Ülkemizde Yıllara Göre Pamuk Üretim Miktarı Nedir?

Türkiye’de Pamuk Üretimi

Pamuk sadece tekstil alanında kullanılan bir bitki olmadığı için yetiştirilmesine fazla ağırlık verilen endüstriyel bitkilerdendir. Pamuk bitkisi yetiştirilmesine uygun koşullar yıl boyu sıcaklık ortalaması yüksek ve aynı zamanda yaz aylarında azda olsa yağışa ihtiyaç duyan bir bitkidir. Yetişmesine uygun iklim koşulları açısından özellikle Güneydoğu anadolu,ege bölgesi ve akdeniz bölgeleri başta  gelmektedir.

Dünyanın beşinci büyük pamuk üreticisi olan Türkiye’de pamuk üretimi Ege, Güneydoğu, Akdeniz ve bazı Doğu ve Orta Anadolu bölgelerinde yapılmaktadır. Pamuk ekim alanı; pamuk fiyatları, pamuğun diğer tarım ürünleri ile rekabetine göre zaman zaman dalgalanmalar göstermektedir. Pamuk veriminde yıllar itibariyle büyük artışlar gözlenmektedir. 1995-96 sezonunda 851 bin ton olan lif pamuk üretimi, 2000-01 sezonunda 880 bin ton olarak gerçekleşmiştir.

Pamuk üreticisinin gelir seviyesini artırmak, ihtiyaçlara yönelik üretimi sağlamak, sanayicinin uygun fiyattan hammadde ihtiyacını giderebilmek ve sektörü kayıt altına almak üzere, ilk defa 1993 yılında başlatılan prim uygulaması 1998, 1999 ve 2000 yıllarında da devam etmiştir.

Dünya’ da ve Türkiye’ de Pamuk Üretimi

Dünyada en önemli lif bitkilerinden biri olan pamuk, lifi ile tekstil sanayinin, tohumu ile yağ sanayinin ve küspesi ile yem sanayinin önemli hammaddesini oluşturmaktadır. Dünyada yaklaşık 33 – 34 milyon hektar alanda ekim yapılmakta ve 18 – 20 milyon ton lif pamuk üretimi yapılmaktadır. Türkiye’de ise 1998 yılı rakamlarına göre 755 bin hektar alanda ekimi yapılmakta ve 870 bin ton lif pamuk üretilmektedir. Lif verimi yönünden ise Türkiye, önemli pamuk üreticisi ülkeler arasında ilk sıralarda yer almaktadır.

Pamuk esas olarak lif üretme amacıyla yetiştirilmekteyse de aynı zamanda yağ ve yem bitkisi olması dolayısıyla da ekonomik değeri yüksek bir tarım ürünümüzdür. Pamuk, lif üretimi ile 70 milyona yaklaşan nüfusumuzun ihtiyacını karşıladığı gibi, tekstil ürünleri ihracatı, Türkiye toplam ihracat gelirinin %35-40’ını oluşturmaktadır. Bu nedenle, Türkiye, pamuk üretiminde ve dünya tekstil ticaretinde ve dünya tekstil ticaretinde ön sıralarda yer almaktadır.

Yıllara Göre Pamuk Üretim Grafiği

Türkiyede yetiştirilen Pamuk miktarının yıllara göre üretim miktarları

Dokuma sanayinin temel hammadde kaynağıdır.

Üretim miktarı düzenli bir şekilde sürekli artmıştır. Getirisinin fazla olması nedeniyle ekim alanları sürekli artmıştır. Modern tarım yöntemleri özellikle sulu tarımla üretilmesi dalgalanmaları önlemiştir.

Türkiye’de Pamuk Üretim Miktarları

Türkiye’de pamuk tarımı genelde Ege Bölgesi, Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Çukurova ve Antalya yörelerinde yapılmaktadır. Lif pamuk üretimimizin yaklaşık %50’si Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, %28’i Ege Bölgesinde, %21’i Çukurova’da ve %1’i Antalya yöresinde gerçekleştirilmektedir (Kaynak: TARİŞ).

Tablo 5 – Ege Bölgesi Pamuk Üretici Sayısı (Kişi)

Kaynak: Tarım ve Köyişleri Bakanlığı

Türkiye’nin pamuk üretiminde son yıllarda yaşanan düşüşe paralel olarak, dünyanın en kaliteli pamuklarının yetiştirildiği Ege Bölgesinde de pamuk üretimi önemli ölçüde gerilemiştir. 2000’li yılların başlarında 300 bin ton seviyelerinde olan Ege Bölgesi pamuk üretimi 2009/10 sezonunda 75 bin ton seviyelerine gerilemiştir. Bu üretim düşüşünü yukarıda verilen pamuk prim ödemelerinden yararlanan üretici sayısındaki gerileme de açıkça göstermektedir (Primden faydalanmayan üretici sayısının ancak yüzde 5-10 arasında olabileceği düşünülürse, bu sayılar yaklaşık olarak pamuk üretici sayısını da göstermektedir). Buna göre Ege Bölgesi pamuk üretici sayısı toplam olarak iki sezon arasında yüzde 81.3 oranında gerilemiştir (Kaynak: İTB- UPK).

Tablo 6 – Türkiye Üretim ve Tüketimi (1000 Ton/lif)

Kaynak: FAS USDA-(*) Dört dönemin ortalama değerleri

(**) Tahmin  –  (***) ITB Tahmin

Türkiye’de 2006/07 dönemine kadar pamuk tüketimindeki artış dünya ortalamasının üstünde gerçekleşmiştir (2005/06 ile 2006/07 dönemleri son yılların en yüksek tüketim değerleridir). Tabloda görüldüğü gibi, bu dönemden sonra üretim ve tüketim değerlerinde ciddi düşüşler görülmüştür. 2006/07 döneminde üretim ile tüketim farkı (-)740.000 ton iken, 2009/10 döneminde tüketimin de ciddi miktarda düşüşüne rağmen aradaki fark (-)840.000 tona yükselmiştir. Yukarıda belirtildiği gibi 2008 ve 2009 yıllarında küresel ekonomik krizin olumsuz etkileriyle pamuğun özellikle üretimi olmak üzere, tüketim ve ticareti sadece Türkiye’de değil tüm dünyada azalmıştır. Ancak Türkiye’de pamuk üretim maliyetlerinin fazla olması, destekleme primlerinin rakip ülkelere göre durumu, ABD gibi ülkelerin uyguladığı politikalar sonucu dünya fiyatlarıyla rekabet edilememesi sonucu pamuk ekim alanlarında başka ürünlerin tercih edilmesi gibi diğer çeşitli faktörlerin de etkisiyle üretim daha kritik bir seviyeye gelmiştir. 2001/02 ile 2007/08 arası yedi yıllık dönemlerin ortalamasına göre Türkiye dünya üretiminin yaklaşık %4’ünü üretirken, 2008/09 döneminde %2, 2009/10 döneminde ise %1,7’lik bir paya sahip olmuştur.

ICAC verilerine göre, Türkiye üretimi 2008/09 sezonunda, kendinden önceki beş yılın ortalama üretim miktarına göre (yaklaşık 800 bin ton), %45’lik, aynı ortalamaya göre 2009/2010 sezonunda ise %53’lük bir düşüş yaşamıştır. Aynı oranlar dünya üretimi için yaklaşık %8 ve %12’dir.

Öte yandan 2009/10 döneminde dünya genelinde pamuk tüketiminin tekrar yükselişe geçmesi sonucu dünya stokları gerilemeye başlamış ve pamuk fiyatlarında artış yaşanmıştır. Yaşanan artış ve bir önceki sene elde edilen yüksek verimin etkisiyle 2010/11 sezonunda üreticinin pamuk ekim alanlarını artırması beklenmektedir. Uluslararası Pamuk Danışma Kurulu’nun tahminlerine göre 2009/2010 sezonunda Türkiye’nin 380 bin ton olan lif pamuk üretiminin 2010/11 sezonunda %28’lik bir artışla 488 bin tona yükseleceği öngörülmektedir. Türkiye’de Ulusal Pamuk Konseyi’nin tahminlerine göre de ekim alanlarında %22–25 arasında bir artış olacağı beklenmektedir.

Türkiye İstatistik Kurumunun pamuk üretim ve ekim alanına ilişkin verileri, ICAC (Uluslararası Pamuk Danışma Kurulu) ile USDA (ABD Tarım Bakanlığı) verilerinden farklılık göstermekte olup,  aşağıdaki gibidir:

Tablo 7 – Türkiye Pamuk Ekim Alanı, Kütlü Pamuk Üretim Miktarı ve Verimi

Kaynak: TÜİK

Tablo 7’de yıllar itibariyle verilen TÜİK verilerine göre, Türkiye’nin 2002-2007 yılları ortalama lif pamuk üretimi 925 bin tondur. Son iki yılın ortalama üretimi ise 655 ton seviyesinde gerçekleşmiştir. Diğer bir değerlendirme ile, son iki dönemde pamuk üretimindeki azalma yaklaşık  %30 dolaylarındadır.