevaplar

1)Aşağıdaki dizelerin  hangisinde, tamlananı tamlayandan önce söylenmiş bir belirtili isin tamlaması vardır?

A)Beni, sokağımıza dönen eski, tahta köprüden geçirin.

B)Müjdeye koşsun komşu çocukları evimize.

C)Tarhana çorbasının içimiyle başlasın sabah.

D)Bir yarısı sen olurdun her şeyin.

E)Eski, sıcak akşamlar yağmurla çalsın kapımızı.

2)Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, arasına sözcük ya da sözcükler girmiş bir isim tamlaması vardır?

A)O, kırmızı gülleri çok sevdiğini söyledi.

B)Fen derslerinin boş geçmesi çok kötü.

C)Kilis’ in adlarını yeni duyduğum semtleri var.

D)Yeni kitabını bu ciltle kaplamalısın.

E)Türkçe dersini iyi dinlersen başarırsın.

3)Burası, yeşilin bin bir tonunu barındıran ağaçlı bir yoldu.

Bu cümlede geçen “yeşilin bin bir tonu”  isim tamlamasında tamlayan ile tamlanan arasında bir sıfat bulunmaktadır. Aşağıdakilerin hangisinde buna benzer bir isim tamlaması vardır?

A)Yoğun sis yüzünden trafik iyice aksadı.

B)Çocuğun küçücük eli radyonun düğmesine uzandı.

C)Eğimli dağlardan aşağı doğru hızla iniyorduk.

D)Arka kanepedeki kır saçlı adam uyuyordu.

E)Adam, buğulu camdaki parmak izlerine bakıyordu.

4)Aşağıdakilerin hangisinde özne “Eski dostlar yeniden buluştular.” cümlesinin öznesi ile  aynı türden bir tamlama durumundadır?

A)Bugün “Dünya Tiyatrolar Günü” kutlanıyor.

B)Toplantıya gelenler evlerine döndüler.

C)Genç kız her gün bir kitap okuyordu.

D)Onun gibiler, hep kendilerini anlatırlar.

E)Kazadan sonra yolcuların hepsi tedavi edildi.

5)Aşağıdaki dizelerin hangisinde tamlayanı düşmüş bir isim tamlaması kullanılmıştır?

A)Top sesleri hala duyulur dağlardan

B)Dağların, yere indi koyu serin gölgesi

C)Gündüzler size kalsın, verin karanlıkları

D)En güzel rüyaların da bir sonu vardır

E)Sesin, odaya girmiş bir serçe gibi ürkek

6)Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat tamlaması özne görevinde kullanılmıştır?

A)Dün bir Isparta halısı aldım

B)Dört bölümden oluşan yapıtı beğendim.

C)Komedya üzerine birçok araştırma yapmıştır.

D)Bir gün komşusu Hoca’ nın eşeğini çalar.

E)Bu yapıt, yazarın büyük oyunlarından birisidir.

7)Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat tamlaması özne görevinde kullanılmıştır?

A)Çiçeklerin bazısı kurumuştu.

B)Siparişleri hangi dükkandan aldın?

C)Herkesin dertlerini dinlemekten bıktım.

D)Tatilde nereye gitmeyi düşünüyorsun?

E)Ağaçlık bir yolda mola verdik.

[tab:2.Sayfa]

8)Aşağıdakilerin hangisinde bir sıfat, isim tamlamasını nitelemiştir?

A)Yüksek yerlerde yoğun bir sis tabakası var.

B)Büyük binaların birkaçı yıkılmıştı.

C)Bahçedeki ağaca serçeler yuva yapmıştı.

D)Salonun bir köşesinde akvaryum vardı.

E)Yağmur yüklü bulutlar sardı gökyüzünü.

9)Aşağıdaki dizelerin hangisinde tamlayanla tamlananı yer değiştirmiş bir isim tamlaması kullanılmıştır?

A)Saçında bir tel vardır o çağırır hüznü

B)Ölüm şifasıdır her üzüntünün

C)Ve meçhule doğru süzüldü kervan

D)Hep bu aynadasın artık kış ve yaz

E)Bir yıldız kervanı gibi haftalar, aylar

10)Aşağıdaki cümlelerin hangisinde belirtisiz isim tamlaması kullanılmıştır?

A)Bazen sevinç insanın yüreğine sığmaz olur.

B)Ben onun en çok şarkılarını sevdim.

C)İçimizdeki umut çiçeklerini soldurmayalım.

D)Yıldızlar en güzel süsleridir gökyüzünün.

E)Gecenin kör karanlığında ışıldar yıldızlar.

11)Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat tamlaması kullanılmamıştır?

A)Yolculuk başlayalı iki saat olmuştu.

B)Kapalı,  rüzgarlı bir günde yola çıktık.

C)Yolculuk boyunca, yanımdaki adam hiç uyanmadı.

D)Yolculuk esnasında camdan dışarıyı izledim.

E)Rahat bir yolculuk yapamadım.

12)Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zincirleme isim tamlaması vardır?

A)Ali’nin  eski – yeni bütün oyuncaklarını topladım.

B)Beş altı gün önce kaybolan saatimi buldum.

C)Yüksek duvarlar, elektrikli tellerle çevrili.

D)Kardeşimin kırmızı kalemi kaybolmuştu.

E)Bizi, şirketin büyük kapısının önünde bekleyin.

13)Aşağıdaki cümlelerin hangisinde birden fazla tamlayan bir tamlanana bağlanmıştır?

A)Şu duvarlarda, yılların, asırların izi var.

B)Bu davranışını hiç beğenmedim doğrusu.

C)Ağaçların yaprakları sararmaya başlamıştı.

D)Annesi tahta kaşıkları masaya bıraktı.

E)Evin kapısını bir türlü açamıyorduk.

14)Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zincirleme isim tamlaması kullanılmıştır?

A)Kavak ağacının altında birkaç kişi sohbet ediyordu.

B)O sabah köydeki bütün insanlar meydanda toplanmıştı.

C)Kısa boylu bir adam alkışlar arasında kürsüye çıktı.

D)Her akşam bu kahvede toplanır, geç saatlere kadar otururduk.

E)Öğrencilerden hiçbiri yağmurla havada dışarı çıkmak istemiyordu. 

15)Aşağıdaki  cümlelerin hangisinde tamlayanı düşmüş bir isim tamlaması vardır?

A)Düşüncelerini hep hayretle dinledim.

B)Bizim davranışımız onu kızdırıyor.

C)Evin çatısını tamir ettirecektik.

D)Onun okuduğu kitabın adını biliyor musun?

E)Pazar akşamı yola çıkacağız.

CEVAPLAR