GEÇMİŞTEN BUGÜNE KULLANILAN UZUNLUK ÖLÇÜLERİNİ SIRASI İLE YAZAR MISINIZ. KULLANILDIKLARI ALANLARIDA YAZAR MISINIZ
Uzunluk birimleri
Metre hesabıyla çarşı arşını 68 cm’dir. Bina ve mimar arşını 75,8 cm’dir. Bu arşının uzunluğunda zamanla değişiklikler oldu. Üçüncü Selim Han abanoz ağacından bir mimar arşını yaptırdı. Bunun ölçü olarak kullanılmasını istedi ve kütüphaneye kaldırttı. Bunun bir tarafı 24 parmağa ve her parmak 10 hat’ta bölündü. Böylelikle bu bölümle basımevinde kullanılan punto büyüklükleri de alınabilecekti. Diğer tarafı sadece 20 eşit parçaya bölündü. Değerli kumaşları bilhassa ipekleri ölçmede endâze kullanılırdı (endâze 65,25 cm’dir).
Türkiye’de 26 Mart 1931 tarih ve 1782 sayılı kanunla arşın ölçü birimi kaldırılıp yerine metre sistemi kabul edildi. 1933’ten sonra da arşının bütün çeşitleri tamamen ortadan kaldırılıp metre sistemine geçildi.
Zirai mimari, arşın ve endâze ölçü birimlerinin ast ve üst katları aşağıda gösterilmiştir.
| Nitelik | Birim | Modern Denkliği |
|---|---|---|
| uzunluk | merhale | 45480 m. |
| uzunluk | fersah | 5685 m. |
| uzunluk | berid | 227 m. |
| uzunluk | kulaç | 1.89 m. |
| uzunluk | arşın | 0.68 m. |
| uzunluk | endaze | 0.65 m. |
| uzunluk | rubu | 0.085 m. |
| uzunluk | hat | 0.00263 m. |
Arşın
Arşın, Türkiye’de metrenin resmen kabulüne kadar kullanılan uzunluk ölçüsü birimi ve aleti.
Kullanıldıkları yerlere ve uzunluklara göre arşın:
- Çarşı arşını
- Daha çok çarşı ve pazarda kullanılırdı. Metre hesabıyla çarşı arşını 68 cm’dir.
- Bina ve mimar arşını
- bir mi‘mār arşını = 24 parmak[1] = 240 ḫaṭṭ[2], ortalama 75.774 cm’dir[3]. Bu arşının uzunluğunda zamanla değişiklikler oldu. Üçüncü Selim Han abanoz ağacından bir mimar arşını yaptırdı. Bunun ölçü olarak kullanılmasını istedi ve kütüphaneye kaldırttı. 1789 yılında 1807 yılına kadar kullanılmıştır.
Değerli kumaşları bilhassa ipekleri ölçmede endaze kullanılırdı (endaze 65,25 cm’dir).
Türkiye’de 26 Mart 1931 tarih ve 1782 sayılı kanunla, arşın ölçü birimi kaldırılıp, yerine metre sistemi kabul edildi. 1933’ten sonra da arşının bütün çeşitleri tamamen ortadan kaldırılıp metrik sisteme geçildi.
Endaze
Osmanlı devrinde kullanılan 65 cm uzunluğunda bir ölçü birimi.
Osmanlı devrinde kullanılan 65 cm uzunluğunda bir ölçü birimi. Atatürk Devrimleri ile 1 Nisan 1931’de kaldırılmıştır.Şimdi ise endaze yerine metre kullanılmaktadır Endaze metrenin uzunluk ölçüsü olarak kullanılmasına kadar arşınla beraber kullanılan bir ölçü. Metre hesabıyla bu 65 cm’dir. Farsça endahten mastarından türetilen “endaz” kelimesinin sonuna bir ha ilâvesiyle küçük arşın mânâsına gelir. de kaldırılmıştır.Şimdi ise endaze yerine metre kullanılmaktadır Endaze metrenin uzunluk ölçüsü olarak kullanılmasına kadar arşınla beraber kullanılan bir ölçü. Metre hesabıyla bu 65 cm’dir. Farsça “ölçmek, atmak” anlamına gelen endahten fiilinden türetilen bir isimdir. Aynı zamanda Arapça geometri anlamına gelen ve mühendis kelimesinin kökü olan hendese kelimesi de Farsça endaze kelimesinden gelmiştir.