Kategoriler
Soru / Cevap

Ülkemizde Bölgelere Göre Dağlar, Akarsular, Nehirler ve Koyları Nelerdir?

Sizden gelen soru:

Ülkemizdeki, bölgelerine göre dağlar akarsular koylar nehirler lütfen araştırın çok lazım…

Cevap:

Ülkemizin bölgelerine göre dağlarını ve bu dağların isimlerini bir başka yazımızda sizlere anlatmıştık.Bu yüzden ülkemizde bölgelere göre dağların bu yazımızda vermeyeceğiz ancak aşağıdaki linkten ilgili yazımıza ulaşabilirsiniz.

Sponsorlu Bağlantılar

türkiye haritası

Türkiye’de Bölgelere Göre Dağların İsimleri

Ülkemizde Bölgelere Göre Akarsular

Akdeniz Bölgesindeki Akarsular

Seyhan

Zamantı Suyu ile Göksü Irmağı’ nın Adana il sınırları içinde, Dezmir Dağı yakınlarında birleşmesiyle oluşur. Güneye doğru akarak Toros Dağları’ nı aşar ve Adana Ovası’ na çıkar. Burada sağdan en önemli kolu Çakıt Suyu’ nu alır. Ovada menderesler çizdikten sonra Tarsus Çayı ağzının 3 kilometre doğusunda Deli Burun adı verilen bir çıkıntı oluşturarak Akdeniz’ e dökülür. Uzunluğu 560 km.’ dir.

Ceyhan

Söğütlü ve Hurma Çayları’ nın birleşmesi ile oluşur. Göksun Çayı’ nı aldıktan sonra Berit ve Engizek Dağları arasındaki dar ve ormanlık boğazlardan geçip, Maraş Dağı’ nın batı uzuna yönelir ve buralarda en önemli kolu olan Aksu ‘ yu alır. Amanos Dağları’ nın batısından geçerek güneye iner, sonra Bahçe’ den gelen Bulanık Suyu’ nu alır ve Çukurova’ ya çıktıktan sonra bir çok menderes çizerek, Doğu yönünde Yumurtalık (Aya) Limanı’ nın önündeki deltayı oluşturup denize dökülür. Uzunluğu 509 km’ dir. 

Asi Irmağı

Suriye’ den doğup Türkiye’ de Akdeniz’ e dökülen 380 km uzunluğundaki ırmağın 92 km.’ si Türkiye topraklarında akar. Suriye’ de, Lübnan ve Antilübnan Dağları arasından doğar. Bir süre Türkiye-Suriye sınırını çizdikten sonra Amanos ve Kas Dağları arasından geçip Amik Ovası ‘ nı sulayarak Samandağı önünde Akdeniz’ e dökülür. Kışın ve ilkbaharda en yüksek debiye ulaşan suları yazın azalır.

Manavgat Çayı

Batı Toroslar’ ın güney yamaçlarından doğar (Akdağlar). Güneye doğru ormanlık bir alan içind akar. Manavgat’ ın 3 km. kadar kuzeyinde ünlü Manavgat Çağlayanı’ nı oluşturur. Manavgat Çağlayanı’ ndan sonra çayın suları hızını yitirerek Antalya Körfezi’ ne dökülür. Uzunluğu 93 km.’ dir. Ülkemizin debisi en düzenli olan akarsuları arasındadır. Üzerinde kurulan Oymapınar Barajı, 1980 de işletmeye açıldı.

Dalaman Çayı

Teke yöresini batısında Yeşilgöl Dağı’ ndan doğar, Horzam adı ile kuzeye akarak Acıpayan Ovası’ na girer. Kireniş Suyu adıyla güneybatıya kıvrılarak Dalaman Ovası’ na iner ve Akdeniz’ e dökülür. Uzunluğu 229 km.’ dir.

Aksu Çayı

Eğridir Gölü’ nden doğar. Antalya’nın 18 km doğusunda Aksu bucağından geçerek Akdeniz’ e dökülür. Uzunluğu 136 km.’ dir. Yer altı suları ile beslenir. Yıl boyu suları boldur.

Göksu

Toroslar’ da Kartal Dağı’ ndan doğarak, Taşeli Yaylası’ ndan geçip Silifke yakınında Akdeniz’ e dökülen Göksu Irmağı’ nın uzunluğu 308 km.’ dir.

Marmara Bölgesindeki Akarsular

Susurluk Çayı

Simav kasabasının güneyinde Şaphane Dağı’nın Kalaycıkırı Tepesi’nden doğar. Simav Ovası’ndan ve aynı adı taşıyan gölden geçer. Dağlar arasında daralıp genişleyen bir vadiden geçtikten sonra Sındırgı yakınında kuzeye yönelen akarsu, buraya dek Simav Çayı adını taşır. Balıkesir Ovası’nın doğusundan geçerek Susurluk Ovası’ na iner. Karacabey Ovası ve Güney Marmara Dağları arasındaki Karacabey Boğazı’ ndan geçerek Tirilya ve Ballıkaya açıklarında Marmara Denizi’ ne dökülür. Bu kesimi küçük tonajlı gemilerin ulaşımına olanaklıdır. Uzunluğu 321 km. olan Susurluk Çayı’ nın en önemli kolları, Kocaçay ve Kirmasti Suyu’ dur. Yazın ırmağın suları azalarak derinliği 25 cm ye’ düşer.

Gönen Çayı

Kazdağı eteklerinden doğan Gönen Çayı, Bakırçay, Kazak ve Akkayası çaylarını aldıktan sonra büyür ve güneybatı-kuzeydoğu doğrultusunda dar boğazlar içinde akarak Gönen Ovası’ na iner. Burada alüvyonlar içerisinde kıvrımlar yapan ırmak, batıdan Kocadere’ yi, doğudan Çakıroba Çayı’ nı alarak Misakça’ nın batısında Marmara Denizi’ ne dökülür. Uzunluğu 134 km. olan bu çayın rejimi oldukça düzensizdir.

Ergene Irmağı

Meriç ırmağının kollarından biridir. Uzunluğu 281 km. olan Ergene, Istıranca Dağları’ nda Karatepe’ nin eteklerinden doğar. Muratlı kasabasının aşağısında Çorlu Suyu ile birleşir. Alpullu, Pehlivanköy ve UzunköPage Rankü’ nün önünden geçtikten sonra İpsala’ nın kuzeyinde Meriç’ e karışır.

Ege Bölgesindeki Akarsular

Gediz Irmağı

Uzunluğu 350 km. , akaçlama havzası 17 500km2’ dir. Murat Dağı’ nın batı ve kuzey yamaçlarından inen derelerin, Şaphane Dağı’ ndan inen akarsularla bileşmesi ile oluşur. Dalgalı yaylalar içinde önce güneybatı sonra batı yönünde akar. Kunduzlu, Selende, Deliinis ve Demrek çaylarını, Kula kesiminden gelen suları aldıktan sonra güneye döner. Salihli yakınlarında dar bir boğazdan geçerek Gediz Ovası’ na iner. Ovayı geçerken de Alaşehir ve Kum Çaylarını alan Gediz, Manisa ve Menemen önünden bir delta ovasına çıkar. İzmir Körfezi’ nin kuzeyinde Foça ile Çamaltı tuzlası arasından denize dökülür. Taşıdığı alüvyonlarla İzmir Körfezi’ nin ağzını tıkama tehlikesini doğuran Gediz Irmağı’ nın ağzı, 1886’ da batıya çevrilerek bugünkü yatağına oturtuldu.

Büyük Menderes Irmağı

Eski adı Maiandros olan Büyük Menderes, Banaz Çayı ve Küfi Suyu’ nun kollarının birleşmesi ile oluşur. Sarayköy önünde ovaya çıkarak, Denizli önünden geçip Çürüksu’ yla birleşir ve batıya doğru yönelir. Nazilli, Aydın, Söke kentlerinin önünden geçer, güneybatıya dönüp Ege Denizi’ ne dökülür. Uzunluğu 450 km., havzası 24 250 km2’ dir. Büyük Menderes Menteşe yöresinden gelen Vandolas Çayı, Akçay ve Çine Suyu ile birleşip alüvyonlarıyla Söke’ ye dek uzanan bir ovayı doldurur.

Küçük Menderes Irmağı

Bozdağı’ ndan doğan akarsu, birleşen küçük kollarla büyüyerek güneye doğru iner. Beyder kasabası yakınlarında, Boz ve Aydın Dağları’ nın birbirinden giderek açılan ve alçalan tepeleri arasındaki geniş havzasında batıya doğru akar. Torbalı yakınlarında güneye dönen akarsu, Selçuk önünde Ege Denizi’ ne delta yaparak dökülür. Uzunluğu 175 km.’ dir. Irmak kışın kabarır ve sağnak yağışlar olduğunda, özellikle delta alanı üzerinde yatağından taşarak geçici bataklıklar oluşturur. Yazın ise, suları çok azdır. Getirdiği alüvyonlar tarihi Efes kentinin kıyıdan uzaklaşmasına neden olmuştur

İç Anadolu Bölgesindeki Akarsular

Porsuk Çayı

Sakarya Irmağı’ nın en uzun kolu olan akarsuyun uzunluğu 448 km.’ dir. Kütahya’ da Dumlupınar’ ın güneyinde Ahır Dağı’ nın yamaçlarından doğan Bayatçık Deresi, Altıntaş ovasında Kızıltaş Suyu ile birleşerek Porsuk adını alır. Kuzeye doğru akan Porsuk Çayı Kütahya Ovası’ nın doğusundan geçtikten sonra, kuzeydoğuya dönerek Eskişehir’ e girer, Eskişehir doğu-batı doğrultusunda akışını sürdüren Porsuk, Ankara il sınırını geçtikten hemen sonra Sakarya Irmağı’ na dökülür. En önemli kolu Felent Çayı olan Porsuk üzerinde aynı adı taşıyan iki baraj kuruludur.

Dicle Irmağı

Kızılırmak’ ın kolu olup uzunluğu 426 km.’ dir. Yukarı Kızılırmak bölümünde Akdağ’ ın batı eteklerinden doğan derelerin birleşmesi ile Boğazlıyan Suyu adı altında ortaya çıkar. Şefaatlı İlçesi yakınında Kanak Çayı’ nı, Fazıl Çelikli yöresinde Bozok (Yozgat) Çayı’ nı, Kılıçözü, İnandık, Acısı derelerini alır. Kuzeye yöneldikten sonra Budaközü Çayı’ nı alır. Kızılımak’ a karışır. Az engebeli yerlerden, geniş bir vadi tabanına akar. Yaz sonunda suları iyice azalır.

Karadeniz Bölgesindeki Akarsular

Kızılırmak

Adını akarsu yatağının tabanında bulunan, 3. zaman ortalarında çökelmiş Kırmızı renkteki kumlu-killi tortudan alır. Sivas’ ın Zara ilçesinin doğusundaki Kızıl ve Dumanlı Dağları’ ndan kaynaklanır. Batıya doğru akarak İmranlı ve Zara önünden geçer. Hafik yönünde güneybatıya yönelir. Sivas’ ın 2 km. güneyinde soldan Tecer Suyu’ nu, sağdan Kanlıırmak’ ı alır. Daha sonra güneybatıya doğru akışını sürdüren Kızılırmak, Kaseri’ nin 30 km. güneyinden geçer ve soldan Karasu’ yu alır. Avanos önünde en güney noktasına varan ırmak, doğrultu değiştirir; önce batıya, Gülşehir önünde de kuzeye yönelir. Kırşehir’ in 17 km. güneyinden geçip kuzeye doğru akar. Bu bölgedeki darboğazlarda ırmak üzerinde iki büyük baraj kuruludur: Hirfanlı ve KesikköPage Rankü barajlarından sonra güney-kuzey doğrultusunda Kalecik önlerinde kuzeydoğuya akar. Çankırı’ nın güneydoğusunda, soldan Acısu ile, sağdan en uzun kolu olan Delice ırmakla bileşir. Kuzey Anadolu dağları arasından geçip Tosya Ovası’ ndan gelen Devrek Çayı’ nı aldıktan sonra set bir kıvrımla kuzeydoğuya döner ve Gökırmak’ la birleşir. Hemen sonra keskin bir dirsekle önce güneydoğu, sonra kuzeydoğu doğrultusunda bir yaya çizen ırmak ormanlık dar boğazlardan geçer. Bafra önünde büyük bir delta ovası oluşturur ve tek bir kol halinde Bafra Burnu’ ndan Karadeniz’ e dökülür. Akışı oldukça düzensiz olan ve havza alanı 78 180 km2’, uzunluğu 1335 km.’ yi bulan Kızılırmak’ ın suları yazın alçalarak Ağustos’ ta en düşük düzeye iner. Şubat ayından sonra sürekli yükselen su düzeyi Nisan ayında en yüksek noktasına ulaşır.

Yeşilırmak

Sivas’ ta Kösedağ’ ın 2801 m. Yükseltili batı yamaçlarından kaynaklanan Tozanlı (Yeşilırmak), Tokat Dağları’ ndan doğan Çekerek ve Gümüşhane’ den doğan Kelkit Irmağı’ nın birleşmesi ile oluşur. Havzası 36114 km2’ dir. Tozanlı Çayı, Sivas ve Tokat illerinde aktıktan sonra, bir süre Tokat-Amasya il sınırını çizer. Önce Çekerek sonra Kelkit Irmağı ile birleşir. Samsun topraklarına girmeden önce Canik Dağları’ nda küçük ovalar ve darboğazların yer aldığı ormanlık bir bölgeden geçer. Buradan sonra Çarşamba Ovası’ na ulaşır ve Samsun il sınırları içinde kuzeye doğru akarak geniş bir delta oluşturur. Irmak, Çarşamba ilçesini ikiye bölerek ovanın kuzeydoğu ucundaki Civa Burnu’ ndan Karadeniz’ e dökülür. Irmağın kıyıda oluşturduğu alüvyon deltasının alanı yaklaşık 1000km2’ dir. Yeşilırmak havzası kuzeyde Karadeniz ve Çoruh, güneyde Fırat ve Kızılırmak, batıda Kzılırmak havzaları ile çevriliridir. Düzensiz akış, zaman zaman taşkınlara ve tarım alanlarının zarar görmesine yol açar. Havzada genellikle tütün ve şekerpancarı tarımı yapılır. Orta Yeşilırmak havzasında 3 büyük vadi vardır. Bu vadiler Karadeniz’ e doğru gidildikçe genişler ve Yeşilırmak Platosu’ nun oluşturur. Platonun doğu ve güneyi yüksek dağlarla çevrilidir. Yeşilırmak’ ın uzunluğu 519 km.’ dir.

Sakarya Irmağı

Afyonkarahisar’ ın kuzeydoğusunda Emirdağ ve Beydağların eteklerinde küçük dereler ve Sakaryabaşı pınarı denen gür akışlı kaynak bölgesinden doğar. Önce kuzeye doğru akarak İç Anadolu Bölgesi’ ne girdikten sonra asıl vadisine iner ve doğuya doğru ilerlemeye başlar. Arayit Dağı’ nı güney ve doğudan çevreleyerek kuzeye döner. Bu akış yönünde sol taraftan en uzun kolu Porsuk, sağ taraftan Ankara ve Kırmir çaylarını alan Sakarya, Sündiken Dağları’ nı doğu ve kuzeyden çevreleyerek batıya döner. Batıya dönme yerinde kurulan Sarıyar Baraj’ ı, gerisinde 48 km2’lik bir yapay göl oluştururken göl alanının az ilerisinde daha küçük ölçekli Gökçekaya baraj gölü başlar. Bilecik yakınlarında kuzeye döner. Bu yönde sağdan Göynük, soldan Göksu’ yu alıp Geyve Boğazı’ na girer. Buradan Adapazarı ovasına açılan ırmak, Sapanca Gölü’ nün fazla suyunu da alarak Karadenize’ e dökülür. Özellikle ilkbaharda çok bol su taşıyan Sakarya ırmağının 58 000 km2’ lik bir su toplama alanı 824 km.’ lik uzunluğu vardır.

Çoruh Irmağı

Mescit dağ kütlesinin batı yamaçlarından doğup, önce güneybatı yönünde akar. Bayburt yakınlarında kuzeye doğru yönelir. Hart Ovası’ nda Pulur Suyu’ nu aldıktan sonra, birden doğuya döner; Çoruh dağları arasında daralıp genişleyen oluk biçimindeki vadiden akarak kuzeydoğuya yönelir. Oltu Çayı’ nın Tortum Suyu’ nu, Artvin yakınlarında Berta-Şavşat Suyu’ nu aldıktan sonra kuzeybatıya döner ve Muratlı yakınlarında Gürcistan’ a geçer. Kimi kesimler ulaşıma elverişli ırmağın Türkiye sınırları içerisindeki uzunluğu 450 km. dolayındadır.

Doğu Anadolu Bölgesindeki Akarsular

Aras Irmağı

Bingöl Dağı’ ndan doğar. Erzurum-Kars yaylasının güneydoğusundan geçerek, doğuya yönelir. Soldan aldığı Arpaçayı ile sınır çizerek Hazar denizi’ ne dökülür. Aras’ ın suyu ilkbaharda en yüksek seviyesine ulaşır, yaz sonunda alçalır. Erzurum’ un güneyindeki Karagöl, Nalbant, Palandöken, Yıldırım, Sakaltutan gibi dağlardan aldığı kollarla büyüyen Aras, Iğdır Ovası’ nda Abaran, Zengi, Zengimar, Vadi, Nahcivan, Karasu gii çay ve ırmaklarla beslenir. Aras Irmağı’ nın Türkiye toprakları içinde uzunluğu 548 km. bütün uzunluğu ise 1059 km.’ dir.

Karasu

Murat Suyu ile birlikte Fırat’ ı oluşturan ırmağın uzunluğu 160 km.’ dir. Erzurum Ovası’ nın kuzeydoğusundaki Dumlu Dağı’ ndan doğar, batıya doğru akarak Gürcü Boğazı’ ndan geçip Erzurum Ovası’ na iner. Ovanın batısında Serçene Deresi’ ni aldıktan sonra Aşkale Boğazı’ ndan Erzincan İl sınırına girer. Önce güneye sonra güneybatıya yönelerek Tercan düzlüklerini aşar. Tercan ilçesinin güneybatısında Tuzla Suyu’ nu alır. Ardından batıya doğru akışını sürdürerek, Erzincan’ı baştan başa kat eder. Munzur Dağları’ nın kuzeybatısından set bir dirsekle güneye döner. Keban’ ın 12 km. kuzeyinde Murat Suyu ile birleşerek Fırat’ ı oluşturur.

Murat Suyu

Karasu ile birlikte Fırat Irmağı’ nın oluşturan akarsu 722 km’ dir. Van Gölü’ nün kuzeyinde Aladağ’ dan doğar. Bingöl Dağları’ ndan inen Hınıs Suyu’ nun Nemrut Dağları’ ndan inen Karasu’ yun, Bingöl il topraklarında Gönük Çayı’ nın, Elazığ topraklarında Harinket Suyu ve Munzur-Peri sularını aldıktan sonra Keban Baraj Gölü’ ne dökülür.

Botan Çayı (Uluçay)

Hakkari’ nin kuzeyindeki dağlık kesimlerden kaynaklanır. Siirt’ in güneybatısında Bitlis Çayı ile birleşir. Bu kesimlerde Buhtan Çayı ile de bilinen Botan Çayı güneye doğru yönelip Til yakınlarında Dicle Irmağı’ na karışır. Uzunluğu 268 km.’ dir.

Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki Akarsular

Fırat

Anadolu’ da doğup, Suriye’ nin doğu bölgelerinden ve Irak’ tan geçip Elkurna’ da Dicle ile birleşerek Şattülarap adı ile Basra körfezine dökülür. Tüm uzunluğu 2780 km., Türkiye sınırları içerisindeki uzunluğu 1263 km.’ dir. Fırat, Karasu ve Murat suyunun birleşmesi ile oluşur. Karasu Erzurum’ un kuzeydoğusunda yer alan Dumlu Dağı’ ından doğar. Erzurum ve Erzincan ovalarından, Munzur’ un kuzeyindeki darboğazlardan geçerek Elazığ il sınırları içine irer. Murat Suyu Van Gölü’ nün kuzeyindeki Aladağ’ ın kuzey eteklerinde doğar. Karaköse’ den geçtikten sonra Elazığ topraklarına girer. Bu iki ırmak Keban ilçesinin kuzeyinde 675 km2’ lik Keban Baraj Gölü’ ne döküldükten sonra Fırat’ ı oluştururlar. Fırat önce güney, sonra güneybatı yönünde akar. Malatya Ovası’ nın doğu kenarından geçerken Kuruçay ve Takmaçay’ ını alır. Malatya, Elazığ sınırını izleyerek Gerger önlerinde Adıyaman’ a girer. Kahda Suyu ve Göksu’ u aldıktan sonra güneye yönelir. Carablus demiryolu köPage Ranküsü altından geçerek, Suriye’ ye girer. Burada ve Irak’ ta yarı çöl topraklarda akar, suları oldukça azalmış olarak Basra Körfezi’ ne dökülür. Fırat’ ın suları kışın yağışların etkisi ile yükselerek zaman zaman taşkınlara yol açar. Ekim ayına doğru oldukça azalır. 

Dicle Irmağı

Anadolu topraklarında doğup Diyarbakır ve U_Irak’ tan geçtikten sonra Fırat Irmağı ile birleşip Şattülarap adı altında Basra Körfezi’ ne dökülür. Tüm uzunluğu 1900 km. olan Dicle’ inin 523 km.’ lik bölümü Türkiye sınırları içindedir. Elazığ’ ın güneydoğusunda Gölcük Gölü’ nden (Hazar Gölü) doğar. Maden Dağları’ nı derin bir yarma vadiye geçtiği kesimlerde adı Maden Çayı’ dır. Maden kasabasını geçtikten sonra güneye yönelerek Diyarbakır yakınında bir dirsek oluşturarak doğuya döner. Bu kesimde Anbar Çayı, Kuruçay, Hazro Çayı’ nı, Raman dağı yakınlarında Batman Suyu’ nu alarak doğuya doğru akışını sürdürür. Siirt’ in güneybatısında en uzun kolu Botan Çayı’nı alarak güneye döner. Cizre kasabası önünden Habur Suyu kavşağına dek 40 km. boyunca Türkiye-Suriye sınırını çizerek Irak topraklarına girer. Aşağı Musul’ da Hakkari bölgesinden gelen büyük ve küçük Zap sularını alır. Basra’ nın 64 km. yukarısında El-Kurna’ da Fırat’ la birleşip Basra Körfezi’ ne dökülür. Dicle’ nin suları yağışın az olduğu yaz sonlarında azalır. Irmağın yukarı çığırında, dağlarda bulunan karların erimesiyle Nisan-Mayıs aylarında suları çoğalır. Bağdat yakınlarında ortalama debisi 1240 m3/s dir, bu kesimde kurak ve yağışlı mevsimler arasında büyük debi farkları görülür. Debisi ya sonunda 337 m3/s iken ilk baharda 3000 m3/s’ yi aşar. 

Ülkemizde Bölgelere Göre Nehirleri

Marmara Bölgesindeki Nehirler

Ergene Nehri

Türkiye’de Marmara Bölgesi’nin Karadeniz kıyılarındaki Yıldız Dağları’ndan doğar. Çok çatallı bir hâlde bulunur. Birçok kolu vardır. En sonunda Meriç Nehri ile birleşerek Ege Denizi’ne dökülür. Ayrıca Marmara Bölgesi’nde Ergene Bölümü’ne ismini vermiştir.

Ege Bölgesindeki Nehirler

Büyük Menderes Nehri‎

Büyük Menderes,  Batı Anadolu’nun en büyük nehridir ve loMendereşş Küfi Suyu ve Banaz Çayı kollarının birleşmesiyle oluşur ve Ege denizine dökülür. Uzunluğu 548 km’dir. Büyük Menderes ovası bataklıkları kurutulduktan sonra Türkiye’nin en verimli alanlarından birisi olmuştur.

Gediz Nehri‎

Gediz Nehri Anadolu’dan Ege Denizi’ne dökülen Büyük Menderes Nehri’nden sonra ikinci büyük akarsudur.

İç Batı Anadolu’daki Murat, Eğrigöz ve Şaphane dağlarından inen suların birleşmesiyle oluşan Gediz Nehri, batıya doğru ilerlerken, kuzeyden Kunduzlu, Selendi, Deliiniş ve Demrek Çaylarını, güneyden ise Kulu volkanik yöresinden gelen küçük dereleri sularına katar.

Bakırçay

Batı Anadolu’da, Ege Bölgesinde, Manisa ve İzmir ili içinde akan bir nehirdir. Gelenbe’nin doğusundan başlayan Bakırçay Vadisi’nin, çok küçük bir bölümü Manisa ili alanı içinde kalmaktadır. Vadinin Manisa il sınırları içinde kalan kısmında, Soma-Kırkağaç Ovası bulunmaktadır.

Küçük Menderes

Küçük Menderes, Ege yöresinde Bozdağlardan doğan bir nehirdir.Selçuk ovasını sulayarak Selçuk İlçesinin batısından denize dökülür. Küçük Menderes’in alüvyon getirip kıyı çizgisinden sürekli olarak ilerlemiş olması neticesinde, ilk çağların en önemli liman şehirlerinden biri olan Efes, bu gün denizden 5-6 km içeride kalmıştır.

Akdeniz Bölgesindeki Nehirler

Ceyhan Nehri‎

Türkiye’nin en önemli akarsularından birisidir. Çukurova’nın iki ana hayat kaynağından birisidir.(diğeri Seyhan Nehri’dir.) Uzunluğu 509 km.dir.Elbistan’ın 3 km Güneydoğusunda, Pınarbaşı Mevkii’nden doğan ve Elbistan’ın ortasından geçen Ceyhan Irmağı şehrin can damarıdır. Akdeniz Bölgesi’nin en büyük akarsularındandır. Çukurova’da geniş bir delta oluşturarak Akdeniz’de İskenderun Körfezi’ne dökülür.

Manavgat Nehri

Türkiye’nin rejimi (akış hızı) en düzenli akarsuyu günyaka Nehri, diğer adı ile emerye Irmağı’dır. Üzerinde iki tane baraj inşaa edilmiş olup (Oymapınar Barajı ve Manavgat Barajı) Türkiye enerji üretimine büyük katkılar sağlamaktadır. Halen de yapımına devam edilmekte olan 2 baraja sahiptir.Manavgat çayı; antik Melas, Akdeniz bölgesindeki akarsuyun uzunluğu 93 km.dir.

Seyhan Nehri‎

Seyhan Nehri, Türkiye’nin Akdeniz’e dökülen ırmaklarından birisidir. Uzunluğu 560 km’dir. Havza alanı ise 20.600 km²’dir. İki önemli kolu vardır: uzun olanı, Kayseri-Pınarbaşı ilçesinden, 1500 metre yükseklikteki Uzun Yayla’dan doğan Zamantı suyudur ve Kayseri’ninPınarbaşı, Tomarza, Develi, ve Yahyalı ilçelerinden geçer. Orta Toroslar’ın (Tahtalı Dağları) uzanış doğrultusunda akan bu su,Çukurova’ya inmeden önce Adana’nın 80 km kuzeyinde Aladağ ilçesinin Akinek Dağı yamaçlarında diğer önemli kolu olan Göksu ile birleşir.

Asi Nehri

Orontes olarak da adlandırılan Asi Nehri (العاصي) Lübnan Bekaa Vadisi’nin doğu kısmından doğar ve Türkiye Hatay ilinden Akdeniz’e dökülür. Asi Nehri’nin toplam uzunluğu 386 km olup, nehrin büyük bölümü Suriye toprakları içinde bulunmaktadır. Türkiye topraklarındaki uzunluğu 88 km’dir. Antakya ile Akdeniz’e doğal su yolu bağlanmış olan Asi Nehri’nin ortalama su debisi 30 m³/sn dir. Kış mevsimi ile ilkbaharda taşkınlar nedeniyle pek çok su baskını yaşanmıştır.

Göksu (Kilikya)

Göksu Antalya, Konya, Karaman ve Mersin illerinden akan ve Akdeniz’e dökülen bir nehirdir. Göksu nehri 260 km uzunluğundadır. Aşağı yukarı aynı uzunlukta iki kolu vardır: Kuzey kolu Gökçay, güney kolu ise Gökdere’dir, ikisinin kaynağı da Toros Dağları’ndaki Geyik Dağları’ndan çıkar. Geyik Dağları Antalya-Gündoğmuş ve Konya-Hadım arasındadır veAlanya’nın 50 km kuzeyinde bulunur. Bu iki kol Karaman-Ermenek’i geçtikten sonra Mut’un güneyinde birleşerek Göksu adını alır ve daha sonra Taşucu ile Silifke arasında Akdeniz’e dökülür.

Körsulu

Körsulu, Kırksu’dan doğup, Sır Barajı’na dökülmektedir. Altınyayla (Sisne) ve Geben ovasından Menderes çizerek geçen çay, ilkbaharda çok fazla su taşır. Yazları ise suyunun tarım alanlarında kullanılmasından dolayı kuruma noktasına gelir. Çevresi genellikleaksöğüt ve kavak ağaçları ile kaplıdır. Kargaçayırı mevkiinde kurulan bir barajla bölgedeki eğimden de yararlanılarak bir hidro elektrik santrali yapımı devam etmektedir.

Zamantı Nehri

Zamantı Irmağı ırmağı Seyhan Nehri’nin batı ve en büyük koludur. Kayseri-Pınarbaşı ilcesinde bulunan 1500 metre yükseklikteki Uzunyayla’nınŞerefiye köyünden doğar. Zamantı suyu daha sonra Kayseri’nin Pınarbaşı, Tomarza, Develi, Yahyalı ilçelerinden geçer ve Adana’ya 80 km kalaAladağ ilçesinin Akinek Dağı yamaçlarında Göksu ırmağıyla birleşerek Seyhan Nehri’ni oluşturur.

Karadeniz Bölgesindeki Nehirler

Kızılırmak Nehri 

Kızılırmak Nehri Türkiye topraklarından doğarak yine, Türkiye topraklarından denize dökülen en uzun akarsudur. Uzunluğu 1.355 km’dir. Deniz taşımacılığı için kullanılmaz. Başlıca kolları Delice Irmağı, Devrez ve Gökırmak’tır.

Sakarya Nehri‎

Sakarya Nehri Kızılırmak ve Fırat nehirlerinden sonra Türkiye’nin üçüncü en uzun, Kuzeybatı Anadolu’nun ise en büyük akarsuyudur.Uzunluğu 824 km olup, beslenme havzasının genişliği 53.800 km²’dir. Afyon’un kuzeydoğusundaki Bayat Yaylası’ndan doğar.

Yeşilırmak‎

Yeşilırmak Sivas’ın kuzeyinde Kösedağ eteklerinden doğan ve Çarșamba’dan Karadeniz’e dökülen, Türkiye’nin ikinci en uzun nehridir. Antik adı İris’di.519 km uzunluğundaki Yeşilırmak Tokat Amasya ve Samsun illerinden geçerken çeşitli akarsularla birleşir. Nehir başlıca 3 kolunbirleşmesinden meydana gelir. Kelkit Çayı nehrin en büyük koludur. Nehrin kolları ile beraber taşıdığı alüvyonlar Çarşamba Ovasını oluşturmuştur.

Çoruh Nehri‎

Çoruh Nehri, dünyanın en hızlı akan nehirlerinden biri ve en derin nehridir. Artvin ilinin en büyük akarsuyudur. Bu illerdeki hemen hemen bütün çay ve dereler Çoruh’un kollarını oluştururlar.

Kaynağını Mescid Dağı’nın (3.255 m) batı yüzünden alır. Önce batı doğrultusunda akıp Bayburt ve İspir’den geçtikten sonra bir yay çizerek Yusufeli’nin Yokuşlu köyü önünde Artvin il sınırlarına girer. Yusufeli, Artvin ve Borçka’nın içerisinden geçtikten sonra Borçka’nın Muratlı kasabasından geçerek burada il ve ülke sınırlarını terk eder ve Batum’da Karadeniz’e dökülür.

Mutludere

Mutludere Bulgarca: Резовска река, Türkiye’nin en kuzeybatısı ve Bulgaristan’ın en güneydoğusunda konumlanan ırmaktır. IstrancaDağları’nın Türkiye kesimindeki uzantısı olan Mahya Tepesi’nden doğar. Bulgaristan ve Türkiye’nin diğer ortak ırmağı Veleka Nehri’ne oranla daha hızlı akar ve çok daha soğuktur. Irmak bolca alabalığa ve yayın balığına ev sahipliği eder.

İç Anadoludu Bölgesindeki Nehirler

Akarçay Nehri

Akarçay Nehri, İç Anadolu Bölgesinde, Akarçay Havzası’na ismini veren ve Eber Gölüne dökülen bir nehirdir.Ana kaynağı Aksu Deresi (Araplı deresi)’dir, sonra kuzeyden gelen Seyitler Çayı (Kuruçay) suları, daha sonra kuzeyden gelen Çayözü Deresi suları, ve en son güneyden gelen Kali Çayı suları Akarçay Nehrine katılır ve Eber Gölüne dökülür.

Delice Irmağı

Delice Irmağı, İç Anadolu bölgesinde Kızılırmak’ın en uzun kolu; ıralaması 426 km, akaçlama havzası 17.228 km². Sungurlu, Kula köyü yakınında Kızılırmak’a kavuşur. Rejimi düzensizdir.

Doğu Andadolu Bölgesindeki Nehirler

Aras Nehri‎

Aras Nehri,Türkiye’nin Doğu Anadolu Bölgesi’nde doğup, Kura Nehri ile birleşerekHazar Denizi’de dökülen bir nehir.

Dicle Nehri‎

Dicle Nehri Türkiye’de doğup birçok kolları olan ve Irak topraklarına geçip orada Fırat’la birleşerek Şattülarap’ta Basra Körfezi’ne dökülen nehirdir. Nehir ana kaynaklarını Doğu Anadolu dağlarından ve dipten sızma yoluyla Elazığ yakınlarındaki Hazar (Gölcük) gölünden alır. Türkiye’nin önemli akarsularındandır. Doğu Anadolu dağlarından çıkar, Basra Körfezi’ne dökülür.

Fırat‎

Fırat nehri, Türkiye’nin en verimli ve su potansiyeli en yüksek ırmağıdır.

Fırat nehri Erzincan, Tunceli, Elazığ, Malatya, Diyarbakır, Adıyaman ve Gaziantep il sınırını belirledikten sonra Suriye, daha sonraIrak topraklarına girer. Irak’ta denize uzak olmayan bir noktada Dicle Nehri ile birleşerek Şatt’ül-Arab’ı oluşturur ve Basra Körfezi’ne dökülür. Nehrin en önemli kolları Murat, Karasu, Tohma, Peri, Çaltı ve Munzur Çayları’dır.

Botan

Botan Dicle Nehri’nin bir koludur. Şırnak, Siirt, Mardin’in Doğusu ve Batman Bölgesi’ni kapsar. İsmini geçmişteki Botan Beyliği’nden alır. Sokrates’in öğrencisi Ksenofon M.Ö 400 yılında yazdığı Anabasis (Onbinlerin Dönüşü) adlı kitabında nehirden oldukça fazla bahsetmiştir. Büyük bölümü Siirt sınırları içerisindedir. BOTAN ismi Cizre’nin eski adı olarak da kabul edilir.

Kura Nehri

Kura, Türkiye’de Ardahan Göle dolaylarından başlayarak Gürcistan’dan geçerek Azerbaycan’ın Sabirabad şehrinde kollarından biri olan Aras Nehri ile birleşir ve Neftçala Rayonu’nda Hazar Denizi’ne dökülür.

Mercan Irmağı

Mercan Irmağı, Tunceli ilinin Ovacık ilçesinde Erzincan – Tunceli il sınırında bulunan Mercan Dağları’ndan meydana gelir. Munzur Suyu ile birleşerek Keban Barajı’na dökülür.

Murat Nehri

Murat Nehri (Murat Suyu veya Murat Irmağı), Doğu Anadolu’da Fırat ırmağının iki kolundan uzun olanı. Uzunluğu 722 km’dir.Van Gölü’nün kuzeyinde, Ağrı (Karaköse) ilçesi Diyadin’den kaynak olarak başlayıp Aladağ’dan ve Muratbaşı Dağı’ndan çıkan kolların birleşmesiyle oluşur. Diyadin ovası’ndan geçip Ağrı (Karaköse) şehri yakınlarında Eleşkirt yöresinden gelen kolları aldıktan sonra güneybatıya doğru akarakMalazgirt Ovası’na gelir. Bingöl Dağları’ndan inen Hınıs Suyu’nu aldıktan sonra sert dirsekler çizerek Muş Ovası’na kuzeyden girer ve burada Nemrut Dağı’ndan gelen Karasu’yu alır. Batıya doğru akarak dar boğazlardan ve Palu önünden geçer. Soldan Elazığ’ın Ulu Ovası’ndan gelen Harinket Suyu’nu ve sağdan da Tunceli’nin Munzur-Peri Suyu’nu (en önemli kol) alarak Keban yakasında Fırat’ın öteki kolu Karasu ile birleşir. Keban Barajı, Murat Nehri’nin aşağı kesimini büyük bir göl haline getirmiştir.

Zap Suyu

Zap Suyu, Büyük Zap Suyu, Süryanice de Zovo ‘eloyo/Zava ‘Ellaya olarak da bilinir, Doğu Anadolu Bölgesi’nden doğup Türkiye sınırları dışındaDicle Nehri’ne ulaşan akarsu. Bazı yeni kaynak ve haritalarda Çığlı Suyu adıyla geçer. Türkiye sınırları içindeki uzunluğu 426 km’dir. Van Doğusu Dağlarından Mengene Dağı (3,412 m) ve İran sınırı yakınındaki Haravil (Yiğit) Dağı (3,468 m) yamaçlarından inen suların birleşmesiyle oluşur.

Ülkemizde Bölgelere Göre Koylar

Akbük Koyu (Ege Bölgesi)

Muğla’nın Yerkesik belediyesine bağlı, Gökova Körfezi’nin kuzey kıyılarında, 1000 metre yükseklikteki Kıran dağları’nın eteklerinde geniş ve derin koy. Muğla’ya 48 km.uzaklıktadır. Akyaka’dan hareket eden teknelerin ziyaret ettiği koylardan biridir.Akbük koyu, Özel Çevre Koruma Bölgesi kapsamındadır ve yapılaşmaya izin verilmemektedir.2010 yılından itibaren Muğla İl Özel İdaresi’nin işletmeye başladığı plajı eşsiz güzelliktedir.

Gökova Körfezi (Ege Bölgesi)

Kerme Körfezi ya da İstanköy Körfezi olarak da bilinir, Ege Bölgesi kıyılarının güneyinde körfez.Kuzeyde Bodrum, güneyde Reşadiye (Datça) yarımadaları arasında, kabaca üçgen biçiminde doğu-batı doğrultusunda uzanır.İlkçağda Kerameikos adıyla bilinen körfez daha sonra İstanköy ve Kerme adlarıyla anılmıştır. Eskiden körfezin doğu kesimini belirtmek için kullanılan ve doğu ucundaki ovadan gelen Gökova adı bugün körfezin bütünü için kullanılır.

Suvla Koyu (Ege Bölgesi)

Ege Denizi’nin Gelibolu Yarımadası dolaylarında ve Saros Körfezi’nin güneyinde bulunan bir koydur. Çanakkale Deniz Harekâtlarıaçısından tarihsel olarak önemli bir yerdir.

İzmir Körfezi (Ege Bölgesi)

Ege Denizi’nin Anadolu içine uzanan bir uzantısıdır.

İzmir Körfezi şekil konum itibariyle 2 kesime sahiptir.

  • 1.’si iç körfez (Sasalı/Karşıyaka sahil şeridiyle Güzelbahçe/Bayraklı arası körfez)
  • 2. kesim ise Karaburun yarımadası ve Foça kıyıları arasında başlayıp Urla yarımadası önünde son bulan dış körfezdir.

Antalya Körfezi (Akdeniz Bölgesi)

Türkiye’nin güneyinde Akdeniz kıyısındaki bir körfezdir. Körfeze adını veren Antalya şehri en önemli merkezdir.

İskenderun Körfezi  (Akdeniz Bölgesi)

Akdeniz’in Hatay ve Adana illeri arasına sokulmuş olan en doğu noktasıdır. Kara ve deniz ulaşımında hizmetlerin oldukça gelişmiş olduğu bölgede ticaret büyük öneme sahiptir. Adını aldığı İskenderun kentinde bulunan liman, Türkiye’nin Akdeniz kıyısında bulunan en büyük üçüncü limanıdır. Geçmişte Ortadoğu’da yaşanmış olan bunalımlardan dolayı Beyrut’un eski önemini yitirmesi körfez ve çevresine değer kazandırmıştır.

Gemlik Körfezi (Marmara Bölgesi)

Marmara Denizi’nin, güneydoğu yönündeki koludur. Doğu-batı doğrultusundadır. Çevresinde bir çok yerleşim yeriyle, orta yükseklikte sıradağlar yer alır.Yerleşim yerleri Bursa ve Yalova illerine bağlıdır.

Sponsorlu Bağlantılar

“Ülkemizde Bölgelere Göre Dağlar, Akarsular, Nehirler ve Koyları Nelerdir?” için 2 yanıt

Güzel çalışma ve paylaşım teşekkürler. Baraj yolu firma rehberi ekibi.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

RenkliNOT