Periskopta Neden Düz Ayna Kullanılır?

Periskop Nedir?

Periskop, prizma yada ayna kullanılarak yapılan bir gözlem aracıdır. Periskoplarda genelde düzlem aynalar kullanılır çünkü düzlem aynalar görünen cisimlerden gelen ışığı aynen yansıtır bu da cismin gerçek görüntüsünün oluşması demektir. Periskop bulunduğunuz yönün tam tersini yada bulunduğunuz yerden daha yüksek bir mesafede görüş sağlayabilir. Daha çok deniz altı araçlarda su yüzeyinin üstünü görüntülemek için kullanılır.

Basit bir periskop, iki yansıtıcı ayna veya prizmadan oluşan optik bir alettir. Üstteki ilk ayna cisimden gelen ışıkları doksan derece kırarak aşağıya doğru yansıtır. Alttaki ikinci ayna ise bu yansıyan ışıkları tekrar doksan derece kırarak göze iletir. (Boru çapı küçüldükçe görüş açısı küçülür.) Ayrıca mercekler ilave edilerek, periskoba teleskobik özellik de verilir.

Periskopun ince ve uzun olması istenir ancak periskop boyunu uzatmak için de ara mercekler kullanılır. Boy uzayıp çap daraldıkça ışık kaybı artar.

Periskopun Prensipleri

A – İki düzlem ayna kullanan periskop.
B – İki dik açılı prizma kullanan periskop.
1 – 2 – Düz aynalar.
3 – 4 – Dik açılı prizmalar.
5 – 6 – Gözlemci göz.
7 – 8 – Periskop tübü.
H – Periskopun optik yüksekliği.

Periskop Lensinin Prensipleri

A – Tek bir lens kullanan periskop (L2) -görüntüyü düzelmek için.
B – İki lens kullanan periskop (L2-L3) -görüntüyü düzelmek için.
1-3 – Periskop penceresi.
2-4 – Durma alanları veya taksimatlı objektif.
P – Dik açılı prizmalar (veya düz aynalar).
L1 – Objektif lensi.
L2 – A için – L2 – L3 – B için – Görüntü düzeltici lens.
L3 – L4 –A için- L4-L5– B için – Mercek (oküler).
L0 – Lens alanı.
y – Uzak nesne.
H – Periskopun optik yüksekliği.

Periskop Kullanımı

Periskop, deniz ve kara savaşlarında, harekatı kolaylaştırmak maksadıyla kullanılan, emniyetli mesafelerden hedefi görünmeden incelemeye yarayan optik bir alet. Teknisyenler, nükleer araştırmaları da tehlikeli bölgeye yaklaşmadan periskopla gözler. Periskopun en çok kullanıldığı saha denizaltılardır.

Periskopta iki yansıtıcı ayna veya prizma bulunur. Birinci ayna hedeften gelen ışıkları doksan derece kırarak aşağı doğru yansıtır. İkincisiyse bu gelen ışıkları tekrar doksan derece kırarak yatay yönde göze iletir. Periskobun bu özelliği teleskop yapı ile güçlendirilir. Periskop, mercekleryardımı ile hedefi yaklaştırma, büyütme özelliği kazanır.

Periskop, prensip olarak ters ve doğru yerleştirilmiş iki dürbünün bir tüp içine yerleştirilmesinden ibarettir. Ters dürbünde cisimler olduğundan daha küçük görülmesine rağmen görüş açısı çok büyüktür. Ters dürbünle genişletilmiş görüş sahası doğru dürbünle tekrar büyütülüp yaklaştırılarak gözlenir. Bu duruma göre görüntüyü büyütmek için üst (ters) dürbün görüntüsünün küçültülmesi; alt (doğru) dürbün görüntüsünün ise büyütülmesi gerekir. Bu işlemler periskop kafasına monte edilmiş kolların elle döndürülmesiyle yapılır.

Periskopta görüntüye ve kullanıma tesir eden birçok husus vardır. Fiziki olarak periskopun ince ve uzun olması istenir. Periskobun boyunu uzatmak için ara mercek düzenleri ilave edilir. Boy uzayıp çap daraldıkça ışık kaybı artar. Görüntü büyütme ve görüş açısı mercek çaplarına bağlıdır. Periskopla yalnız cisimlerin şekli incelenmekle kalmaz, ayrıca hedef, mesafe ve açı göstergeleri ilavesiyle hedefle ilgili daha geniş bilgi de toplanır. Gelişmiş periskoplarda fotoğraf makinaları, ekran görüntüleme, hafıza sistemleri de mevcuttur. Bütün bu parçalar basit bir silindirik tüp boru içerisine monte edilmiştir. Boru çapı küçüldükçe görüş açısı küçülür.

Periskop I. Dünya Savaşında kullanılmaya başlanmıştır. Önceleri siperlerden gözükmeden hedefin incelenmesi maksadı ile yapılan periskoplar, daha sonraları tanklara, büyük kara ve gemi toplarına, denizaltılara da monte edilmiştir. Fiber optiğin gelişmesiyle çok ince çaplı ve uzun periskoplar yapılmıştır. Fiber optik periskoplar insan vücudunun çeşitli yerlerine sondaj yapılarak incelenmesini mümkün kılmaktadır.