Zeytin Yetiştiriciliği
Zeytin çok yıllık bir bitkidir. Zeytin ağacının verdiği meyve zeytin olarak bilinir. Zeytin ya meyveleri tüketim amaçlı kullanılır yada zeytin tanelerinden yağ elde etmek için kullanılır. Türkiye dünya ülkeleri arasında üretilen zeytin miktarı bakımından ilk sıralarda yer alır. Zeytin üretimi için ayrılan tarım arazileri bakımındanda dünyada 6. sırada yer almaktadır. Bu yazıda yıllara göre Türkiye’deki zeytin üretim miktarları hakkında bilgiler bulabilirsiniz.
Dünya zeytin üretici ülkeleri arasında; ağaç varlığı açısından Türkiye 4’ncü, alan açısından da 6’ncı sırada yer alır. Böylece dünya zeytinyağı üretimine % 8 oranında katkıda bulunur, sofralık zeytin üretiminde de İspanya’dan sonra 2’nci, tüketimde ise 1inci sırada yer alır. Marmara Bölgesi’nin ağaç varlığı açısından Türkiye içindeki payı da % 10 olarak belirlenir. Ayvalık, Mudanya, Edremit Körfezi, Orhangazi, İznik, Gemlik ve Yalova gibi yerlerde yoğun olarak bulunur.
Zeytin,boylu bir çalı veya 10 metreye kadar boylanabilen, sık dallı, yayvan tepeli, herdem yeşil yapraklı bir ağaçtır. Geniş, kıvrımlı, yamru yumru bir gövdesi vardır. Ağaç yaşlandıkça, düzgün gri renkli gövde kabuğu giderek çatlar. Ağacın tacı (tepesi), yaklaşık olarak artan boy kadar her sene genişler. Uzun ömürlü bir ağaçdır, yaklaşık 2000 yıl kadar yaşayabilir. Verimli topraklarda taç açık ve asimetrik, verimsiz topraklarda ise daha yoğun ve yuvarlaktır. Sürgünleri gri renkli, dikensiz ve hemen hemen üç köşelidir.
Zeytinin Kullanımı
Zeytinin yaprağında tanen, uçucu yağlar, organik asitler ve rezin bulunur. Yapraklar ve gövde kabuğu % 5 çay (infüzyon) halinde iştah açıcı, idrar söktürücü ve ateş düşürücü olarak kullanılır. Şeker hastalığında kullanım alanı olduğu gibi, tansiyon düzenleyici olarak da bilinir.
türklerin zeytinyağına çok değer vermesine rağmen, 90’ların ilk yıllarında, özellikle fiyatların yükselmesiyle, sadece Türkiye’de değil diğer pazarlarda da diğer bitkisel yağlar kullanma eğilimi oluşmuştur.
Zeytin İstatistikleri
Tablosal ve notlar halinde zeytin istatistikleri verilerek ülkemiz ve dünya zeytin piyasası arasında karşılaştırma yapılmaktadır. Rakamsal olarak veriler resmi verilerdir.
* Zeytincilik ülkemizde üretim aşamasında 420.000 sanayide 55.000, pazarlamada 25.00 olmak üzere yaklaşık 500.000 aileye doğrudan gelir sağlarken, Zeytin Medeniyeti Akdeniz havzasında milyonlarca aileye doğrudan ve dolaylı gelir sağlamaktadır.
* 2009 yılı verilerine göre ülkemizin zeytin üretimi 1 290 654 tondur. Bunun 389.120 tonu sofralığa 737.244 tonu da yağlığa ayrılmıştır. 147.491 ton zeytinyağı elde edilmiştir. Bu miktarlar ile ülkemiz Dünya “zeytin” üretimine yaklaşık % 10 oranında: “zeytinyağı” üretimine % 5 oranında katkıda bulunmuştur.
* 2009 yılı verilerine göre dünya zeytin üretimi yaklaşık 18 milyon ton olup bunun % 98’i Akdeniz’e kıyısı olan ve çoğu AB üyesi olan İspanya, İtalya, Yunanistan, Türkiye. Tunus. Suriye. Fas. Portekiz, Fransa ve Cezayir gibi önemli üretici ülkeler tarafından üretilmektedir.
* İspanya dünyada zeytin üretiminde lider konumda olup İtalya 2. Yunanistan 3. Türkiye ise 4. sırada yer almaktadır.
* Türkiye. Dünya zeytin üreticisi ülkeler arasında ağaç varlığı yönünden 5. sırada, üretim bakımından ise 4. sıradadır. Ülkemizin de ağaç başına verim rakip ülkelere göre oldukça düşüktür. Ülkemizde ağaç başına verimimiz 9-10 kilo iken, İspanya’da 25 kilo, İtalya’da 30 kilo civarındadır. Buna bakım -budama-ilaçlama-hasat esnasında yapılan yanlış uygulamalar neden olmaktadır. Ülkemiz Dünya zeytin piyasasında sayılı ülkeler arasında yer almasına rağmen üretimde yaşanan istikrarsızlıklar pozisyonunu olumsuz etkilemektedir.
* 2009 yılı istatistiklerine göre 2010 yılında Dünyada 2.925.000 ton zeytinyağı üretilmesi beklenmektedir.
* Ülkemizde 2009 yılı istatistiklerine göre. Ülkemizde 150.751,495 adet zeytin ağacı mevcuttur. 2009 yılında bu ağaçların 107.620,097 adedi meyve veren yaşta, 43,131,398 adedi ise meyve vermeyen yaştadır.
* 01/01/2009-31/12/2009 tarihleri arasında ülkemizin siyah zeytin ihracatı 43.115.093,530 kg olup 52.656.554,0610 dolar gelir elde edilmiştir. Aynı dönemde yeşil zeytin ihracatı 8.041.286,320 kg olup 13.279.041,9900 dolar gelir elde edilmiştir. Yine bu dönemde zeytinyağı ihracatımız 25.550.099,937 kg olup 84.198.956,8500 dolar gelir elde edilmiştir.
* Kişi başına zeytinyağı tüketimi Yunanistan’da; 21 kg, İtalya’da; 11 kg, İspanya’da 10 kg, Tunus’ta 10 kg, Suriye’de 6.2kg, Portekiz’de 5kg ve ülkemizde 1 kg. dır
* Ülkemizde son yıllarda 2.500.000.000 dolar harcanarak dışardan sıvı yağ ithal edilmiştir.
* Türkiye’de 1984 yılında 1 tane Contiııiu (kesintisiz) sistem ve 1.500 klasik pres varken. 1995 yılında Continiu sistem 132 adet olmuş. 2009 yılı itibariyle kapasitesi 30.000- 60.000 ton/gün olan yaklaşık 800 adet modem Continiu tesisi kurulmuştur. Zeytin üretiminin yaklaşık % 70″i modem sistemle işleyen “Continiu’ zeytinyağı fabrikalarında işlenmektedir.
* 2009 yılı itibariyle. Türkiye’de üretilen toplam zeytinin % 65.55’i yağlık. % 34.45’i sofralık olarak değerlendirilmektedir.
* Türkiye’de 2009 yılı istatistiklerine göre. zeytin yetiştiriciliğinde üretimin % 55.2l’i Ege Bölgesi’nde. % 26.23’ü Doğu Akdeniz Bölgesinde, % 14.65’i Marmara Bölgesinde ve % 3.90’ı diğer bölgelerde yapılmaktadır.
Marmara Bölgesinde Zeytin Ağaç Sayısı ve Üretim Miktarı (2009)
İller |
Ağaç Sayısı |
Ağaç Başına Verim (kg) |
Sofralık ve Yağlığa Ayrılacak Zeytin Miktarı (Ton) |
Z.Yağı Dane Oranı |
Toplam Z.yağı verimi (Ton) |
||||
Meyve Veren |
Meyve Vermeyen |
Toplam |
Sofralığa Ayrılan Miktar |
Yağlığa Ayrılan Miktar | Toplam Zeytin Verimi | ||||
B.Kesir | 10,492,272.00 | 619,019.00 | 11,111,291.00 | 14.70 | 35,046.00 | 118,919.00 | 153,965.00 | 20.00 | 23,792.00 |
Bursa | 8,915,205.00 | 922,373.00 | 9,837,578.00 | 12.80 | 92,103.00 | 21,809.00 | 113,913.00 | 22.72 | 4,926.00 |
T.Dağ | 1,011,471.00 | 131,905.00 | 1,143,376.00 | 12.20 | 10,822.00 | 1,542.00 | 12,364.00 | 25.00 | 385.00 |
Toplam | 20,418,948.00 | 1,673,297.00 | 22,092,245.00 | 13.23 | 137,971.00 | 142,270.00 | 280,242.00 | 22.57 | 29,103.00 |
Türkiye’de Bölgelere Göre Zeytin Ağaç Sayısı ve Bölgesel Oranı (2009) |
Bölgeler | Dikim Alanı (ha) |
Ağaç Sayısı (Adet) |
Ağaç Sayısına Göre Bölgesel Oran (%) |
||
Meyve Veren | Meyve Vermeyen |
Toplam |
|||
Ege | 416.195.63 | 64.409.220.00 | 18.829.906.00 | 83,239.126.00 | 55.21 |
Doğu Akdeniz | 197,702.81 | 20,204,490.00 | 19,336,073.00 | 39,540,563.00 | 26.23 |
Marmara | 110.461.22 | 20,418.948.00 | 1,673,297.00 | 22,092.245.00 | 14.65 |
Diğer | 29,397.80 | 2.587.439.00 | 3,292,122.00 | 5.879,561.00 | 3.90 |
Toplam | 753,757.46 | 107,620,097.00 | 43,131,398.00 | 150,751,495.00 | 99.99 |
Türkiye’de Bölgelere Göre Zeytin Ağaç Sayısı Oranı (2009) |
|
Türkiye’de Zeytin Ağaç Sayısı, Zeytin ve Zeytinyağı Üretimi (1980-2009) |
Yıllar | Ağaç Sayısı | Zeytin Uretimi(Ton) | Sofralığa Ayrılan(Ton) | Yağlığa Ayrılan(Ton) | Zeytinyağı Uretimi(Ton) | |
M. Veren | M. Vermeyen | |||||
1980 | 73,750,000 | 7,500,000 | 1,350,000 | 290,000 | 1,060,000 | 170,000 |
1981 | 76,000,000 | 7,300,000 | 400,000 | 115,000 | 285.000 | 55.000 |
1982 | 74.600,000 | 6,500,000 | 1,320,000 | 305,000 | 1.015,000 | 160,000 |
1983 | 74,985,000 | 6.400.000 | 400,000 | 126.000 | 274,000 | 40.000 |
1984 | 75,000,000 | 6.600.000 | 800.000 | 245,000 | 555.000 | 50.000 |
1985 | 75,850,000 | 6,210,000 | 600.000 | 150,000 | 450.000 | 70.000 |
1986 | 77,000,000 | 6.500.000 | 1,010,000 | 202,000 | 505.000 | 120.000 |
1987 | 79,000,000 | 6.585.000 | 600,000 | 173.080 | 426,920 | 55.000 |
1988 | 79,319,000 | 6,327,000 | 1,100,000 | 218.000 | 882,000 | 90.000 |
1989 | 79,460,000 | 6,250,000 | 500.000 | 162,000 | 338.000 | 35,000 |
1990 | 79.600,000 | 5,960,000 | 1.100.000 | 337,000 | 763.000 | 80.000 |
1991 | 81,520,000 | 6.185.000 | 640,000 | 181.000 | 459,000 | 60.000 |
1992 | 81,260,000 | 5,828,000 | 750.000 | 231.000 | 519,000 | 56.000 |
1993 | 81,703,000 | 5,460,000 | 550.000 | 200,000 | 350,000 | 48.000 |
1994 | 82,192,000 | 5.955.000 | 1.400.000 | 350.000 | 1,050,000 | 160,000 |
1995 | 81,437,000 | 6,144,000 | 515,000 | 206,000 | 309,000 | 40.000 |
1996 | 83,200,000 | 6,540,000 | 1,800,000 | 435,000 | 1,365,000 | 200,000 |
1997 | 85,700,000 | 10,000,000 | 510.000 | 200.000 | 310,000 | 40.000 |
1998 | 85,850,000 | 7,600,000 | 1.650.000 | 430,000 | 1.220.000 | 170,000 |
1999 | 87,130,000 | 8,370,000 | 600,000 | 240,000 | 360.000 | 70,000 |
2000 | 89,200,000 | 8,570,000 | 1,800,000 | 490,000 | 1,310.000 | 190,000 |
2001 | 90,000,000 | 9,000,000 | 600,000 | 235.000 | 365,000 | 65.000 |
2002 | 91,700,000 | 9,900,000 | 1.800.000 | 450,000 | 1.350.000 | 160,000 |
2003 | 92,250,000 | 10,500,000 | 850,000 | 350.000 | 500,000 | 79.000 |
2004 | 94,950,000 | 12,150,000 | 1,600,000 | 400,000 | 1,200,000 | 155,000 |
2005 | 96,625,000 | 16,555,000 | 1,200,000 | 400.000 | 800.000 | 90.000 |
2006 | 97,773,000 | 31,492,000 | 1,766,749 | 555,749 | 1,211,000 | 90,000 |
2007 | 102,254,394 | 28,338,884 | 1,076,000 | 358,666 | 717,334 | 119,556 |
2008 | 103,705,403 | 51,618,330 | 1,098,774 | 327,634 | 771,140 | 159,366 |
2009 | 107,620,097 | 43,131,398 | 1,126,363 | 389,120 | 737,244 | 147,491 |
Yıllar Sponsorlu Bağlantılar
|
Türkiye | Dünya | ||||
Dikim Alanı (ha) | Verim (kg/da) | Zeytin Üretimi (ton) | Dikim Alanı (ha) | Verim (kg/da) | Zeytin Üretimi (ton) | |
1961 | 391,800 | 175.94 | 689,324 | 2,608,804 | 314.53 | 8,205,586 |
1962 | 399,393 | 72.66 | 290,190 | 2,679,089 | 201.97 | 5,410,901 |
1963 | 404.760 | 152.89 | 618.857 | 3.446.687 | 288.75 | 9.952.300 |
1964 | 424,347 | 163.66 | 694,486 | 3,476,035 | 158.07 | 5,494,727 |
1965 | 428.347 | 92.02 | 394,146 | 2,943,856 | 239.60 | 7.053.370 |
1966 | 444.000 | 189.32 | 840.600 | 2,578,098 | 272.99 | 7,037,893 |
1967 | 449,667 | 110.08 | 495,000 | 2,917,469 | 258.19 | 7,532,741 |
1968 | 444.707 | 184.84 | 822.000 | 3,265.449 | 237.92 | 7.769.049 |
1969 | 447,447 | 68.79 | 307,800 | 2,797,791 | 243.14 | 6,802,599 |
1970 | 453,673 | 150.11 | 681,000 | 3,387,293 | 222.22 | 7,527,383 |
1971 | 457.900 | 71.19 | 326.000 | 3,921.420 | 212.78 | 8.343.893 |
1972 | 460.000 | 221.52 | 1,019,000 | 3,758.302 | 214.63 | 8,066,311 |
1973 | 468.200 | 71.02 | 332.500 | 3.898.126 | 212.46 | 8,282.052 |
1974 | 474.367 | 177.08 | 840.000 | 3,974,145 | 202.17 | 8.034.544 |
1975 | 484,800 | 115.72 | 561,000 | 4,013,220 | 246.91 | 9,909,121 |
1976 | 489.780 | 223.98 | 1.097.000 | 4.118,237 | 194.74 | 8.019.757 |
1977 | 493,333 | 81.08 | 400,000 | 3,975,248 | 221.46 | 8.803,486 |
1978 | 490.000 | 224.49 | 1,100.000 | 3,999,487 | 235.80 | 9,430.607 |
1979 | 490.000 | 87.76 | 430.000 | 4,103,316 | 202.40 | 8,304.959 |
1980 | 491,667 | 274.58 | 1,350.000 | 5,129,296 | 218.70 | 11,217,525 |
1981 | 506.667 | 78.95 | 400.000 | 5.999.440 | 134.65 | 8.078.302 |
1982 | 497.333 | 265.42 | 1,320,000 | 5,952,697 | 185.78 | 11,058,712 |
1983 | 499,900 | 80.02 | 400,000 | 6,005,438 | 154.59 | 7,283,618 |
1984 | 500.000 | 160.00 | 800.000 | 5.985.446 | 160.00 | 7,577.005 |
1985 | 505,667 | 118.66 | 600,000 | 7,172,659 | 137.69 | 9,875,913 |
1986 | 513.333 | 196.75 | 1.010.000 | 7.197.634 | 128.07 | 9.217.988 |
1987 | 526.667 | 113.92 | 600.000 | 7,204,797 | 158.69 | 11,433,059 |
1988 | 528,793 | 208.02 | 1,100,000 | 7,244,751 | 125.33 | 9,079,745 |
1989 | 529.733 | 94.39 | 500.000 | 7.295.400 | 144.11 | 10.513.144 |
1990 | 537,333 | 204.71 | 1,100.000 | 7,405,784 | 121.86 | 9,227,045 |
1991 | 543.467 | 117.76 | 640,000 | 7,439.587 | 172.29 | 12,886.128 |
1992 | 541.733 | 138.44 | 750.000 | 7.480.513 | 146.09 | 11,196,790 |
1993 | 544,687 | 100.98 | 550,000 | 7,669.949 | 143.59 | 11,047,982 |
1994 | 547,947 | 255.50 | 1,400.000 | 7,641,558 | 149.67 | 11,465,242 |
1995 | 542.913 | 94.86 | 515,000 | 7,739,643 | 133.58 | 10,365,331 |
1996 | 554,667 | 324.52 | 1,800,000 | 7,976,136 | 192.79 | 15,403,399 |
1997 | 571.867 | 89.18 | 510.000 | 7,709,051 | 195.97 | 15,132,399 |
1998 | 571.761 | 288.58 | 1,650,000 | 7,951,041 | 181.83 | 14,481,212 |
1999 | 580,286 | 100.09 | 580.809 | 8,289,369 | 168.70 | 14,211,176 |
2000 | 594.072 | 309.99 | 1,800.000 | 8,282.046 | 185.64 | 15.628.377 |
2001 | 599.400 | 100.10 | 600,000 | 8,421,122 | 183.83 | 15,480,797 |
2002 | 594,000 | 294.73 | 1,800.000 | 8,429,181 | 186.11 | 15,687,796 |
2003 | 625.540 | 138.35 | 854,937 | 8,674.606 | 209.98 | 18,215,078 |
2004 | 644,000 | 252.88 | 1,600.000 | 8,992,737 | 197.77 | 17,785,574 |
2005 | 662.000 | 186.28 | 1,200.000 | 8,799,176 | 174.96 | 15,395,738 |
2006 | 712.000 | 246.15 | 1,767,000 | 8.894,018 | 190.31 | 16,926,485 |
2007 | 730,000 | 150.00 | 1,076.000 | 9,500.000 | 165.50 | 17,000,000 |
2008 | 750.618 | 212.00 | 1,098,774 | 10,000,000 | 180.00 | 18,000,000 |
2009 | 753,757 | 210.00 | 1,126,363 | 10,000,000 | 180.00 | 16,493,000 |
“Türkiye’de Zeytin Yetiştiriciliği ve Yıllara Göre Üretimi” için bir yanıt
Verdiğiniz bilgiler için çok teşekkür ederim. Gerçekten çok ayrıntılı bir çalışmanın sonuçları olsa gerek.