Stratosfer Katmanı Nedir?
Stratosfer atmosferi oluşturan tabakalardan biridir. Oldukça büyük önem taşıyan ozon molekülleri bu tabaka içindedir. Ozon tabakasının önemi şudur;
Ozon tabakası güneşten dünyaya gelen UV ışınlarını yani insan sağlığı için zararlı ultraviyole ışınlarını filtreleyerek yeryüzüne ulaşmasını engeller. UV ışınları ısının birikmesine yol açtığı için canlı yapılara zarar verir.
Atmosferin Katmanları
Yeryüzünü çevreleyen ve her biri farklı görevler üstlenen gaz katmanlarıdır. Toplamda 5 ana katmandan oluşur. Ozonosfer ve iyonosfer ara katmanlardır. Temel katmanlar aşağıdaki gibi sıralanabilir.
- Troposfer
- Stratosfer
- Mezosfer
- Termosfer
- Ekzosfer
Stratosfer Tabakası
Stratosfer, troposferdan başlayarak 50 km. yüksekliğe kadar uzanır. İçerdiğiozon (O3) molekülleri Güneş’ten gelen morötesi ışınları soğutarak bu katmanın ısınmasına yol açar. Bu nedenle, tropopoz düzeyinde -50 °C ile -60 °C arasında olan sıcaklık stratosferin alt kesimlerinde her kilometrede 1 °C , üst kesimlerinde ise her kilometrede 3oC kadar artarak stratosferin üst sınırı olan stratopozda 0 °C düzeyine kadar yükselir. Bu sıcaklık dağılımı, stratosferin hava akımlarının son derece az olduğu bir tabaka olarak korunmasını sağlar. Bu özellik, stratosfer düzeyinde oluşan kirliliğin kalıcı olabilmesi gibi bir sakınca da yaratabilmektedir.
Bu tabakada sıcaklık yükseklikle artar. bundaki en büyük etken, en önemli sera gazlarından biri olan ozonun atmosferdeki konsantrasyonunun büyük bölümünün bu tabakada olmasıdır. güneş ışınları ozon tarafından emilerek bu tabakanın ısınmasına sebep olur. Yeryüzündeki yaşam için ölümcül etkilere sahip morötesi ışınları süzen ozon tabakası için zararlı bileşiklerin stratosfere ulaşmasını önlemek bu açıdan önem taşımaktadır. Sadece yatay yönlü hava hareketleri görülür. Stratosferin kararlı yapısı gereğince stratosferde yatay hareket varken düşey hareket gözlenmez. bunun sonucunda stratosfer ile diğer tabakalar arasında stratosferden kaynaklanan bir taşınım olmaz. örneğin yüksek bir volkanik dağın püskürttüğü küller [troposfer]i aşıp stratosfere ulaşırsa, bu küller stratosferde hapsolmuş olurlar ve sürekli bir kirlilik yaratırlar.