- Okula gitmemek için çok uğraştı.
- Çukurların kapatılmayışı trafiği felç etti.
- Bu saatte ortalığı toplama.
- Ortalığı toplama görevi ona verildi.
- Rengarenk uçurtmadan vardı.
- Şimdi buraya gelmektedir.
CÜMLELERİNİN FİİLİMSİLERİNİ BULUNUZ .
İlk önce cümlelerdeki fiilimsileri gösterelim ve daha sonra fiilimsiler hakkında kısaca bilgi verelim.
- Okula gitmemek için çok uğraştı. (isim fiil)
- Çukurların kapatılmayışı trafiği felç etti. (isim fiil)
- Bu saatte ortalığı toplama. (isim fiil)
UYARI: İsim fiil eki almış olmasına rağmen zamanla kalıplaşarak bir varlığın veya kavramın adı haline gelmiş sözcükler vardır. Bunlar fiilimsi olarak kabul edilmezler. Aşağıdaki cümlelerde buna örnektir. Aşağıdaki cümlelerdeki sözcükler isim – fiil eklerini almış olmalarına rağmen, isim – fiil özelliğini yitirmiştir.
- Ortalığı toplama görevi ona verildi. (isim fiil)
- Rengarenk uçurtmadan vardı. (isim fiil)
- Şimdi buraya gelmektedir.
Fiilimsiler
Fiillere getirilen birtakım eklerle oluşturulan; fiillerin isim, sıfat, zarf şeklini yapan sözcüklere fiilimsi denir. Fiilimsiler anlam olarak fiilerin anlamlarını taşırlar; ancak kip olarak fiilin anlamını taşımazlar.
1- İsim-Fiil (Mastar)
Fiillere getirilen “-ma, -me, -mak, -mek, -ış, -iş, -uş, -üş” ekleriyle yapılır.
2- Sıfat-Fiil (Ortaç)
Fiillere getirilen “-an (-en), -ası (-esi), -maz (-mez), -ar (-er), -dık (-dik / -duk /-dük), -acak (-ecek), -mış (-miş / -muş / -müş)” ekleriyle yapılır.
3- Zarf-Fiil (Bağ-Fiil, Ulaç)
Fiillere getirilen “-ken, -alı (-eli), -madan (-meden), -ince (-ınca / -unca / -ünce), -ip (-ıp / -up / -üp), -arak (-erek), -dıkça (-dikçe / -dukça / -dükçe / -tıkça /-tikçe / tukça / -tükçe), -e… -e (-a… -a), -r… -maz (-r… -mez), -casına (-cesine), -meksizin (-maksızın), -dığında (-diğinde / -duğunda / -düğünde / -tığında / -tiğinde / -tuğunda / -tüğünde)” ekleriyle oluşturulan sözcüklerdir.