İlk Çağ Coğrafyacıları ve Eserleri
- İbn Havkal’ın 10. yüzyılda yazdığı el-Mesalik ve’l-Memalik (Yollar ve Ülkeler),
- 9. yüzyılda Belhî’nin yazdığı Suverü-l-Ekâlim (İklim Türleri),
- 10. yüzyılda El-Mesûdî’nin yazdığı el-Müru-çü’z-Zeheb (Altın Çayırlar),
- 14. yüzyılda İbn Battuta’nın yazdığı Tuhfetü’n-Nuzzarfi Garaibi’l-Emsar eseri.
- İbn-i Haldun Kitap el-İbar adlı sekiz ciltlik eserinde; Beşeri coğrafyanın Jeopolitik ve Siyasi coğrafya ile ilgili konulardan bahsetmiştir.
- Birûni, dünyanın çevresini, yarıçapını, büyüklüğünü ve 1° meridyenin uzunluğunu hesaplayarak matematik coğrafya alanında katkılarda bulunmuştur.
- İslam dünyası tarafından geliştirilen 360 dereceli düzen haritacılıkta hâlâ kullanılmaktadır.
- Kaşgarlı Mahmud tarafından hazırlanan Dîvânu Lugâti’t-Türk adlı eser, aslında bir dil sözlüğü olmasına rağmen Orta Asya’nın coğrafi özellikleri ile ilgili zengin bilgiler içerdiği için önemli bir coğrafi araştırma kaynağı olarak da kabul edilebilir.
- Muhammed İdrisi, Orta Çağ’da Müslüman coğrafyacıların ürettikleri coğrafi bilgi birikimini, Kitâb-ür-Rüşandi (Roger’in Kitabı) isimli eseriyle Batı’ya taşımıştır.
Orta Çağ’da Coğrafya
Orta Çağ Avrupası’nda coğrafya, diğer bilimler gibi kilisenin baskısı ile uzun bir duraklama dönemine girmiştir. Bu dönemde coğrafya bilim mirasına katkı sunmayı İslam coğrafyacıları üstlenmiştir. Bu dönemin bilim insanları, İlk Çağ’da verilen eserlerden yararlanmış, dönemlerinin dünyasını üstün diyebileceğimiz araştırmacı ve gözlemci yönleriyle kaydederek çağını aşan eserler vermişlerdir. Makdisi, İbn Hurdazbih (İslam coğrafyasının babası kabul edilir.), Mesudi, İbn-i Sina ve Biruni bu dönemde öne çıkan bilim insanlarıdır
Kaşgarlı Mahmud tarafından hazırlanan Dîvânu Lugâti’t-Türk adlı eser, aslında bir dil sözlüğüdür. Bununla birlikte Orta Asya’nın coğrafi özellikleri ile ilgili zengin bilgiler içerdiği için önemli bir coğrafi araştırma kaynağı olarak da kabul edilebilir. Ayrıca bu kitaptaki Dünya Dil Haritası eşine az rastlanan bir harita özelliğindedir.
Bu dönemin önemli bir İslam bilgini ve coğrafyacısı da Muhammed İdrisi’dir. İdrisi, Orta Çağ’da Müslüman coğrafyacıların ürettikleri coğrafi bilgi birikimini, Kitâb-ür-Rüşandi (Roger’in Kitabı adı da verilir.) isimli eseriyle Batı’ya taşımıştır. Bu bilgi birikiminin Avrupa’ya taşınması, yüzlerce yıl Avrupa’da çok güçlü etkilerde bulunmuş ve bu bilgiler, daha sonra yaşanacak gelişmelerin önemli kaynaklarından biri olmuştur.