Sizden gelen soru:
* Milli mücadelede en fazla savaş kiminle yapılmıştır? *
Cevap:
Milli Mücadele Döneminde Yunanlılarla Savaşlar
Milli mücadele döneminde yani Kurtuluş Savaşlarında en fazla savaşı Batı Cephesinde Yunanlılar ile yapmışız. Yunanlılar ile yapılan savaşlar aşağıdaki gibidir;
- I. İnönü Savaşı
- II. İnönü Savaşı
- Kütahya – Eskişehir Savaşları
- Sakarya Meydan Savaşı (22 Ağustos – 11 Eylül 1921)
- Büyük Taarruz (26 Ağustos – 12 Eylül 1921) – Başkomutanlık Meydan Savaşı
Şimdi bu savaşlar hakkında kısaca bilgiler verelim;
1. I. İnönü Savaşı
Yunanlılar, yeni kurulan düzenli ordunun Çerkez Ethem’le uğraşmasından yararlanmak istediler. Düzenli ordu güçlenmeden onu yok etmek, Eskişehir ve Ankara’yı alarak TBMM’yi dağıtmak üzere 9 – 10 Ocak 1919′da İnönü mevzilerine saldırdılar. Ancak yenilerek geri çekildiler.
I. İnönü Savaşı’nın Sonucu
a. Düzenli ordu ilk başarısını kazandı. Yunanlılar Türk ordusunun bir vuruşta dağıtılamayacağını anladılar.
b. Savaştan sonra Çerkez Ethem isyanı da kolayca bastırıldı.
c. Türk halkının TBMM’ye ve düzenli orduya güveni arttı. Askere alım işlemleri hızlandı. Askerden kaçmalar azaldı.
d. Dış politikada olumlu gelişmelere yol açtı. İtilaf Devletleri Sevr Antlaşması’nı gözden geçirmek için Londra Konferansı’nı topladılar. Sovyet Rusya ile Moskova Antlaşması yapıldı.
e. İstiklal Marşı ve 1921 Anayasası’nın (Teşkilatı Esasi) kabul edilmesini kolaylaştı.
f. İsmet Bey generalliğe yükseltildi.
2. II. İnönü Savaşı
Londra Konferansı sonuçsuz kalınca İtilaf Devletleri’nin kışkırtmasıyla Yunanlılar yeniden saldırıya geçtiler. Amaçları Ankara’yı almak, TBMM’yi dağıtıp Sevr Antlaşmasını Türklere zorla kabul ettirmekti. Ancak 27 Mart – 1 Nisan tarihleri arasında yapılan II. İnönü Savaşı’nda yine yenildiler.
Bu savaş Türk halkının TBMM’ye ve düzenli orduya güvenini iyice artırdığı gibi İtalyanların da Anadolu’dan çekilmeye başlamalarında etkili oldu.
3. Kütahya – Eskişehir Savaşları
Yunanlılar II. İnönü yenilgisinden sonra iyice hazırlandılar. Anadolu’ya büyük kuvvetler getirdiler ve 10 – 24 Temmuz 1921′de büyük bir saldırı başlattılar. Henüz iyi hazırlanamamış olan Türk ordusu bu taarruz karşısında geriledi. Mustafa Kemal daha fazla kayıp verilmemesi için ordunun Sakarya’nın doğusuna çekilmesini istedi.
Bu olay mecliste sert tartışmalara yol açtı. Bazı milletvekilleri ümitsizliğe kapılarak meclisin Kayseri’ye taşınmasını, düzenli ordunun kaldırılarak yeniden Kuva-yi Milliye birliklerine dönülmesini istiyordu.
Mustafa Kemal ümitsiz değildi. Ona göre düşman yenilebilirdi. Bunun için çabuk kararlar verilmesi ve verilen kararların derhal yerine getirilmesi gerekli idi. Bu nedenle meclisin yetkileriyle birlikte başkomutanlık yetkisinin kendisine verilmesini istedi. Meclis de bu isteği kabul etti (5 Ağustos 1921).
Mustafa Kemal ordunun eksiklerini gidermek için Tekalif-i Milliye emirlerini yayınladı. (8 Ağustos 1921). Buna rağmen ordunun eksiklikleri giderilemedi.
4. Sakarya Meydan Savaşı (22 Ağustos – 11 Eylül 1921)
Yunanlılar Türk ordusunun hazırlanmasına fırsat vermemek için hemen taarruza geçtiler. Başlangıçta bazı başarılar kazandılar. Mustafa Kemal “Hattı (çizgi) müdafaa yoktur. Sathı(yüzey) müdafaa vardır. O satıh bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı vatandaşın kanıyla ıslanmadıkça terk edilemez.” emrini verdi. Sonunda Yunanlılar yenildi.
Sakarya Savaşı’nın Sonuçları
a. Yunanlıların Türk ordusunu yok etme, Ankara’yı alma ve Sevr’i Türklere kabul ettirme hayalleri sona erdi. Yunanlılar savunmaya geçti. Türk ordusu da taarruz hazırlıklarına başladı.
b. Halkın TBMM’ye ve orduya güveni tam olarak sağlandı. II. Viyana ile başlayan geri çekilme sona erdi.
c. TBMM Mustafa Kemal’e mareşallik rütbesi ve gazilik unvanı, Fevzi Çakmak’a da mareşallik rütbesi verdi.
d. Dış politikada olumlu gelişmeler oldu. Kafkas cumhuriyetleri ile Kars, Fransa ile Ankara Antlaşması yapıldı. Böylece doğu ve güneydeki birlikler Batı Cephesi’ne kaydırıldı. İtilaf Devletleri TBMM’ye ateşkes ve barış önerisinde bulundu.
Kars Antlaşması: Sakarya zaferi üzerine Sovyet Rusya TBMM ile ilişkileri iyice geliştirmek ve aradaki sorunları tamamen çözmek için Ermenistan, Gürcistan ve Azerbaycan’ı TBMM ile anlaşmaya zorladı. Moskova Antlaşması’nın bir tekrarı olan Kars Antlaşması yapıldı. Böylece doğu sınırı kesinlik kazandı.
Ankara Antlaşması: Fransa güneydeki şiddetli halk direnişi ve TBMM’nin başarıları üzerine TBMM ile Ankara Antlaşması’nı yaptı. Bu antlaşma ile ilk kez bir İtilaf Devleti TBMM’yi tanıdı. Hatay dışında bugünkü Suriye sınırımız çizildi. (Güney Cephesi konusunda anlatıldı)
5. Büyük Taarruz (26 Ağustos – 12 Eylül 1921)
Sakarya Meydan Savaşı’ndan sonra başlayan taarruz hazırlıkları bir yıl sürdü. Sonunda hazırlıklarını tamamlayan Türk ordusu 26 Ağustos 1922′de taarruza geçti. Aslıhanlar ve Dumlupınar dolaylarında yapılan Başkomutanlık Meydan Savaşı’nda Yunan ordusunun büyük kısmı imha edildi. Türk ordusu 9 Eylülde İzmir’e girdi. 18 Eylülde tüm Anadolu Yunanlılardan temizlendi.