Yaşlılarda unutkanlık
 
Yaşlı insanların sık sık unutkanlıktan şikayetçi olduğu bilinen bir gerçek. Bu durum yaşlı yakınları tarafından çoğunlukla yaşlanmanın doğal bir sonucu olarak değerlendirilse de yaşlılarda unutkanlığın birçok tıbbi sebebi olabilir.
 
Bunama, bellek ve dil yetileri, soyut düşünme, yargılama gibi zihinsel işlevlerde görülen edinilmiş, süreğen bir yetersizlik durumudur. İnsan ömrü uzadıkça bunama (Demans) sıklığı artmaktadır. 60 yaş üstünde en önde gelen yeti yitimi nedenidir. 65 yaşında risk %5 iken, her 5 yılda risk ikiye katlanmaktadır, 85 yaş üzerinde %40-50’ye ulaşmaktadır. 
 
Bunamanın en yaygın nedeni olan Alzheimer hastalığı yaşlılarda unutkanlığın önemli sebeplerinden biri olduğuna dikkat çeken Medicana Çamlıca Hastanesi Psikiyatri Uzmanı Dr. Ayşegül Demirel konu hakkına bilgi verdi.
 
Alzheimer tüm demanslı hastaların %50-75’ini oluşturur. Uzak hafızanın (geçmişte yaşanan olaylarla ilgili hafıza) korunduğu, yakın zamanla ilgili hafıza süreçlerinin bozulduğu bu hastalıkta yeni bilgilerin öğrenilmesinde ve kaydedilmesinde zorluk vardır. Örneğin hasta 30 yıl önceki bir anısını kolaylıkla anlatabilirken, bir gün önce kahvaltıda ne yediğini unutabilir. Eşyalarını koyduğu yeri bulamayabilir, bildik insanlarını ismini hatırlayamadığı gibi zamanla insan yüzlerini de tanımayabilir. 
 
Demans’ın Belirtileri;
 
Demansın ileri dönemlerinde giyinip soyunma, yemek yeme gibi günlük aktivitelerini yerine getirmekte zorlanabilir. Demans hastalarında belli dönemlerde huzursuzluk, agresif davranışlar, inatçılık ve şüphe gibi davranışsal ve psikotik belirtiler de görülebilir. İleri evrelerde hasta yakınlarını tanıyamaz, konuşması azalır ve bozulur. Demansın son evresinde oral alımı bozulan hasta yatağa bağımlı hale gelir.
 
Unutkanlığın bir diğer sebebi yaşlılık depresyonudur. 
Yaşlıda depresyon genç ve erişkinlerden farklı görünümdedir. Yaşlıların çoğunluğu depresyon belirtilerini inkar eder. Yaşlılarda başağrısı, mide bulantısı, midede yanma, şişkinlik, yaygın vücut ağrısı gibi temelde ruhsal kaynaklı bedensel belirtiler sıktır. Yaşlı hastanın konsantrasyonu azalmıştır, ilgi ve isteği kaybolmuştur, yorgundur, kaygılı ya da huzursuz olabilir. Yaşlılarda gençlerden farklı olarak ağır unutkanlık görülebilir, yaşlı depresif hasta bunama benzeri belirtiler ile karşımıza çıkabilir. Unutkanlığı olan yaşlı depresif hastanın klinik durumu demans ile karıştırılabilir. Pseudodementia (Yalancı bunama) denilen bu tablo hastaya uygun tedavinin düzenlenmesi ile zaman içerisinde geriler.
 
Demans’ın Nedenleri;
Unutkanlık gibi bilişsel kayıplar ileri yaşa bağlı da ortaya çıkabilmektedir. Yaşa bağlı bilişsel yıkım denilen bu durum, ileri yaşın beyinde neden olduğu sinir hücresi harabiyeti sonucu ortaya çıkan selim bir durumdur, bunama değildir.
 
Hipotiroidizm gibi tiroid fonksiyon bozuklukları, kansızlık, vitamin B12 ve folik asit eksiklikleri ile bazı diğer tıbbi durumlar da yaşlılarda unutkanlığın nedenlerindendir.
 
Sonuç olarak yaşlılarda görülen unutkanlık şikayetinin ciddiye alınması gerekir. Unutkanlığın altında yatan tibbi nedenlerin ortaya çıkarılması için hasta yakınları ile sıkı işbirliği gerekir. Titiz değerlendirmeler sonucu saptanan ‘unutkanlığın nedenine’ yönelik önlemler alınmalıdır.
 
Parkinson hastalığına dikkat
 
“Ellerde titreme yapan nörolojik hastalıkların içerisinde en çok bilinenin ‘parkinson’ hastalığıdır. Parkinson hastalığı genellikle ileri yaşta ellerde titreme ile başlayan ve beyin hasarına yol açan ilerleyici bir hastalıktır. Parkinson hastalığında başlangıçta tek bir elde titreme vardır. Bu ‘para sayma’ hareketi şeklinde kaba ve yavaş bir titremedir. Hastalığın başlangıcında hareket ile titreme kaybolur. İlerleyen dönemlerde titreme daha bariz bir hal alır. Diğer elde, vücudun diğer kısımlarında da görülebilir. Parkinson hastalarında titremenin tedavisinde hastalığa özgü ömür boyu kullanılmak üzere olan ilaçlar verilmektedir. İlaç ile tedavi edilemeyen hastalarda cerrahi ve beyin pili takılması gibi yöntemler kullanılmaktadır.”
 
Titremenin sebebi araştırılmalı
 
“Titremenin tipi, karakteri, şiddeti ve dağılımı belirlendikten sonra sebebe yönelik araştırma planlayarak tedavi sağlanabilir. Kan tahlilleri, beyin, omurilik ve sinir sistemine yönelik tetkikler yapılabilir. Elektromiyografi aleti ile yapılan özel yöntemlerle titreme analizleri yapılabilir. Altta yatan sebep saptandıktan sonra buna yönelik ilaç ve tedaviler seçilmektedir. Titreme, altında yatan sebebe bağlı olarak geçici veya kalıcı olabilmektedir. Örneğin; ‘esansiyel tremör’ genellikle kalıcı bir titremedir. Guatr veya ilaç yan etkisine bağlı bir titreme geçici olabilir, yani düzelebilir. Kalıcı el titremelerinde titremenin şiddetine ve yaşamını etkilemesine göre tedavi düzenlenir. Şiddetli ve yaşamını etkileyen tipteki titremelerde kişiye sürekli kullanacağı ilaçlar verilir. İlaç seçiminde en az dozda ve en az yan etkisi olabilecek tek bir tip formüldür. El titremesinin ilaç tedavisinde ‘beta bloker’ dediğimiz kalp ritim düzenleyiciler başta olmak sara ilaçları uygulaması kullanılmaktadır.”
 
Hangi nörolojik hastalıklar titreme yapar?
 
“Ellerde titreme yapabilen diğer nörolojik hastalıklar; multiple skleroz (MS), inme, travmatik beyin hasarı, beyincik ve beynin yıkımı ile giden ilerleyici hastalıklardır. Ayrıca vücuda dağılan sinir liflerinin hasarlandığı durumlarda, bazı omurilik hastalıklarında da ellerde titreme olabilir. Astım ilaçları, amfetamin gibi uyarıcılar, psikiyatrik hastalıkların tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar da yan etki olarak ellerde titremeye yol açabilir.”