Parazit Nedir?
Hayatını kendinden başka bir canlıya bağlı olarak sürdüren, bit, larva, kıl kurdu, solucan, tenya şerit gibi küçük canlılara denir. parazitler, insan ya da hayvanların üzerinde yaşadığı vücuda zarar verir, çoğu vücudun içerisine girerek iç organları tahrib ederler. Bu nedenle birçok hastalığa neden olmaktadırlar.Parazitler; iç ve dış parazitler olmak üzere ikiye ayrılır. Bağırsak kurtları iç parazitlere, bit, kene ve uyuz etkenleri dış parazitlere en güzel örnektir. Gelir düzeyi az, fakir olan toplumlarda paraziter hastalıklar dahada yaygındır.
Parazit Türleri
Parazitler; iç ve dış parazitler olmak üzere ikiye ayrılır. Bağırsak kurtları iç parazitlere, bit, kene ve uyuz etkenleri dış parazitlere en güzel örnektir. İşte bazı bilinen parazitler :
- Solucan: 25-30 cm boyunda 5mm eninde uçları sivri silindir şeklinde beyazımsı renkte dir. Genellikle bağırsak boşluğunda yaşar. İçinde canlı kurtçuk olan yumurtaları dış etkenlere çok dayanıklıdır. İnce bağırsakta açığa çıkan kurtçuk 2 ay içinde ergin du ruma gelir. Az miktarda bulunduklarında herhangi bir semptom oluşturmazlar. Çok olduklarında zayıflık, gelişmede duraklama anemi ve mukozalarda solgunluk görülebi lir. İshal belirgin belirtidir. Bazen hafif sancıda görülebilir. Bunun yanında sinirsel bo zukluklar da gelişebilir, ekspirasyon (soluk verme) havası kloroform benzeri koku verir.
- Kıl kurdu (Parazit Kurdu): Ufak beyaz renkli, dışkı üzerinde hareketlidir. Boyu 0, 4-10 mm kadardır. Ba ğırsak çeperine tutunarak yaşar, kan, barsak epitel hücreleri ve organik maddelerle beslenir. Kalın bağırsak ve rektumda yaşarlar. Çok olduklarında enterit-ishal- ve sancı yapabilirler. Anüs çevresinde hareketleri ve yumurtalar kaşıntıya neden olurlar. Bu laşma yolu; dişi kıl kurdu geceleri anüs çevresinde yumurtalar ve kaşıntıya neden olur. Kaşıntı ile gözle görülmeyen yumurtalar giysilere, yatak takımlarına ve havaya yayılır. Aynı odada yatan kişilerde bu yumurtalar solunum ve sindirim yoluyla alınır ve tekrar aynı kişi ve diğer konakçıların bağırsaklarında oxyrüs (kıl kurdu) gelişir.
- Tenya şerit (Mide Parazit): Sestod (vücudu yassı, segmentlerden oluşan) sınıfından olan tenyalar çeşitli familyalar halinde hemen tüm evcil memeliler ve insanlarda bulunurlar. Tenya saginata insan tenyası olup yassı eni 2-7 mm olan 1500 kadar halkadan meydana ge lir. Tüm halkalarıyla bağırsaklardaki boyu 5-10 metreyi bulur. Bu halkalar dışkılarıyla ya da dışkılama olmaksızın kendiliğinden dışarı çıkar. Paraziti taşıyan insanların dış kılarıyla çıkardığı şerit halkaları lağım sularıyla etrafa yayılır. Bu halkaların parçalan ması sonucu otlaklara yayılan yumurtaları yiyen sığırlar paraziti vücuda almış olurlar. Bu sığırların etlerinin iyi pişirmeden yenilmesiyle parazit insanlara bulaşır. Tenyalar bağırsaklarda uzun süre kaldıklarında veya çok sayıda olurlarsa belirti (semptom) gözlenir. İştaha rağmen zayıflama, anüs etrafında kaşıntı, kramp, baş dönmesi, felç gibi sinirsel bozukluklar, kansızlık ve halsizlik gibi belirtiler başlıca semptomlar içinde gösterilir.
- Kancalı kurtlar : Antikilostoma familyasına bağlı parazitler tarafından oluştururlar. En yaygın ları Nekator amerikanus ve Ankilostoma duodenaledir. Kancalı kurtlar, 1, 3 cm bo yunda 5mm enindedir. Kanca adı verilen vantuzlarıyla ince bağırsak mukozasına ya pışırlar. Ön kısımları ince, silindir şeklinde, yüzeyleri düz pembemsi beyaz veya gri renktedir. Kan emdikleri zaman kanamaya neden oldukları için, şiddetli anemi ve kanlı ishale neden olurlar. Deride şiddetli kaşıntı ve ödem, çabuk yorulma, ateş, gelişmede gerilik de gözlenebilir belirtilerdir. Ülkemizde daha çok Karadeniz bölgesinde görülür.
Yol Açtığı Hastalıklar
Ülkemizde çevre koşulları kötü olan yörelerimizde özellikle okul çağında yük sek oranda görülmektedir. Parazitler üzerlerindeki bulundukları canlı (konakçı) üzeri ne; sömürücü yani vücuda giren besleyici maddelerin parazitler tarafından tüketilmesi şeklinde olabileceği gibi, etkileri toksik yani parazitin metobolizma artıklarının insan da birikerek vücuda dağılmaları ve belirli organların üzerinde olumsuz etkileşim mey dana getirmesi, mekanik yani barsak kanallarında parazitler sayıca fazla oldukları takdirde barsak lumeninin tamamen veya kısmen tıkanmasına ya da değişik büyüklükte kistler meydana getirerek, bu kistlerin bulundukları organlara değişik derecede basınç yaparak organların fonksiyonlarını etkilemesi şeklinde etki eder. Ayrıca travmatik yani parazitlerin kendileri veya larvaları organizmaya girişleri sırasında deri veya mukoza engelini aşarken bu bölgeler de travmalara yol açarlar, irkiltici ve yangı doğurucu yani, bazı parazitler enfeksiyonların başlangıç devrinde barsak mukozasında mukoza enge lini aşarken bu bölgeler de travmalara yol açarlar, enfeksiyonların başlangıç devrinde barsak mukozasında akut bir irritasyon meydana getirerek şiddetli ishallere yol açarak etki ederler.
Alternatif Tıpta Kullanılan Yöntemler
Özellikle Asya Kıtası’nın doğusundaki ülkelerde solucan gibi parazit türleri insan hastalıklarının tedavisinde kullanılıyor.