Dünya Mı Daha Büyük Yıldızlar Mı?

Yıldızlar ve Gezegenler

Yıldız ve gezegenler arasında birçok fark var. Bu farklardan biride hacim yada kütle açısından büyüklük farkıdır. Aslında iki cisim fiziksel olarak karşılaştırıldığında öncelikle cisimlerin aynı sınıftan olup olmadıklarına bakılır sonra çeşitli özelliklere bakılarak sonuca varılır.

Gezegen veya planet, Güneş’in etrafında dolanan gökcismidir.Dar anlamıyla, Güneş Sistemi içinde, Güneş’in doğrudan uydusu olan ve Uluslararası Gökbilim Birliği (IAU) tarafından bu tanıma uygun bulunmuş 8 gök cismini belirlemede kullanılır. Güneş Sistemi’nde, resmi olarak kabul edilen ‘sekiz gezegen’den başka, bu cisimlerle boyut, yörünge ve fiziksel özellikler açısından aynı gruba konabilecek yeni gök cisimlerinin keşfedilmesi, bir yandan da başka yıldızların etrafında da Güneş Sistemi gezegenlerine benzer gök cisimlerinin dolandığının saptanması, ‘gezegen’ tanımının sınırlarının bulanıklaşmasına neden olmuştur.

Yıldız, yoğun ve ışık saçan bir plazma küresidir. Biraraya toplanan yıldızların oluşturduğu gökadalar görünür evrenin hâkimidir. Günışığı dahil olmak üzere Dünya üzerindeki erkenin (enerji) çoğunun kaynağı, bize en yakın yıldız olan Güneş’tir. Diğer yıldızlar, Güneş’in ışığı altında kalmadıkları zaman yani geceleri gökyüzünde görünürler. Yıldızların parlamasının nedeni çekirdeklerinde meydana gelen çekirdek kaynaşması (füzyon) tepkimelerinde açığa çıkan erkenin yıldızın içinden geçtikten sonra dış uzaya ışınım (radyasyon) ile yayılmasıdır.

Gökbilimciler bir yıldızın tayfını, parlaklığını ve uzaydaki hareketini gözlemleyerek o yıldızın kütlesi, yaşı, kimyasal bileşimi ve bunun gibi birçok özelliğini belirleyebilirler. Bir yıldızın toplam kütlesi, yıldızın gelişiminin ve sonunun ana belirleyicisidir. Bir yıldızın gelişim süreci içinde bulunduğu aşamaya göre çapı, dönüşü, hareketi ve sıcaklığı belirlenir. Sıcaklık ve parlaklık durumuna göre işaretlendikleri Hertzsprung-Russell diyagramı (H-R diyagramı), yıldızların güncel yaşını ve gelişim sürecindeki aşamasını belirlemek için kullanılır.

Yıldız gelişiminin ilk halkası, hidrojen, bir miktar helyum ve çok az miktarda daha ağır öğelerden oluşan ve içe doğru çökmeye başlayan bir madde bulutudur. Yıldız çekirdeği yeteri kadar yoğunlaştıktan sonra içinde bulunan hidrojenin bir kısmı sürekli olarak çekirdek kaynaşması tepkimesiyle helyuma çevrilir. Yıldızın geri kalan kısmı, açığa çıkan erkeyi, ışınım ve ısıyayım (konveksiyon) birleşimiyle çekirdekten uzağa taşır. Bu süreçler yıldızın kendi içine doğru çökmesini engeller ve erke, yıldız yüzeyinde bir yıldız rüzgârı yaratarak dış uzaya doğru ışınım yoluyla yayılır.

Çekirdekteki hidrojen yakıtı bittikten sonra, en azından Güneş’in kütlesinin beşte ikisi kadar bir kütleye sahip olan yıldız genişleyerek, daha ağır olan öğeler çekirdekte ya da çekirdeğin etrafında kabuk hâlinde kaynaşarak kırmızı dev hâline gelir. Daha sonra maddenin bir kısmı yıldızlararası ortama salınarak, ağır öğelerin daha yoğun olacağı yeni bir yıldız nesli yaratacak şekle dönüşür.

İki ya da daha fazla yıldızdan oluşan sistemlerde birbirine kütleçekim gücüyle bağlanmış ve genellikle birbirinin çevresinde düzenli yörüngelerde dönen yıldızlar bulunur. Birbirine çok yakın bir yörünge izleyen yıldızların kütleçekim gücü ile etkileşimlerinin evrimsel gelişimlerinde önemli etkisi vardır.

Yıldızlar İle Gezegenlerin Arasındaki Farklar

• Yıldızlar kendiliğinden ısı ve ışık enerjisi yayarlar;gezegenler ise Güneş’ten aldığı ışığı yansıtırlar.
• Yıldızlar Dünya’dan uzak, gezegenler ise Dünya’ya yakındır.
• Yıldızların ışığı titreşir, gezegenlerinki titreşmez.
• Yıldızların sıcaklığı çok yüksektir.Gezegenler ise soğuyarak katılaşmıştır.
• Yıldızların birbirine konumları değişmez.Yıldızlar çok uzaktadırlar.Bundan dolayı hareketsizmiş gibi görünürler.Gezegenlerin ise, birbirine göre konumları değişir.Bu sebeple hareketleri kolayca gözlenir.

Yıldızlar Ne Kadar Büyüktür?

Çocukluğumuzda en merak ettiğimiz sorulardan biriydi..Gökteki yıldızlar ne kadar büyük ve bize ne kadar uzaktadırlar?

Yıldızlar, Güneş’imiz gibi ısı ve ışık yayan, her biri Dünyamız’dan binlerce kat büyük olan enerji toplarıdır. Her bir galakside ortalama 100 milyar yıldız vardır ve evrende 250 milyarın üzerinde galaksi olduğu tahmin edilmektedir.

Gökyüzüne baktığımızda görmüş olduğumuz yıldızların tamamı yalnızca bizim galaksimize yani Samanyolu galaksisine ait olan yıldızlardır. Samanyolu galaksisinde 100 milyardan fazla yıldız olduğu tahmin edilmektedir ve aynı Samanyolu galaksisi gibi evrende milyarlarca galaksi vardır. Yıldızlar bize o kadar uzaktır ki, aradaki mesafe km cinsinden değil ışık yılı ile ifade edilir. Mesela Güneş’ten sonra bize en yakın yıldız Alpha Centauri isimli yıldızdır ve bizden uzaklığı 4.4 ışık yılıdır. (1 ışık yılı yaklaşık olarak 10 trilyon km) Mesela bizim için uzun bir zaman gibi gelen 50 yıl, uzayın gerçekliğinde 1 sn bile sayılmaz.

Gökyüzünde çıplak gözle gördüğümüz yıldızların bizlere uzaklıkları 5 ile 50.000 ışık yılı arası değişmektedir. Galaksimizin dışındaki gök cisimlerini ancak gelişmiş teleskoplarla görebiliriz.

Bu videoda bazı gök cisimleri büyüklük olarak karşılaştırılmış. En sonda gösterilen yıldız VY Canis Majoris isimli yıldızdır. VY Canis Majoris kainatın algılayabildiğimiz kısmında şu ana kadar keşfedilmiş en büyük yıldızdır ve Dünyamızdan yaklaşık olarak 7 Oktirilyon (7.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000) kat büyüktür.

Bunlar uzay hakkında yalnızca bir kaç küçük bilgi…

Madem sayfamız hem bilim hem de edebiyat-felsefe sayfası; bu cümleyi sadece gezegenin fiziki konumu olarak değil, felsefik açıdan da yorumlayabiliriz. Şişirilmiş egomuz ve doymak bilmez nefsimizle kendimize toz kondurmuyoruz. Herkes, her şey bizim yörüngemizde dönsün istiyoruz. Oysa o kadar aciziz ki, saatte 108.000 km hızla giden bir gemide bir bilinmeze akıyoruz, hep beraber.. Evrendeki bu kocaman madde yığını düşünüldüğünde gerçekten farklıyız, seçkiniz evet, ama asla bu evrenin sahibi biz değiliz..

Asla doğuştan yüceltilmiş olarak doğmuyoruz. Dünyamız evrenin ücra bir köşesinde mavi soluk bir nokta.. Ona anlam katan ve kainat hiyerarşisinde konumuzu belirten şey yaşantımız, davranışlarımız..