Katı Maddelerin Kütleleri Nasıl Ölçülür?

Kütle Nedir?

Kütle, maddenin miktarı veya maddenin hareket etmeye karşı gösterdiği direncidir.

Bir maddenin değişmeyen madde miktarına kütle denir.

• Kütle eşit kollu terazi ile ölçülür.
• Bir cismin kütlesi her yerde aynıdır.
• Kütle birimi gramdır.
• Kilogram “kg” sembolü ile gram “g” sembolü ile gösterilir.

1000 gram= 1 kilogram dır.

Kütle Nasıl Ölçülür?

Eşit kollu terazi ile kütle ölçülürken eşit kollardan birine standart kütleler diğer bölümüne ise tartılacak maddeler konur.
Günümüzde elektronik terazilerin kullanımı oldukça yaygınlaşmıştır

Kütle madde miktarı ile ilgili bir özelliktir. m sembolü ile gösterilir.

Ağırlık ve kütle kavramları birbirine karıştırılmamalıdır. Ağırlık gezegenin maddeye uyguladığı kütle çekim kuvvetidir. Kütleleri eşit olan cisimlerin farklı gezegenlerde ağırlıkları eşit olmayabilir. Kütle eşit kollu terazi ile ölçülür, ağırlık ise dinamometre denilen yaylı kantarla ölçülür.

Eşit Kollu Terazi İle Ölçme

Kütle eşit kollu terazi ile ölçülür. Eşit kollu terazi moment prensibine göre çalışır. Eşit kollu terazinin kolları eşit uzunlukta ve kefeleri özdeştir.

Eşit kollu terazinin duyarlılığını artırmak için binici denilen bir alet kullanılır. Ölçülebilecek en küçük kütle, o terazinin duyarlılığını gösterir. Binicinin kütlesi m gram ve terazinin bir kolu N tane eşit bölmeye ayrılmış ise, m/N oranı, binicinin bir bölme hareketi durumunda sağlayacağı katkının gram karşılığını verir. Ayrıca bu değer terazinin duyarlılığına eşittir.

Binici sağ koldaki kefeye doğru 1 bölme kaydırılırsa, sağ kefeye m/N kadar gram ilave edilmiş olur. Binici 5. bölmede iken katkısı ise 5.m/N kadar olur.

Binicinin ardışık bir bölme yer değiştirmesi 1 gram karşılık geliyor denilirse, (m/N) = 1 olarak verilmiş demektir.

Laboratuarlarda kütle genellikle eşit kollu terazi ile ölçülür. Eşit kollu terazi­lerde terazi kolu denilen düzgün bir çubuk ortasından bir desteğe oturtul­muştur. Terazi kolu üzerinde binici denilen iki tane metal parçası vardır. Biniciler desteğin iki yanında yer alır. Bunlar terazi kolu üzerinde serbestçe hareket edebilirler. Terazi kolunun uçlarında iki kefe, ortalarında ise gösterge bulunur. Eşit kollu terazi ile kütle ölçümü yapılmadan önce terazinin dengede olup olmadığına bakılmalıdır. Terazinin dengede olması için kefeler boşken gösterge bölmenin sıfırında durmalı ya da her iki tarafa eşit salınımlar yapmalıdır.

İlaç kutularının üzerinde 20 mg, 100 mg, 500 mg gibi bir tabletin miktarını gösteren yazılar okumuşsunuzdur. Bu miktarlar hassas ölçüm gerektiren küçük miktarlardır. Laboratuarlardaki tartım takımlarında bu kütlelere karşılık gelen standart kütleler bulunur. Bu kütlelerin bulunmadığı durumlarda eşit kollu terazinin kolu bölmelendirilerek hassas tartımlar yapılır. Bunun için dengede olan terazinin sağ kolundaki binicinin bulunduğu yere sıfır yazılır. Sol kefeye 1 birim kütle konur. Sağ koldaki binici hareket ettirilerek denge tekrar sağlanır. Bu durumda binicinin bulunduğu yere 10 yazılır. 0 ile 10 arası cetvelle 10 eşit parçaya bölünerek işaretlenir. Her bölme 1 grama karşılık gelir.