Sizden gelen soru:
* Muş’da ne yetişir? *
Cevap:
Muş Tarım Ürünleri
Merkez ilçe genelinde ekonomik yapı temelde tarım ve hayvancılıka dayalıdır ve halkın büyük kısmı kırsal alanda yaşadığı için, merkez ilçe nüfusu düşüktür. Tarım ve hayvancılık da büyük ölçüde geleneksel yöntemlerle yapıldığı için verim çok düşüktür.
Muş ovasında en çok yetiştirilen ürünleri şöyledir;
- şekerpancarı
- nohut
- tahıl ürünleri
- tütün
Muş‘ta kişi başına düşen gelir 578 Dolar’dır. Karasal ve sert bir iklime sahip olan Muş kentinde, hayvancılığa dayalı sanayi geliştirilmesi ve üniversiteye önem verilmesi planlanmaktadır. Ancak hayvancılığın geliştirilmesi ve hayvancılıktan verim alınması için çalışmalar yapılması da gündeme gelmektedir. Kurulan Muş Alparslan Üniversitesi’nin kente canlılık katması beklenmektedir.
Şeker fabrikası bölgenin önemli sanayi tesisidir. Süt ürünleri, un, yem, çivi ve tel fabrikası yanında kırsal kesimdeki el tezgahlarında dokunan halılar ekonomiye katkıda bulunur.
Bulanık İlçesinde Yetiştirilen Tarım Ürünleri
İlçenin topraklarının verimli olması, tarımın ve ticaretin canlı kalmasını sağlar. Topraklarımızda ekimi yapılan ürünler arasında arpa, buğday, yulaf, ayçiçeği, pancar, kavun ve karpuz yer alır. Buğday son baharda ekim aylarında ekilir, arpa, kavun, karpuz ve bostanın ekim işleri ise ilkbaharda olur. Çünkü arpa çabuk gelişip büyüyen bir üründür. Buğday ağustos aylarında biçilir. Köylerde ürünler kırsal alanlarda tırpan veya oraklarla, büyük arazilerde ise buğdaylar biçerdöverler tarafından biçilirler. Tırpan ve orakla biçilen buğday sapları el tırmıklarıyla tırpancının peşi sıra takip edilerek toplanır, kent merkezimizde yöreye özgü adıyla anılan BULUM şeklinde bir araya yığılır, köylerimiz de ise bağ yapılır. BULUMLAR, yöresel bir isimle anılan YIĞINLAR haline dönüştürülür. Araba ve traktörlerle, önceden hazırlanmış harman dediğimiz yere serilir, üzerinden altına keskin taşlar döşenmiş GEM denilen geniş ve kalın tahtadan yapılan bir alete öküz ve at koşulup gezdirilir veya bu iş traktörle de yapılır. Saplar iyice ufalanır ve birkaç kez çevrilerek altı üstüne getirilir, böylece sapların kuruması amaçlanır. Sonra GARRAF dediğimiz bir aletle bir çift öküz koşularak harman toplanır, buna TIĞ denir. Toplananlar önü rüzgâra gelecek şekilde yığılır ve rüzgâr beklenir. Rüzgâr eser esmez ağaç yavalar ve demir dirgenlerle bunlar havaya atılarak savrulur ve buğday samandan ayrılır. Bu iş son zamanlarda potos denilen kolla ve traktörlerle çevrilen savurma aletiyle yapılmaktadır. Buğday bir yana saman bir yana ayrılır ve ayrılan buğdaylar ihtiyaca göre değerlendirilir. İhtiyaç fazlası buğday Toprak Mahsulleri Ofisine veya tüccarlara satılır, ertesi yıl ekim için bir miktar tohumluk buğday tahta ambarlarda veya toprak kuyularda saklanır. Saman kısmı ise, merek dediğimiz üstü kapalı ahır tipi yerlere bacadan içeri atılarak hayvanların kış yemi için ayrılır. Merek yoksa dışarıda üzerine ot veya naylon çekilerek muhafaza edilir. Bu işlemler her yıl tekrar edilir.
Hasköy İlçesinde Yetiştirilen Tarım Ürünleri
Tarım ve hayvancılık ilçe ekonomisinde önemli yer tutmaktadır. İlçede otobüs işletmeciliği ve yurt dışında işçi olarak çalışan halkın çokluğu İlçenin ekonomik gelişmesine katkıda bulunmaktadır. Domates, biber, patlıcan, soğan, fasulye ve kavun-karpuz yetiştirilmektedir. Tütün, şeker pancarı ve buğday halkın başlıca geçim kaynağını teşkil etmektedir. 3 yerleşim yerinde (İlçe merkezi, Büvetli ve Dağdibi köylerinde) arıcılık yapılmaktadır. 450 kovan mevcuttur. İlçede Holştain, Brown, Swis ve melez olmak üzere süt ve et hayvancılığı yapılmaktadır. İlçemizde yıllık olarak büyük baş hayvanlardan 3.950 ton, küçükbaş hayvanlardan 93,5 ton süt elde edilmektedir. Hayvansal ürünler genellikle üreticilerin kendi ihtiyaçları için üretilmekte, fazla kısmı ise çevre pazarlarında satılmaktadır.
Korkut İlçesinde Yetiştirilen Tarım Ürünleri
Ekonominin temeli tarım ve hayvancılıktır. Sulu tarım olanakları az olduğundan gelir seviyesi düşüktür. 4000 dekar tarım alanını sulanmasını sağlayacak olan Korkut göleti ve sulama kanallarının bitmesi halinde tarım alanında gelir seviyesi yükselecektir. 109.108 dekar tarım alanından 18.926 dekar alan sulanmaktadır. 88.000 büyükbaş, 65.000 küçükbaş hayvan mevcuttur. İlçe de yetiştirilen baslıca ürünler buğday, arpa, nohut, fasulye, şeker pancarı, yonca, korunga, patates ve lahanadır.
Malazgirt İlçesinde Yetiştirilen Tarım Ürünleri
Zengin tarihi kalıntılara sahip olan ilçenin, turizm alanında büyümesi ve gelişmesi planlanmaktadır. Doğu Anadolu’daki kültürel turlara Malazgirt, Muş ve Ahlat çevresi de katılarak Selçuklurotası oluşturulmaktadır. Zengin tarihi yanında coğrafyasıyla ve doğal güzellikleriyle de önemli yerleşim merkezidir.
İlçenin en önemli geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Başlıca tarım ürünleri buğday, şeker pancarı, arpa, nohut, mercimek ve fasulyedir. 2000 yılından bu yana bahçecilik gelişmekte ancak, şeker pancarı üretimi ve hayvancılık gerilemektedir. Yem fabrikası önemli sanayi tesisidir. Malazgirt yem fabrikası 2000 yılından beri faaliyettedir.Sanayisinde ve tanıtımında büyük önem kazandıracak olan dünyada ilk icad edilen halı kurutma makinesi nin ilk ar-ge çalışmaları burada yapılmaktadır,2013 yılında seri üretim yatırımının burada yapılması içinde gerekli altyapı çalışmaları sürmektedir. ayrıca nisan 2010 ilçe tarım hayvan sayımı verilerine göre malazgirt ve köylerinde toplam 55000(ellibeşbin) büyükbaş hayvan bulunmaktadır.
Royal Koza Otel, Malazgirt Otel ve Serhat Otel bölgedeki konaklama yerleridir.
Varto İlçesinde Yetiştirilen Tarım Ürünleri
Varto ilçesinin 2’si bucak merkezi vardir. Bucak merkezi köyler, Caylar ve Omcali (Karaköy)’dir. Varto’da halkın en önemli geçim kaynağı, Muş genelinde olduğu gibi tarımdır. Başlıca tarım ürünleri buğday olmak üzere tahıldır. Elma ve armut üretimi önemlidir. Varto, bitkisel üretimden çok hayvancılık bakımından gelişmiştir. Koyun ve kıl keçisi varlığı bakımından Muş’un Merkez ilçeden sonra ikinci önemli ilçesidir.