Akdeniz Bölgesinin Yıllara Göre Muz Üretimi

Türkiye’de Muz Üretimi

Türkiye’nin ayrılnış olduğu 7 coğrafi bölgeden biri olan akdeniz bölgesi, yetişen tarım ürünleri çeşitliliği açısından ilk sıralardadır. İklim özellikleri bakımından bazı tropik bölgelerdeki iklimleri andırması nedeniyle yıllık sıcaklık ortalaması yüksektir. İkliminin bu denli sıcak geçmesi bazı tarım ürünlerinin yetişmesi için önemlidir. Özellikle bölge muz yetiştiriciliği açısından ülkenin bu konudaki ihtiyacının neredeyse tamamına yakınını karşılamaktadır.

Akdeniz Bölgesinde Muz Üretimi

Türkiye’de muz üretimi yoğun olarak Akdeniz bölgesinin sınırlı mikro klima yerlerinde yapılmaktadır. Yoğun olarak üretimin yapıldığı bölgeler basta Anamur olmak üzere Gazipasa, Alanya, Bozyazı ve çevresi olup Antalya merkez, Mersin merkez, Mersin-Erdemli gibi yerlerde ise azda olsa da üretim yapılmaktadır. Bu üretim alanlarında açık yetistiricilikten örtü altı yetistiriciliğe geçis yapılmakta ve birim alandan elde edilen üretim miktarı ve kalite artmaktadır. Ülkemizde muz üretimi ihracat değil iç tüketimi karsılayabilmeye yönelik yapılmaktadır. Bu yüzden iç tüketimin karsılanabilmesi için yetistiriciliğe uygun alanların daha verimli kullanılması gerekmektedir. Bu makalede muz üretiminin büyük çoğunluğunu olusturan Mersin ilinin Anamur ve Bozyazı ilçeleri ile Antalya ilinin Alanya ve Gazipasa ilçelerinin üretim alanları ve üretim miktarları incelenerek olusabilecek üretim potansiyeli değerlendirilmistir. Bu değerlendirmeye göre mevcut muz yetistiriciliğine uygun üretim alanlarından yapılacak üretim ile iç tüketimini karsılanması mümkün gözükmektedir.

Muz, esas olarak tropik bir iklim meyvesi olmasına karsın, bazı mikro-klimalarda sub-tropik iklim kosullarında da yetistirilebilmektedir. Anavatanı, Güney Çin, Hindistan ve Hindistan ile Avustralya arasında kalan adalardır (Mendilcioğlu ve Karaçalı, 1980). Toplam dünya muz üretimi yaklasık olarak 95 milyon ton olup üretimde Hindistan bası çekmektedir. Hindistan’ı Brezilya ve Filipinler takip etmektedir. Türkiye 204.000 ton ile dünya üretimindeki yerini almaktadır(Çizelge 1). Üretilen muzun büyük çoğunluğu yine bu ülkeler tarafından ihraç edilmektedir(FAO, 2009).

Türkiye’de muz üretimi ilk olarak 1935 yılında Mısır’dan Alanya’ya, oradan da Anamur’a getirilerek baslamıstır. Önceleri açıkta üretim yapılmıs fakat yıllar itibariyle olusan düsük sıcaklıklardan dolayı zararlanmalar gözlenmis ve üst üste gelen bu soğuk zararları karsısında yetistiriciler özellikle Anamur ve Bozyazı’da muzu açık alanlar yerine, plastik ve cam seralarda yetistirmeye baslamıslardır (Gübbük, 1990).

Ülkemizde muzun ana üretim alanları Anamur, Bozyazı, Alanya, Gazipasa ve çevresi olup, Toros Dağlarının koruduğu mikro klimalarda, çok sınırlı alanlarda yetistirilmektedir. Bununla birlikte kontrollü yetistirme ortamlarında Çukurova, Dskenderun, Dörtyol, Erdemli, Serik, Manavgat ve Antalya’nın değisik bölgelerinde ekonomik olarak yetistirilmeye baslanmıstır. Son yıllarda hızlı bir sekilde örtüaltı yetistiriciliğine geçis yapılmıs ve üretim ve kalitede önemli derecede artıs sağlanmıstır

Türkiye’de muz üretimi 1999-2009 yılları arasında sürekli bir artıs göstermektedir(Çizelge 2). Bu artısın en büyük sebeplerinden biri çabuk gelisip büyüyen muzla dikimi takiben aynı yıl içerisinde ürün almak mümkün olması ve kısa sürede yapılan yatırım geri kazanılmaya baslamasıdır. Gittikçe caziplesen muz üretimine paralel olarak yeni yatırımlara gidilmekte, ana üretimin yapıldığı ilçelerde denize paralel uzanan dağ yamaçlarında yeni üretim alanları olusturularak üretim miktarı arttırılmaktadır. Türkiye’de muz üretiminin birincil amacı iç tüketimi karsılayabilmektir. Bunu da ancak muz tarımına elverisli alanların verimli kullanmakla olur. Muz üretimi yapılan dört ana ilçenin muz tarım alan potansiyeli incelendiğinde mevcut alanlarda muz tarımı yapıldığında iç tüketimi karsılayabilmesi olağan gözükmektedir(Çizelge.3). Türkiye muz tüketimi 400.000 ton/yıl olarak hesaplandığı zaman 2009 yılı üretim miktarı (204.000 ton) ile ancak tüketimin yarısı karsılanabilmektedir. Fakat sadece 4 ana üretim bölgesindeki muz tarımına uygun alanlar muz tarımı için ayrıldığı zaman yaklasık olarak 548.000 ton/yıl muz üretmek mümkün gözükmektedir(Çizelge 3). Bu rakam ise ithalatla karsılanan tüketim açığının üretimle karsılanması olası gözükmektedir. Ayrıca artan üretim miktarı ile daha kaliteli muz üreterek kisi basına tüketim arttırılabilir. Ayrıca bu dört ilçeye diğer Erdemli, Silifke, Mersin Merkez, Finike, Kumluca, Serik, Manavgat, Dskenderun, Dörtyol vb. ilçelerde dahil edildiğinde ülkemizin toplam tüketimi kadar üretim potansiyeli olduğu görülmektedir. Bunun sonucunda da ithal muzun yerini yerli üretim alabilecektir.

Yıllara Göre Muz Üretim Miktarı

Muz yetistiriciliği yapılan alanlarda yasayan insanların %45’inin geçim kaynağını muz üretimi olusturmaktadır. Bu nedenle bu bölgelerde muz tarımı ile ilgili yeni tesebbüsler kurulmus olup beraberinde yeni yatırımlar yapılmaya devam edilmektedir (Çizelge 3). Bunların yanında bölge üreticisi üretimi arttırabilmek için yeni uygulamalara gitmektedir. Bu da beraberinde bölgenin kalkınmasında ana unsuru olusturmaktadır. Artacak muz üretim alanları ve miktarı ile paralel olarak muz ile ilgili tesebbüslerde artacak ve beraberinde is istihdamı artacaktır.

Sonuç

Türkiye’de muz yetistiriciliğinin birinci hedefi iç tüketimin karsılanabilmesi, dolayısıyla bu hedefin yakalanabilmesi için ise birim alandan yüksek verim ve kaliteli ürün elde edilmesi gerekmektedir. Mevcut üretim ile iç tüketimin ancak yarısını karsılanabilmektedir. Türkiye’nin üretim potansiyelinden yola çıkılarak hesaplama yapıldığında iç tüketimi karsılayabilmesi olağan gözükmektedir. Üretimin artırılmasında kültürel uygulamalarla birlikte girdilerdeki artısa bağlı olan sorunlar mevcuttur. Eğer sorunların çözüm önerileri doğrultusunda hareket edilerek üretim yapmaya ve üretim alanlarını genisletmeye devam edilirse bu talep karsılanabilecektir. Sorunların çözümünde rehber mutlaka bilimsel çalısmalar olmalıdır. Bugüne kadar dünyada ve ülkemizde yapılan arastırmalar sahaya aktarılmalı ve eksik görülen konularda tüm tarımsal kuruluşlar birlikte hareket ederek bilimsel çalısmalar yapılmalıdır.