Bilgisayar donanımları nelerdir ve amaçları nedir?

Sizden gelen soru: 

Bilgisayar donanımı ve amaçları?

Cevap:

Bilgisayar donanımı

Bilgisayar bir çok fiziksel parçadan oluşur ve bu fiziksel bütün parçalara donanım yada bilgisayar donanımı denir.

Bilgisayar donanımlarını aşağıdaki başlıklar altında toplamak mümkündür;

1. Anakart
2. İşlev kartları
3. Güç kaynağı
4. Kayıt ortamları
5. Giriş birimler
6. Çıkış birimleri
7. Kasa

Bu 7 başlık altında bilgisayar donanımlarını incelemek mümkündür. Şimdi bu başlıklar altında donanımları kısaca açıklayalım ve bu donanımların amaçlarını kısaca verelim.

1. Anakart

Tüm donanımları üzerinde taşıyan en önemli donanımdır. Tüm donanımlar bununla kullanılır. Modern bir bilgisayar gibi karmaşık bir elektronik sistemin birincil ve en merkezî baskılı devre kartıdır.  Fiziksel yapı olarak anakartlar özel alaşımlı bir blok üzerine yerleştirilmiş ve üzerinde RAM yuvaları genişleme kartı slotları devreler ve yongalar bulunan kare şeklinde bir plakadır. Bu plaka çalışma sistemimizi organize eder. Bu organizasyon anakart üzerinde ki yonga setleri sayesinde olur.

Anakart içerisinde inceleyeceğimiz donanımları tek tek açıklayalım;

• Merkezi işlem birimi

Merkezi işlem birimi (MİB veya CPU) bir bilgisayarın en önemli parçasıdır. Çalıştırılmakta olan yazılımın içinde bulunan komutları işler. İşlemci terimi genelde MİB için kullanılır. Mikroişlemci ise tek bir yonga içine yerleştirilmiş bir MİB’dir. Genelde, günümüzde MİB’ler mikroişlemci şeklindedir.

• Bios

BIOS, (Basic Input-Output System) (Temel Giriş-Çıkış Sistemi). EPROM adı verilen bir yonga üzerinde ROM Bellek (Read Only Memory, tr: Salt Okunur Bellek) biçiminde yer alan bir tür yazılımdır. Bilgisayar açıldığı anda işlemciye tüm diğer donanımları sırasıyla tanıtır. Donanımların temel iletişim protokollerini belirler. İşletim sisteminin başlangıç öğelerinin Herhangi bir sürücüden (H.d.d, CD-ROM vb.) yüklenmesini sağlar. İşletim sistemi çalışırken donanım ve işletim sistemi arasındaki ilişkileri düzenler.

• Yonga seti

Chipset ya da Yonga seti, bilgisayarın anakartı üzerindeki temel ve bütünleşik arabirimleri yöneten ve bunlar arasındaki veri akışını sağlayan bir çeşit işlemcidir.

• Bellek kartı

Bellek bilgisayarı oluşturan 3 ana bileşenden biridir. (merkezi işlem birimi – bellek – giriş/çıkış aygıtları). İşlemcinin çalıştırdığı programlar ve programa ait bilgiler bellek üzerinde saklanır. Bellek geçici bir depolama alanıdır. Bellek üzerindeki bilgiler güç kesildiği anda kaybolurlar. Bu nedenle bilgisayarlarda programları daha uzun süreli ve kalıcı olarak saklamak için farklı birimler (sabit disk – CD – DVD) mevcuttur.

• Veriyolları

Veri yolu, Bilgisayar yapısında, bilgisayarın içindeki parçalar arasında ya da bilgisayarlar arasında verileri ya da gücü transfer eden bir alt sistemdir ve genellikle aygıt yürütme (device driver) yazılımı tarafından kontrol edilir. Nokta- nokta bağlantısının (point- to point connection) tersine, veri yolu, birçok çevresel aygıtı aynı takım kablo ile mantıksal olarak bağlayabilir. Her bir veri yolu kendi bağlayıcılarını fiziksel fiş aygıtlarına, kartlara veya kabloların tümüne karşı tanımlar.

Veriyolları ise 3 alt başlıkta incelenebilir.

• PCI
• AGP
• USB
• İç denetim birimleri

Bazı anakartlarda baskılı devre üzerine bağlı olarak bulunabilirler.

• Giriş-çıkış denetleyicisi
• Ağ denetleyicisi
• Modem denetleyicisi
• Ses denetleyicisi
• Görüntü denetleyicisi

2. İşlev kartları

• Giriş-çıkış kartı

Giriş/çıkış (Input/Output; I/O), bilgi işlem dizgesinin değişik fonksiyonel birimleri (alt sistemleri) arasındaki iletişimi veya bu arayüzlere doğrudan bilgi sinyallerini göndermeyi sağlar.

• Grafik kartı

Ekran kartı, bilgisayarın görüntü vermesini sağlayan birimidir. Ekran kartları harici ISA, VLB, PCI, AGP veya PCI-Express veriyollarını kullanan PC kartları olarak veya anakart üzerinde chipset içerisinde yerleşik olarak bulunmaktadır.

• Ses kartı

Ses kartı, bilgisayarda analog ve dijital ses işlevlerini yerine getiren elektronik birimidir.

Dâhilî olarak PCI- veya PCI-Express kart yuvalarına takılan kart türleri olduğu gibi, haricî olarak USB bağlantı noktasına bağlanan, pcmcia yuvalarına takılan ve profosyonel alanlarda kullanılmak üzere Güvenlik duvarı girişinede bağlanabilen versiyonları mevcuttur. Eski ses kartları ISA yuvalarına takılabilirler. Ayrıca anakart üzerinde bütünleşik sunulan ses yongaları da mevcuttur.

• Modem kartı

Modem, tanım olarak “Modülator” ve “Demodülator” kelimelerinin birleşiminden üretilmiştir. Çevirge ya da Modem, bilgisayarların genel ağa bağlantısını sağlayan ve bir bilgisayarı uzak yerlerdeki bilgisayar(lara) bağlayan aygıttır. Modem, verileri ses sinyallerine ses sinyallerini verilere dönüştürerek verileri taşır. Geniş ağ kurmak için mutlaka bulunması gereken ağ elemanıdır.

• Ağ kartı

Ethernet Yerel ağlar (İngilizce: Local Area Network (LAN)) için kullanılan Veri Çerçevesi (İngilizce: Data Frame) tabanlı bir bilgisayar ağı teknolojileri ailesidir. Kelimenin kökeni ether den gelmektedir. OSI ağ modelinin Donanım katmanı için Veri bağlantısı katmanı/ Ortam erişim kontrolu (İngilizce: Media Access Control (MAC)) üzerinden ağ erişimi yoluyla bir dizi kablolama ve sinyalleşme standardı ve ortak bir adresleme formatı tanımlar.

• TV kartı

TV kartı; analog veya dijital olarak kodlanmış,Bilgisayarlarda videoyu izlemeye veya aktarmaya olanak sağlayan bilgisayar parçasına verilen ad. Önceleri sadece TV izlemeye yarayan bu parça kendini geliştirerek radyo dinleme, teleteks gibi olanaklarda sunmaya başlamışlardır.

• Video montaj kartı
• Özel amaçlı kartlar

3. Güç kaynağı

Güç kaynağı, bir sistem ya da düzeneğin gereksinimi olan enerjiyi sağlamak için kullanılan birimlerin genel adı. Cep telefonu ya da el feneri pili, bir pili doldurmak için kullanılan adaptör, bir bilgisayarın gereksinimi olan gücü üreten donanım birer güç kaynağıdırlar.

Bilgisayar güç kaynağı , genellikle metal bir kasa yerleştirilmiş, içinde transformatör ve/veya elektronik devreler bulunan, bilgisayar birimlerinin çalışmaları için gereksinim duyulan farklı gerilim değerlerinde doğru akım sağlayan donanımdır. Sıradan bir bilgisayarın kullandığı güç kaynağı yaklaşık 300-600 Watt güçtedir.

Yarı iletken teknolojisindeki gelişmeler sayesinde günümüz güç kaynaklarında, pahalı olan ve çok yer kaplayan transformatörler genellikle kullanılmamaktadır. Bilgisayar güç kaynakları: +3,3 V, +5 V, +12 V, -12 V, -5 V gibi gerilimleri aynı anda ve belirli bir sapma aralığında üretim yapar.

4. Kayıt ortamları

• Sabit disk

Sabit disk ya da Hard disk kısaca HDD ya da Türkçesi ile sabit disk sürücüsü veri depolanması amacı ile kullanılan manyetik kayıt ortamlarıdır. Önceleri büyük boyutları ve yüksek fiyatları nedeni ile sadece bilgisayar merkezlerinde kullanılan sabit diskler, cep telefonları ve sayısal fotoğraf makineleri içine sığabilecek kadar küçülen boyutları ile günlük hayatımıza girmişlerdir.

• Disket sürücü

Bilgisayarlarda kullanılan (manyetik veri depolama ortamları) disketler üzerinden okuma/yazma işlemi yapan aygıttır. İngilizce adı Floppy Disk Drive ‘dır. Gelişen teknolojiyle birlikte kapasite ve hız olarak antika durumundadır. Fakat yine de en yeni bilgisayarlarda bile bulunur, çünkü bir bilgisayardan diğerine anlık dosya aktarımı veya az yer kaplayan dokümanların yedeğini alma, veya Sistem Açılış/Kurtarma Disketi olarak kullanıldığında hala işe yarar.

• Optik disk sürücüler

Optik disk sürücüler CD-ROM ve DVD-ROM olarak ayrılır.

a. CD-ROM

CD-ROM’a yaygın olarak, sadece CD de denir. İngilizce bir terim olan Compact Disc Read-Only Memory sözcüklerinin baş harfleri alınarak yapılmış olan kısaltmadır. Bilgi ve verileri, kalıcı olarak kaydetmeye yarayan elektronik kayıt cihazıdır.

b. DVD-ROM

DVD, CD-ROM görünümünde elektronik kayıt ortamıdır. İngilizce Digital Versatile Disc (‘Çok Amaçlı Sayısal Disk’) sözcüklerinin anagramıdır. CD’ye göre, çok daha yüksek kayıt kapasitesine sahiptir. DVD-Video, DVD-Audio, DVD-ROM, DVD-RAM, DVD-R ve DVD-RW gibi çeşitleri vardır. Gündelik yaşamda, teknik tanımı dikkate alınmadan ve sözcüğün açılımı düşünülmeden, yaygın olarak, DVD üzerine kaydedilmiş, film ya da video anlamında kullanılır.

• Zip sürücü

Zip Sürücü, 1994 yılında Iomega tarafından tanıtılan taşınabilir bir veri depolama medyasıdır. İlk başlardaki 100 MB’lık kapasitesi sonraki versiyonlarında önce 250 MB ve daha sonra 750 MB’a yükseltildi. Şu anda kapasiteleri 2 GB’a kadar ulaşmıştır.

• Manyetik teyp

Yardımcı bellek türlerinden olan manyetik teypler hem giriş hem çıkış amaçlı olarakta kullanılabilirler. Manyetik teybi kullanılan cihaza manyetik teyp sürücüsü denir. Bir manyetik teyp plastik taban üzerine kaplanmış manyetik zeminden oluşan bandın uzunluğu 2400 feet’tir. Bandın genişliği 1/2 inch’tir. Manyetik teypler pek kullanışlı değildir.

• USB bellek aygıtı (USB hafıza ünitesi)

USB flaş sürücüsü, USB hafıza ünitesi, flash disk, USB çubuk ya da USB bellek USB 1.1 , 2.0 iken şimdi artık 3.0 üretilmeye başlanmıştır, arayüzü ile entegre edilmiş, kapasiteleri 1 TB’a kadar ulaşabilen, küçük, hafif, çalışma esnasında sökülüp takılabilir NAND-tipinde veri depolama aygıtlarıdır. Neredeyse USB veriyolunu destekleyen tüm sistemler tarafından kullanılabilir. USB flaş bellekler aynı zamanda flaş sürücü, flaş disk adları ile de bilinmektedir. Flaş sürücüler sadece bilgisayarın USB girişine takılı olduğu sürece çalışır durumdadırlar ve harici güç kaynağı veya pil gücüne ihtiyaç duymazlar ve her türlü bilgi saklanabilir. Optik sürücülerden daha hızlı ve kullanımı daha kolaydır.

5. Giriş birimleri

• Klavye

Tuştakımı ya da klavye bilgisayarın en önemli giriş ögesidir. Üzerinde harfler, rakamlar, işaretler ve bazı işlevleri bulunan tuşlar vardır. Türkçeye özel iki tür tuş düzenlemesi vardır: F klavye ve Q klavye diye ikiye ayrılır.

• Fare

Fare ya da mouse, genellikle avuç içinde tutulan, hareketleri bilgisayar ekranındaki imlecin hareketlerini kontrol eden, bilgi giriş aygıtı. Fare modeline göre üzerinde bir veya daha fazla sayıda tuş ve tekerlek bulunabilir. İlk bilgisayar faresi 1964 yılında Douglas Engelbart tarafından yapıldı. Fare el hareketlerini mekanik, LED’li optik, laserli optik yöntemle algılayabilir. Fare elde ettiği bilgileri bilgisayara kablo, kızılötesi, radyo dalgalar veya Bluetooth ile aktarabilir.

• Joystik

Joystick, oyun çubuğu, Kontrol Kolu, Yönetim Kolu veya İdare Çubuğu esasen kontrol çubuğu anlamında, video oyunlarında konrol sistemini oluşturan, oyunu oynatan ve modeline göre giriş, çıkış ve algılama fonksiyonu olan kontrol aracıdır.

• Sayısallaştırıcı

Sayısallaştırıcı. Digitizer-örneksel sayısal dönüştürücü, çeşitli analog görüntülerin, bilgisayar ortamına sayısal (dijital) olarak aktarmak için kullanılan bir donanım birimidir. Özellikle mühendisler çeşitli fiziki görüntüleri bilgisayar’a aktarıp çalışmalar yapmak için kullanırlar.

Sayısallaştırıcılar görev olarak analog sinyallerden dijital sinyallere çevirme işini yaparlar.

• Duyarlı ekran

• Tarayıcı

Bilgiişlemde tarayıcı, bir resmi, yazılı dokümanı, elyazısını veya bir objeyi analiz ederek sayısal ortama aktaran araç. Günümüzde tarayıcılar genellikle CCD veya CIS algılayıcı kullanmaktadır. Eski davul tarayıcılarda fotoçoğaltıcı tüpler de kullanılmıştır.

• Kamera

Web Camera veya kısaltılmışı Webcam, bilgisayarlara USB girişleri üzerinden bağlanan video aygıtı.

İlk kez 1991 yılında Cambridge Üniversitesi Bilgisayar Bilimleri Bölümü’nde geliştrilmiştir. Bu kamera 22 Ağustos 2001 tarihine kadar açık bırakıldı ve bu tarihten sonra kapatıldı. Kamera tarafından çekilen son görüntü hala kendi ana sayfasından ulaşılabilir durumdadır.

• Mikrofon

Mikrofon, ses dalgalarını elektriksel titreşimlere çeviren, elektroakustik bir cihazdır. Mikrofon ses dalgalarına göre sinyal gerilimi verdiğinden hoparlörü tamamlayan bir unsurdur.

• Parmak izi okuyucu

Bilgisayar güvenliği için kişinin kendi parmak izini tanıyarak bilgisayarı açan sistemdir.

6.Çıkış birimleri

• Monitör

Monitör, görüntü sergilemek için kullanılan elektronik ya da elektro-mekanik aygıtların genel adıdır. Monitör, başta televizyon ve bilgisayar olmak üzere birçok elektronik cihazın en önemli çıktı aygıtıdır. Monitör, plastik bir muhafaza içerisinde gerekli elektronik devreleri, güç transformatörünü ve resmi oluşturan birimleri içerir. Monitörle bilgisayar arasındaki iletişimi ekran kartı sağlar. Yani, monitörden çıkan veri kablosu bilgisayar kasasında ekran kartına bağlanır. Monitörlerin boyutları inç ölçü cinsinden belirlenir. Monitörlerin boyutları, 14 inç, 15 inç, 15.4 inç(laptop), 17 inç, 19 inç, 22 inç gibi değerlerle ifade edilir. Bu boyut monitör ekranının bir köşesinden diğer köşesine olan uzaklıktır.

• Hoparlör

Hoparlör, elektrik akımı değişimlerini ses titreşimlerine çeviren alettir.

1920 yıllarında elektrikli ses dalgalarının kaydedilip yayınlanmasına imkân sağlayan buluşlar ortaya çıktı. Bu buluşların neticesinde ilk hoparlör 1924-1925 yıllarında yapılmıştır. Chester W. Rice ve Edward W. Kellogg tarafından yapılan çalışmalar hoparlörü geliştirdi. Bu iki bilim adamının ortaya çıkardığı sistem, günümüzde önemli değişikliğe uğramamıştır.

• Kulaklık

Kulaklık, 2 küçük hoparlörün kullanıcının kulağına yakın yerde durmasını sağlayan bir çevre birimidir.

Genellikle kullanım amaçları, kullanan kişi dışında başka kişileri rahatsız etmemek, dışarıdaki ortam gürültüsünü önlemek veya kulakları korumaktır. Kulaklıklar 2 ana başlıkta toplanabilir.

• Yazıcı

Elektronik ortamdaki grafik ya da metinleri bir kağıt üzerine işleyen alete yazıcı denir. Çoğu yazıcı bilgisayara yazıcı kablosu veya USB ile bağlanır. Bazı yazıcılar direk olarak hafıza kartından, fotoğraf makinasından ve tarayıcıdan çıktı alabilirler. Modern yazıcıların çoğu faks çekme, tarama ve fotokopi çekme gibi özellikleri içeren çok fonksiyonlu makinalardır.

7.Kasa

Bilgisayar Kasası Neye yarar Bilgisayar Kasası bilgisayarın parçalarını bir arada tutar ve onları dış etkilerden korur. Bilgisayar Kasasının içinde neler vardır? Bilgisayar kasasının içinde;

1-Anakart,

2-RAM

3-İşlemci

4-Harddisk

5-Ekran kartı*

6-Ses kartı*

7-Cdrom cdwr vb.

8-disket sürücü

9-Ethernet kartı*

10-power supply (güç kaynağı)

11-bios bulunur.

Bilgisayar kasası bu parçaları korur. Aynı zamanda bilgisayarın ihtiyacı olan elektrik ihtiyacını ve sistemin soğutulmasını sağlar. Kasada içindeki sistemi ısıdan korumak için fanlar bulunur.Bu sayede de bilgisayarımızın patlama gibisebeplerden kurtulması sonuç olur.