Osmanlı İmparatorluğu – Osmanlı Devleti
Osmanlı imparatorluğu bugün üzerinde yaşadığımız topraklarda temeli atılmış ve çok geniş alanlarda hakimiyetini uzun süre devam ettirmiş bir imparatorluktur. Osmanlı imparatorluğu yıkıldıktan sonra geriye cumhuriyetle yönetilen bir devlet kalmıştır. Tarihten alınması gereken çok önemli dersler vardır. Hani bir söz şöyle der “geçmişini bilmeyenler önlerini göremezler” bu bakımdan burada kısacada olsa Osmanlı imparatorluğunun tarihi bilgilerini vereceğiz.
Osmanlı İmparatorluğu ya da Osmanlı Devleti (Osmanlı Türkçesi: دَوْلَتِ عَلِيّهٔ عُثمَانِیّه – Devlet-i ʿAliyye-i ʿOsmâniyye) 1299-1923 yılları arasında varlığını sürdürmüş Türk-İslam devleti. Doğu Avrupa, Güneybatı Asya ve Kuzey Afrika’ya kadar topraklarını genişletmiş ve 16. yüzyılda dünyanın en güçlü imparatorluğu halini almıştır. Arnold Joseph Toynbee gibi bazı tarihçiler Türkiye’nin tek ardıl devlet sayılması gerektiğini savunurlar.Devletin kurucusu ve Osmanlı Hanedanının atası olan Osman Gazi, Oğuzların Bozok kolunun Kayı boyundandır.
Devlet,Bilecik ilinin Söğüt ilçesinde kurulmuştur. Osmanlı Devleti’nin bağımsız bir devlet olarak tarih sahnesine çıkması yaygın kabule göre 1299 yılında olmuştur. Ancak Prof. Dr. Halil İnalcık ve bazı diğer akademisyenler, Osmanlı Devleti’nin 1299’da Söğüt’te değil 1302’de Yalova’da Bizans’a karşı yaptığı Bafeus Savaşı sonrasında devlet niteliğini kazandığını iddia ederler.İstanbul ile sınırlı bir şehir devletine dönüşmüş olan Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu’nu yıkmış, bazı tarihçilere göre buYeni Çağ’ı başlatan olay olmuştur. Osmanlı İmparatorluğu gücünün doruğunda olduğu 16. ve 17. yüzyıllarda üç kıtayayayılmış ve Güneydoğu Avrupa, Orta Doğu ve Kuzey Afrika’nın büyük bölümünü egemenliği altında tutmuştur.
Ülkenin sınırları batıda Cebelitarık Boğazı (ve 1553’te Fas kıyıları’na, doğuda Hazar Denizi ve Basra Körfezi’ne, kuzeyde Avusturya,Macaristan ve Ukrayna’nın bir bölümüne ve güneyde Sudan, Eritre, Somali ve Yemen’e uzanmaktaydı. Osmanlı İmparatorluğu 29 eyaletten ve vergiye bağlanmış Boğdan, Erdel ve Eflak prensliklerinden oluşmaktaydı. Devlet zaman zaman denizaşırı topraklarda da söz sahibi olmuştur. Atlantik Okyanusu’ndaki kısa süreli toprak kazanımları Lanzarote (1585),Madeira (1617), Vestmannaeyjar (1627) ve Lundy(1655) bu duruma örnek olarak gösterilebilir.
Devlet altı yüzyıl boyunca Doğu dünyası ile Batı dünyası arasında bir köprü işlevi görmüştür. Hakimiyeti altında bulunan topraklarda yaşayan halklar zaman zaman, toplu ya da yerel ayaklanmalar ile Osmanlı iktidarına karşı çıkmışlardır. Genel olarak din, dil ve ırk ayrımından uzak durduğu için yüzyıllarca birçok devleti ve milleti hakimiyeti altında tutmayı başarmıştır.Osmanlı İmparatorluğu, eski Türk örf ve adetlerinin ve İslam kültürünün yükümlülüklerinin doğrultusunda bir yönetim şekli belirlemiştir.
Tarihçe
Osmanlı İmparatorluğu belirli tarihsel dönemlere ayrılarak incelenir. Dönemler, Osmanlı Devleti’nin yönetim yapısına ve dünya siyasetindeki yerine göre belirlenmiştir. Toprak büyüklüğünü temel alan ayrıştırmalardan daha detaylı bir bakış açısına izin vermektedir.
Kısaca Osmanlı İmparatorluğu Kronolojisi
1299 – Osmanlı idaresinin bağımsız bir devlet halini aldığı sayılan geçerli tarih
1326 – Bursa’nın fethi
1354 – Şehzade Süleyman Paşa’nın Rumeli’ye geçişi
1364 – Sırpsındığı Zaferi
1376 – Bulgaristan’ın Osmalı egemeliğine girmesi
1386 – Sofya’nın fethi
1389 – I.Kosova Savaşı ve murat Hüdavendigar’ın şehit edilmesi, Yıldırım Bayezit’in tahta çıkışı, Sırbistan’ın uyrukluğu altına alınması
1391 – Selanik’in fethi
1396 – Niğbolu Zaferi
1402 – Ankara Savaşı, Yıldırım Bayezit’in esir düşmesi ve Osmanlı devletinde taht kavgalarının başlaması, Timur’un İzmir’i fethi
1413 – Çelebi Mehmet’in Musa Çelebi’yi yenerek Edirne’de tahta çıkışı
1432 – II.Mehmet (Fatih)’in doğumu
1444 – II.Mehmet’in Edirne’de tahta çıkışı, II.Murat’ın kumandasında Varna Zaferi
1448 – II.Kosova Savaşı
1453 – (29 Mayıs) İstanbul’un fethi ve başkent oluşu
1461 – Trabzon ve Mora’nın ele geçirilmesi
1462 – Midilli Adası’nın fethi
1463 – Bosna’nın fethi
1466 – Konya’nın ele geçirilmesi, Karaman Devleti’nin Çöküşü
1470 – Fatih Camisi’nin inşasının tamamlanması
1472 – Topkapı Sarayı’nın inşası
1473 – Otlukbeli Zaferi
1480 – İtalya’da Otranto’nun fethi
1485 – İlk Osmanlı – Mısır Savaşı
1495 – (24/25 Şubat) Cem Sultan’ın ölümü
1499 – İnebahtı fethi
1512 – Yavuz Sultan Selim’in tahta çıkışı
1514 – (23 Ağustos) Yavuz’un Çaldıran Zaferi
1515 – Haliç Tersanesi’nin Osmanlı Bahriyesi’ne merkez yapılması
1516 – (24 Ağustos) Yavuz’un Mercidabık Zaferi
1517 – (22 Ocak) Yavuz’un Ridaniye Zaferi, halifeliğin Osmanlılara geçişi, Mısır’ın fethi, Hicaz’ın Osmanlı topraklarına katılması, “Emanet-i Mukaddese” ‘nin Topkapı Sarayı “Hırka-i Şerif Dairesi” ‘ne nakli
1521 – (8 Ağustos) Belgrat’ın ele geçirilmesi
1522 – Sultanselim Camisi’nin bitirilmesi
1522 – (20 Aralık) Rodos’un ele geçirilmesi
1526 – (29 Ağustos) Mohaç Zaferi
1529 – (27 Eylül) Kanuni’nin Viyana önlerine gelerek şehri kuşatması (kuşatmanın kaldırılması 14 Ekim1529)
1532 – (25 Nisan) Kanunni’nin Almanya seferine hareketi
1533 – (22 Haziran) Türk egemenliğini kabul eden Avusturya ile barış yapılması
1534 – (28 Kasım) Bağdat’ın fethi
1535 – Fransa’ya kapitülasyonların verilmeye başlanması
1538 – (27 Temmuz) Aden Emareti’nin ele geçirilmesi
1538 – (27 Ağustos) Osmanlı Donanması’nın Hindistan’da Gucerat Sahilleri’ne varması
1538 – (28 Eylül) Barbaros’un Preveze Zaferi
1541 – (29 Ağustos) Budin’in yeniden işgali ve Macaristan’ın topraklara katılması
1546 – (4 Temmuz) Barbaros’un ölümü
1553 – (15 Haziran) Turgut Reis’in, Fransa’yı korumak için Akdeniz Seferi’ne hareketi
1555 – Fuzuli’nin ölümü
1557 – (7 Haziran) İnşası tamamlanan Süleymeniye Camisi’nin halka açılması
1559 – (30 Mayıs) Konya Ovası’n da iki kardeşin (Şehzade Beyazit ile Selim) takt için harbetmesi
1565 – (17 Haziran) Turgut Reis’in şehit oluşu
1569 – Sumatra Seferi ve Osmanlı egemenliğinin Uzak Doğu’ya dayanması
1570 – Kıbrıs’ın fethi
1574 – Edirne’de Selimiye Camisi’nin inşasının tamamlanması
1574 – III.Murat’ın tahta çıkışı ve “Nizam-ı Âlem” bahanesiyle beş şehzadenin III.Murat tarafından idam ettirilmesi
1595 – III.Mehmet’in tahta çıkışı ve birçoğu ana kucağından alınan 19 şehzadenin III.Mehmet tarafından idam ettirilmesi
1596 – Haçova Meydan Savaşı
1602 – Kanije Zaferi
1620 – Lehistan’la savaş
1656 – Köprülüler Devri’nin başlaması
1663 – Avusturya Seferi
1669 – Girit’in fethi
1683 – Kandiya’nın ele geçirilmesi
1683 – II.Viyana Kuşatması
1699 – Karlofça Antlaşması
1711 – Ruslar’la Prut Savaşı ve Antlaşması
1715 – Osmanlı – Venedik Savaşı
1718 – Pasarofça Antlaşması, Lâle Devri’nin başlaması
1727 – İlk basımevinin açılması
1730 – III.Ahmet’in tahttan indirilmesi, I.Mahmut’un tahta çıkışı, Lâle Devri’nin sonu
1739 – Belgrat Antlaşması
1774 – Küçük Kaynarca Antlaşması
1789 – III.Selim’in tahta çıkışı
1806 – Osmanlı – Rus Savaşı
1808 – III.Selim’in öldürülmesi, Alemdar Olayı, II.Mahmut’un tahta çıkışı
1826 – Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılması
1827 – Navarin Olayı
1829 – Edirne Antlaşması ve Yunanistan’ın bağımsızlığı
1830 – Cezayir’in Fransızlar tarafından işgali
1832 – Mehmet Ali Paşa İsyanı
1839 – Gülhane Hattı, Tanzimat’ın ilan edilmesi
1841 – Boğazlar Antlaşması
1853 – Kırım Savaşı
1856 – Paris Antlaşması, Islahat Fermanı’nın ilanı
1860 – Osmanlılar arasında ilk muhalefet teşkilatı
1876 – Abdülaziz’in tahttan indirilmesi, V.Murat’ın saltanatı, Abdülhamit’in tahta çıkışı, İlk Osmanlı Kanun-i Esasisi’nin ilanı
1877 – Rusya ile savaş
1878 – Ayastefanos ve Berlin Antlaşması
1881 – Tunus’un Fransızlar tarafından işgali
1882 – Mısır’ın İngilizler tarafından işgali
1885 – Şark-i Rumeli’nin Bulgaristan’a katılması
1897 – Yunan Savaşı, Girit’in Osmanlı Devleti’nden ayrılması
1905 – Mustafa Kemal’in “Vatan ve Hürriyet Cemiyeti” ‘ni kurması
1908 – II.Meşrutiyet’in ilanı
1909 – 31 Mart Vakası, II.Abdülhamit’in indirilmesi
1911 – Osmanlı – İtalya Savaşı
1912 – Balkan Savaşı, Balkanlar’ın Osmanlı Devleti’nden ayrılması
1914 – I.Dünya Savaşı
1915 – Mustafa Kemal’in Çanakkale Boğazı’nda muzaffer savaşları
1918 – Mondros Mütarekesi
1920 – İstanbul’un Müttefikler tarafından
işgal altına alınması, Osmanlı Devleti’nin çöküşü
1922 – Saltanatın kaldırılması ve Osmanlı Devleti’nin sonu