Sizden gelen soru:
* Nitel ve nicel anlam nedir? *
Cevap:
Nitel anlam nedir, nicel anlam nedir ve nitel anlam ile nicel anlam arasındaki farklar nelerdir inceleyelim;
Nitel anlam nedir?
Ölçülemeyen, sayılamayan, miktarı tespit edilemeyen sözcüklere ise nitel anlamlı sözcükler denir.Örnek: kötü gün, mutlu adam, neşili insan, garip davranış vs.
Ekşi yoğurdu ayran yaparak değerlendirebilirsin.
Annemin lezzetli yemekleri burnumda tütüyor.
Güleç yüzüyle çevresine neşe saçıyordu.
Cimri insanların kimseye hayrı dokunmaz.
Okula yırtık ayakkabılarla gidiyordu.
Yukarıdaki örneklerde koyu yazılan sözcükler – yoğurdun ekşiliği, yemeklerin lezzetliliği, yüzün güleçliği, insanların cimriliği, ayakkabıların yırtıklığı – ölçülemeyen özellikleri, nitelikleri ifade ettiği için nitel anlamlıdır.
Nicel anlam nedir?
Ölçülebilen, sayılabililen, miktarı tespit edilebilen, azlığı ya da çokluğu belirlenebilen sözcüklere nicel anlamlı sözcükler denir.Örnek: İri taş, büyük halı, taze ekmek, küçük bardak, temiz yol vs.
Bu binadaki dairelerin oldukça geniş odaları var.
Ağacın uzun dallarını testereyle kestim.
Okul, yüksek binaların arasında kalmış.
Sırtında ağır bir çantayla güç bela yürüyordu.
İşyerime yakın bir ev satın almak istiyorum.
Yukarıdaki örneklerde koyu yazılan sözcükler – odanın genişliği, dalların uzunluğu, binaların yüksekliği, çantanın ağırlığı, evin yakınlığı – ölçülebilir özellikleri gösterdiği için nicel anlamlıdır.
Örnekler nitel ve nicel anlamı ayırma
Şimdi nitel anlamlı sözcükleri ve nitel anlamlı sözcükleri birbirinden nasıl ayırt edeceğimize bakalım:
Nitelikli bir insan. ( Bu sözcükte nitelikli insan derken, kişinin elinden iş geldiği hususu , vasıflı olduğu vurgulanmıştır. İşte buradan hareketle nitelik kelimesi için insanın tartılamayacak bir özelliğini vurgulamış diyebiliriz. Yani nitel anlamlıdır. )
Kahvaltıda mutlaka taze ekmek olmalı. ( Burada ekmeğin tazeliğini biz ölçebiliriz. Bayat olup olmadığını ellediğimiz zaman anlarız. Dolayısıyla burada taze sözcüğü nicel anlamlı bir sözcüktür. )
Büyük bir balık yakaladık bugün. ( Bu cümledeki balığın biz büyüklüğünü ve küçüklüğünü çeşitli aletlerle tespit edebiliriz. Bu nedenle buradaki büyük sözcüğü nicel anlamlı bir sözcüktür. )
Ağır olan torbayı ben alayım. ( Bu cümlede torbanın ağırlığını biz tartabiliriz. Yani buradaki ağır sözcüğü nicel anlamda kullanılmıştır. )
Çok ağır birisi, oturmayı kalkmayı iyi biliyor. ( Bu cümledeki ağır kelimesi de normalde nicel anlam bildirirken bu cümlede nitel anlam bildirmektedir. Çünkü ağır sözcüğünden kasıt, kişinin oturaklı olduğunu vurgulamaktır. )
Çok terbiyeli bir çocuk. ( Bu cümledeki terbiye sözcüğü nitel anlamda kullanılmıştır. )