Muhtarı görevden neler düşürür?

Sizden gelen soru:

Muhtarı görevden neler düşürür?

Cevap:

Mahalle muhtarlarının yasa ile belirlenen yetkileri ve görevleri bulunmamaktadır. Mahalle muhtarları çeşitli nedenlerden dolayı görevlerini yerine getirmezler ise yine yasa ile belirlenen kurallar çerçevesinden hakkında soruşturma başlatılır ve bunun sonucu olarak da ya görevine son verilir yada görevden uzaklaştırılır.

Muhatar Hakkında Soruşturma Yapılması

Köy Muhtarları görevleri sebebiyle işledikleri suçlardan dolayı 4483 Sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkındaki Kanuna tabidirler. Haklarında Ön inceleme başlatmaya ve soruşturma izni vermeye yetkili merci bağlı bulundukları ilçe Kaymakamıdır. (Kanun Md-4/j,5) Ayrıca Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkındaki Kanunun Uygulanması ile ilgili olarak İçişleri Bakanlığınca Yürütülecek işlere ilişkin Yönergenin 6/b Maddesine göre ilçelerde görevli Muhtarlar hakkında Vali de ön inceleme başlatabilir. Bu durumda da soruşturma izni ilçe Kaymakamı tarafından verilecektir.

Köy Muhtarları hakkında her türlü idari soruşturmayı Kaymakamlar ve gerektiğinde Valiler yaptırabilirler, inceleme ve soruşturma sonucuna göre 442 Sayılı Köy Kanununun 40,41 ve 45’nci maddeleri muhtarın bağlı bulunduğu ilçe Kaymakamı ve ilçe idare Kurulunca uygulanır.

Muhtarı Görevden Uzaklaştırma

Anayasanın 127’nci maddesinin dördüncü fıkrasına göre haklarında görevleriyle ilgili bir suçtan ötürü kovuşturma veya soruşturma açılan Köy Muhtarını içişleri Bakanı geçici bir tedbir olarak, kesin hükme kadar uzaklaştırabilir. Muhtarın bağlı olduğu ilçe kaymakamı bu konudaki önerisini Valilik kanalıyla Bakanlığa iletmelidir.Görevden geçici süreyle uzaklaştırma için başka bir yasal dayanak ve yöntem bulunmamaktadır.

Muhtar Vekili Görevlendirme

Köy Muhtarının izinli olduğu raporla belgelenen rahatsızlığı, Bakan tarafından görevden geçici süreyle uzaklaştırıldığı, görev dışı bir suç isnadıyla tutuklanması, görevine son verilmesini gerektirmeyecek türden kesinleşmiş hapis cezasının infazı için ceza evine girmesi gibi nedenlerle görevinden geçici olarak ayrılması halinde yerine
birinci aza ilçe Kaymakamı tarafından vekil olarak görevlendirilir. (442 Sayılı Köy Kanununa 286 Sayılı Kanunla eklenen Ek. 7-B Maddesinin son cümlesi uyarınca)

Bu durum dışında ölüm, muhtarlık sıfatının yargı kararı ile düşmesi, istifa gibi nedenlerle Muhtarlık boşalırsa 2972 Sayılı Mahalli idareler Mahalle Muhtarları ve ihtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanunun 33’ncü Maddesi uyarınca durum ihtiyar Meclisinin birinci üyesi tarafından ilçe Seçim Kuruluna ve mahallin en büyük Mülki amirine (Kaymakam) bildirilmesi gerekir. Seçim yapılıncaya kadar mahallin en büyük Mülki amirinin (Kaymakam) atayacağı Muhtar Vekili Muhtarlık görevini yapar. Bu görevlendirme için yasada kayıtlama yoksa da birinci azanın vekaleten görevlendirilmesi teamüldür.

Muhtarın Görevine Son Verilmesi

Anayasanın 127’nci maddesindeki “Mahalli idarelerin seçilmiş organlarının organlık sıfatını kazanmalarına ilişkin itirazların çözümü ve kaybetmeleri konusundaki denetim, yargı yoluyla olur” hükmü köy muhtarını da kapsamaktadır.

a) 2972 Sayılı Mahalli idareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve ihtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanunun 31 ‘nci maddesine göre Köy Muhtarlığı seçiminde adaylık usulü bulunmamaktadır. Köy Muhtarı seçilebilmek için mevzuatta belirlenmiş koşullardan birini

taşımayan bir kimsenin seçilmesi ve itiraz süreleri geçtiği için seçim sonucunun kesinleştiği takdirde tam kanunsuzluk hali teşkil eden bu durum Yüksek Seçim Kuruluna intikal ettirildiğinde kurul kararı ile kişinin seçimi iptal edilecektir.

b) Seçildikten sonra Muhtarlık için yasanın aradığı koşullardan birini yitirenler 442 Sayılı Köy Kanununa 286 Sayılı Kanunla değişik 33’ncü maddesi uyarınca ilçe idare Kurulu Kararı ile muhtarlıktan çıkarılırlar.

c) 442 Sayılı Köy Kanununun 41’nci maddesine göre Kaymakam Muhtarın köy işlerini ve kanunlarla verilen diğer görevleri yapmadığını görürse kendisine yazılı ihtarda bulunur, buna rağmen iş görmeyen (görevini yapmamakta direnen) muhtar ilçe idare Kurulu kararıyla görevinden uzaklaştırılır. ihtara esas teşkil edecek ihmalin sadece Kaymakamın görmesiyle değil yapılacak bir inceleme veya en azından yazılı tutanakla tespit edilmesi, tebliğ edilen yazılı ihtardaki konularda ihmalci tavrını ve direnmesini sürdürdüğünün de yine bir inceleme veya tutanakla belgelenmesi her halükarda muhtarın yazılı görüş ve savunmasının alınması gerekmektedir.

Kanundaki görevden uzaklaştırma tabiri teknik ve hukuki olarak uygun değildir. Burada yasa koyucu muhtarın görevine son verilmesini amaçlamıştır. Nitekim uzaklaştırmanın bir süresi yoktur. Anayasa Mahkemesi 442 Sayılı Köy Kanununun 33 ve 41 ‘nci maddeleriyle idare Kurullarına verilen yetkinin devam ettiğini değişik kararlarıyla vurgulamıştır.