Sindirim Olayı
Sindirim vücuda alınan besin maddelerinden işe yaramayan kısımlarının ayrılıp faydalı kısımlarının değerlendirilmek üzere ilgili organlara gönderilmesi olayıdır. Sindirim olayı tek bir organda değilde bir çok organdan oluşan sindirim sisteminde meydana gelir. Sindirilmeyen besinler yada bir besinin sindirilemeyen kısımları daha sonra vücuttan atılmak üzere kalın bağırsakta biriktirilir.
Sindirilmeyen Besinler
Sindiremeyen besinler vücut tarafından bağırsaklara aktarılır. Bu kısımda su emerek katı maddeler atılır. En son olarak kalın bağırsaktan dışarı atılır.
Kalın bağırsakta kimyasal ya da mekanik sindirim yapılmaz.Yalnızca ince bağırsakta sindirilemeyen atıklar kalın bağırsağa taşınır. Gelen atıklara karışan su ve mineraller gibi yararlı maddeler emilerek kana verilir. Arta kalan maddeler, kalın bağırsağın son kısmı olan rektuma gelir ve anüsten dışarı atılır.
Sindirim sisteminin her yerinde bulunan çürükçül bakteriler en çok kalın bağırsakta bulunur. Dışkının rengi ve kokusu bu bakterilerden kaynaklanır. Ayrıca kalın bağırsakta yaşayan yararlı bakteriler B ve K vitamini sentezler.
Sindirilen Besinlerin Kana Geçmesi
Besin maddelerinin sindirimi tamamlandıktan sonra dolaşım sistemine aktarılmasına emilim denir. İki yolla olur:
1- Kılcal Kan Damarlarıyla: Glikoz (şeker) , amino asit, mineraller, suda çözünen vitaminler (B ve C ) ve su, villuslar tarafından emilerek, kılcal kan damarlarına geçer. Ve kan damarları aracılığıyla önce karaciğere taşınır. Karaciğerde zehirlerinden arındırılır. Protein – şeker oranı ayarlanır. Kandaki şeker dengesi sağlanır. Buradan kalbin sağ kulakçığına taşınır.
2- Lenf Yoluyla: Yağ asidi ve gliserin ve yağda çözünen vitaminler (A,D,E,K ), villuslardaki lenf damarlarıyla emilir. Lenf sistemine karışır. Bu yolla kalbin sağ kulakçığına taşınır.
Yağ asidi ve gliserin, lenf damarlarından geçerken üzerleri ince bir protein kılıfla kaplanarak yağ molekülü oluşturulur. Çünkü gliserin alkol özelliği taşır. Alkol, hücre zarını erittiğinden doğrudan kana karışması zararlıdır.
Sindirim Sistemi Organları
Ağız
Insanda ağız boşluğunda dil ve dişler bulunur.Dişler besin almaya parçalamaya ve öğütmeye yarar.Ön dişler kesme,köpek dişler parçalama,küçük ve büyük azı dişler öğütme görevini yapar.Ağızın içinim ıslaklığını tükürük salgısı sağlar.Tükürükte su,amilaz enzimi,bazı iyonlar ve mukus bulunur.Tükürük konuşmayı kolaylaştırır.Amilaz enzimi karbonhidratların kimyasal sindirimini sağlar.Mukus ise lokmanın kayganlaştırılmasını sağlar.Ağıza alınan besinler mekanik olarak parçalanır,ıslatılır ve yutmaya elverişli hale getirilir.Ağızda çiğnenen besinler dille geriye doğru itilir.Yutma işlemi böylece tamamlanır.
Yutak
Ağızdan sonra yer alır.Yutma işlemi sırasında küçük dil soluk borusunu kapatarak besinlerin soluk borusuna kaçmasını engeller ve besinler yemek borusuna geçer.Bu sırada solunum kısa bir süre için durur.
Yemek Borusu
Yutak ile mide arasında bulunur.Yemek borusundaki halka kasların peşpeşe kasılması ile peristaltik hareketler oluşur.Böylece besin mideye ulaştırılır.Yemek borusunda mekanik ve kimyasal sindirim olmaz.
Mide
Besinleri geçici olarak depo eden mekanik ve kimyasal sindirimin yapıldığı organdır.Midenin iç kısmında mukoza tabakası vardır.Ortasındaenine,boy una ve çapraz yerleşmiş düz kaslar,dışında ise bağ doku bulunur.Bağ dokunun üzerini PERITON adı verilen karın zarı örter.Midenin çalışmasını vagus siniri ve gastrin hormonu düzenler.Gastrin hormonu mide bezlerini pepsinojen salgılaması için uyarır.HCL midede asidik bir ortam oluşturur ve pepsinojeni aktif hale getirir.Bu arada mideye gelen bazı mikroorganizmaları da öldürür.Mideye gelen besinler mide kapısının açılması ile mideye girer ve bulamaç haline gelen besinler mide çıkış kapısından ince bağırsağa geçer.
İnce Bağırsak
Ince bağırsak sindirimin tamamlandığı ve son ürünün emildiği organdır.Ince bağırsağın mide ile birleştiği yere oniki parmak bağırsağı denir.Bu kısım pek çok sindirim enziminin döküldüğü yerdir.Onikiparmak bağırsağına geçen asidik besinler,sekretin hormonu ve kolesistokinşn hormonu salgılaması için bağırsağı uyarırlar.Bu hormonlar pankreas ve karaciğeri uyarırlar.Pankreas öz suyunun ve safra suyunun salgılanmasını sağlar.Ince bağırsakta kasılan kaslar mekanik sindirime yardımcı olurlar.
Kalın Bağırsak
Kalın bağırsak sindirilmeyen maddelerin toplandığı ve atıldığı organdır,rektum ile sonlanır.Madensel tuzlar ve su burada emilir.Böylece dışkı oluşur.İnce bağırsakla kalın bağırsağın birleştiği yere kör bağırsak denir.Burada apandist denilen bir çıkntı vardır.Kalın bağırsakta yaşayan bazı bakteriler K ve B vitaminlerinin sentezlenmesini sağlar.
Karaciğer, Pankreas ve Safra Kesesi
Karaciğer hücreleri safra suyu salgılar.Karaciger kanalına aktarılan safra suyu,safra kesesine dökülür.Safra suyu içinde yağ sindiriminde önemli rol oynayan safra tuzları,kolesterol,yağ asitleri ve safra pigmentleri bulunur.Safra ince bağırsakta yağların sindirimine yardımcı olur.Bağırsağı nötralize eder.Yağda eriyen vitaminlerin emilmesini sağlar.
Karaciğer sağ ve sol lob diye iki kısımdan oluşur.Pankreas karma bir bezdir.Iç ve dış salgı yapabilir.Pankreas salgısı besinlerin sindiriminde etkisi olan sulu ve PH değeri 8,5 olan bir sıvıdır.Salgıladığı enzimler amilaz lipaz,tripsinojen ve kimotripsinojendir.Kimotr ipsinojen ve tripsinojen oniki parmak bağırsağına dökülen kadar aktif değildir.Bu enzimlerin aktifleşmesi ince bağırsakta enterokinazla olur.