Sesin Yayılabilmesi İçin Ne Gereklidir?

Ses ve Ses Dalgaları

Daha önceki bir yazımızda sesin dalgalar halinde yayılabildiğini belirtmiştik. Şimdi bu konuyu biraz daha açıklayalım isterseniz;

Ses dalgalar halinde yayılır ancak dalgaların yayılabilmesi için maddesel bir ortam gerekir. Yani ses ancak katı,sıvı yada gaz ortamlarında yayılabilir. Her ortam türü ses dalgalarının yayılma hızlarını değiştirebilir. Bu nedenlerden dolayı boşlukta ses yayılmaz çünkü dalgaları iletebilecek parçacıklar bulunmaz.

Ses Nedir?

Katı, sıvı ve gaz halindeki maddelerin oluşturduğu tanecikli (maddesel) ortamlarda dalgasal olarak (dalga şeklinde) yayılabilen enerji türüne ses denir. Ses, titreşimlerden oluşan bir enerji türüdür.
• Ses veren her madde veya cisme ses kaynağı denir.
• Ses kaynakları titreşerek ses meydana getirir.
• Sesin oluşabilmesi için mutlaka titreşim hareketinin gerçekleşmesi gerekir.
• Titreşim, bir cismin ileri geri gidip gelme hareketidir. (Ses veren her şey titreşir ve titreşen cisimler ses oluşturur).
• Çevremizde ses çıkaran sayısız varlık vardır. İnsanlar, hayvanlar, taşıtlar, müzik aletleri, şelale, rüzgâr, yağmur ses çıkaran varlıklardandır.
• Ses kaynağından yayılan ses titreşimleri kulak tarafından duyulabilir. Fakat insan kulağı bütün ses titreşimlerini duyamaz. (Frekansının uygun olması gerekir)
• İnsanların birbirleriyle iletişim kurmaları, duygu ve düşüncelerini aktarabilmeleri için konuşmaları gerekir. Konuşmanın temel öğesi sestir ve insan sesi de titreşim sonucu oluşur.
• Ses veren ses kaynakları esnektir ve esnek olan cisimler ses dalgaları oluşturabilir veya ses dalgalarını iletebilir.

Sesin Nasıl Yayılır?

Ses maddesel ortamlarda yayılabilir yani sesin yayılabilmesi için maddesel ortama dolayısıyla taneciklere ihtiyaç vardır. Bu nedenle ses katı, sıvı ve gaz halindeki maddelerde yayılır. Boşlukta, maddesel ortam (tanecik) olmadığı ses boşlukta yayılmaz.
Ses dalgalar halinde yayılır. Ses dalgaları su dalgalarına benzer ve su dalgaları gibi dairesel (küresel dalgalar şeklinde) olarak yayılırlar. Ses dalgaları da su dalgaları gibi bir noktadan başlayarak başka bir noktaya doğru hareket eder.
Su dalgalarını oluşturan kaynağın yakınında su dalgaları belirgindir ve su dalgaları kaynaktan uzaklaştıkça daha az belirgin hale gelir. Ses dalgaları da su dalgaları gibi kaynağa yakın yerlerde şiddetlidir (belirgindir) ve kaynaktan uzaklaşıldıkça ses dalgalarının şiddeti azalır. Bunun nedeni, kaynağa yakın yerlerde ses dalgalarının enerjisinin fazla olması ve ses kaynağından uzaklaşıldıkça ses dalgalarının enerjisinin azalmasıdır.
Ses dalgaları ile su dalgaları arasındaki fark ise, su dalgaları görünebilir ve su dalgaları sadece suyun yüzeyinde yayılır. Ses dalgaları ise görünmez ve ses dalgaları her doğrultuda (küresel olarak) yayılır.
Ses kaynağından çıkan ses dalgaları (kaynaktan) enerji taşırlar. Bu enerji, çeşitli ortamlar tarafından iletilir. Ses enerjisi iletilirken sesin yayıldığı ortamdaki yani tanecikler yer değiştirmez yani yayılmaz. Yayılan yani yer değiştiren madde veya tanecik değil, hareket enerjisidir.
Ses kaynağından çıkan ses dalgaları, yayıldığı ortamdaki maddenin taneciklerini titreştirir. Titreşen tanecik etrafındaki diğer tanecikleri titreştirir ve bu nedenle ses bir tanecikten diğerine yayılır. Ses tanecikten taneciğe yayıldığı için tanecikler arasındaki boşluk ne kadar az ise sesin yayılma hızı o kadar fazla olur. Yani sesin yayılma hızı en fazla katılara da sonra sıvı sonra da gazlardadır. Fakat ses dalgaları gaz halindeki maddelerde en uzağa gider.
Cisimlerin titreşmesi ile meydana gelen sesin kulağımıza kadar gelebilmesi için ses kaynağı ile kulağımız arasında katı – sıvı – gaz gibi esnek bir ortamın bulunması gerekir.

Bir titreşim hareketi olan ses ,dalgalar halinde yayılır.Taşı suya attığımızda, su moleküllerinin titreşmesiyle oluşan dalgalar,gittikçe büyüyen daireler halinde su yüzeyinde yayılır.Yandaki şekilde görebiliriz

Ses Boşlukta Yayılır Mı?

Ses dalgalarının yayılabilmesi için katı, sıvı veya gaz halindeki iletici bir ortam gerekir. Bu iletici bir ortam olmayınca ses yayılamaz. Bizde sesi duyamayız.