Sizden gelen soru:
Canlıların ortak özellikleri nelerdir? Örnekler vererek açıklayınız.Çok acil lütfen.Kısa olsun?
Cevap:
Bütün canlılarda bulunan özellikler o canlıların ortak özellikleridir. Bizde bu ortak özellikleri aşağıda örneklerle tek tek kısaca açıklamaya çalıştık.
1. Canlılar hücrelerden oluşur
Bilinen en küçük hücre, bakteridir. En büyük hücreye deve kuşu yumurtasının sarısı, en uzun hücreye de yaklaşık 1 m uzunluğunda olan sinir hücreleri örnek olarak verilebilir.
2. Canlılar beslenir
Otorotof ve Heterotrof beslenmedir. Otorotof beslenmeye fotosentetik bitkiler (ışık enerjisi ile besin üretme) ve kemo sentetik canlılarda (bakterilerde) örnek verilebilir.
Heterotrof Beslenmeye İnsan, hayvan, mantar ve daha bir sürü canlı örnek verilebilir.
3. Canlılar solunum (enerji üretimi) yapar
Oksijenli ve Oksijensiz olmak üzere iki çeşit solunum gerçekleşir.Oksijenli Solunuma hayvanlar ve bitkiler örnek verilebilir.Oksijensiz Solunuma ise bazı bakteriler örnek verilebilir.
4. Canlılar boşaltım yapar
Bir hücreli yada çok hücreli canlılarda metabolizma sonucunda oluşan atık maddeler boşaltım yoluyla canlılar uzaklaştırır.
Tek hücrelilerde Boşaltım ; kontraktil kokularla yapılır.
Bitkilerde fazla su yapraktan terleme yoluyla yapılır.
Katı atıklar yaprak dökümü ile uzaklaştırılır.
Hayvanlarda katı sindirim atıkları sindirim sistemiyle solunum gazları (CO2) su ve suda çözünmüş zehirli atıklar boşaltım sistemiyle canlıdan uzaklaştırılır.
5. Canlılar hareket eder
Canlılar yaşadıkları ortama göre çeşitli hareket yeteneklerine sahiptir.
Örnek : Tek hücrelilerde Paremesyum = Siller ile (Titrek Tüy) , Öglena = Kamçı ile , Amip = Yalancı ayak (Sitoplazma uzantısı) ile çok hücrelilerde bacak, kanat, yüzgeç gibi yapılarla hareket sağlanır. Bitkilerde ise yönelme hareketi vardır. Işığa Yönelme gibi..
6. Canlılar büyür ve gelişir
Canlıların yapısını oluşturan hücrelerin sayıca ve hacim olarak artmasına büyüme denir.Büyüme olayı besinlerle ve solunum ile gerçekleşir. Dışardan alınan besinlerin hücrede kullanılması ve enerji oluşturulmasını içeren olayların tümüne Metabolizma denir.
Metabolizma : Anabolizma (Yapım olayları) ve Katabolizma (Yıkım olayları) olarak 2 ye ayrılır.
Anabolik ve katabolik olaylar hücrenin hayatı boyunca devam eder.
Anabolik olaylar > Katabolik olaylar –> Canlı büyür.
Anabolik olaylar = Katabolik olaylar –> Büyüme durur.(Yetişkinlik)
Anabolik olaylar < Katabolik olaylar –> Yaşlanma
7. Canlılar uyarıcılara tepki gösterir (irkilir)
Canlılar iç ve dış ortamlardan gelen fiziksel ve kimyasal uyarılara tepki gösterirler. Bu duyarlılıkları sayesinde çevrelerinde meydana gelen bu tepkimelere karşı kendilerini koruyabilirler.
Örnek : Bitkilerin suya yönelirken kireç vb. maddelerden uzaklaşması, göz bebeklerinin az ışıkta genişlemesi, fazla ışıkta daralması
Çevresel uyarılara tepki sinir sistemi ve duyu organlarının birlikte çalışmasıyla gerçekleşir.
8. Canlılar ürer.
Her canlının belli bir büyüme döneminden sonra neslini devam ettirebilmesi için kendine benzer bireyler meydana getirmesine üreme denir.
Eşeysiz Üreme (Mitoz Bölünme) ; Mitoz hücre bölünmesi ile oluşur. Kalıtsal açıdan hem birbirine hemde ana canlıya tamamen benzer yavrular oluşur. Kalıtsal çeşitlilik yoktur. Tek bir ata vardır.
Eşeyli Üreme (Mayoz Bölünme) ; Üreme hücreleri mayoz bölünmeyle oluşturulur. Enek ve dişi üreme hücreleri vardır. (Yumurta ve Sperm, iki canlı var.) Oluşan yavrular hem birbirinden hemde ana babadan tamamen farklıdır. Kalıtsal çeşitlilik var, bu nedenle farklı yaşam şartlarına kolay uyum sağlarlar. Eşeysiz üremeye göre bu nedenle avantajlı.